Dirk Scheringa beleefde op 19 april 2009 zijn moment de gloire toen hij als voorzitter van de voetbalclub AZ de Nederlandse kampioenenschaal mocht optillen. Had hij ze even een neus gezet, al die grote clubs uit Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven. Hij, de volkse jongen uit West-Friesland, had het met zijn kluppie beter gedaan dan al die rijke, grootsprakerige voetbalbestuurders met hun miljoenenbudgetten.
En niet alleen op het voetbalveld triomfeerde Scheringa. Tijdens de kredietcrisis was zijn DSB Bank – DSB staat simpelweg voor Dirk Scheringa Bank – een van de weinige Nederlandse banken die geen beroep moest doen op staatssteun. Terwijl respectabele, traditionele instellingen als ABN Amro en ING moesten worden gered door minister van Financiën Wouter Bos, hield DSB Bank haar eigen broek op. Wat een triomf voor het onorthodoxe bankbedrijf van de voormalige politieman uit Wognum.
Maar altijd was er die scepsis. Was het wel allemaal koosjer wat DSB Bank en Scheringa deden? Toen een reporter een aantal jaar geleden aan toenmalig AZ-trainer Wim Van Hanegem vroeg of hij een verzekering zou kopen van Scheringa, antwoordde die resoluut: “Nee, dat nu ook weer niet”.
DSB werd groot door geld te lenen aan weinig vermogende Nederlanders, mensen die het geld nodig hadden en verleid werden door de ogenschijnlijk lage kredieten, vooral hypotheekleningen en consumptiekredieten. Het leverde Scheringa de bijnaam ‘Piet Krediet’ op. Maar aan die leningen werden allerlei verzekeringsproducten gekoppeld. Dat leidde soms tot schrijnende toestanden van mensen die opgezadeld raakten met producten die ze niet nodig hadden of met hypotheekschulden die ineens veel hoger waren dan de waarde van de woning. Slachtoffers verenigden zich in de Stichting Hypotheekleed. DSB werd meermaals beticht van koppelverkoop, maar nooit vielen er harde bewijzen dat er kwaad opzet of onwettig handelen in het spel was.
Van boef tot slachtoffer
Vorige week eindigde het succesverhaal abrupt. Eerst werd DSB Bank onder curatele geplaatst en toen er geen overnemers waren, verklaarde een rechter de bank maandag failliet. Meer dan 1500 mensen verliezen hun baan, maar Dirk Scheringa had wel tot de laatste dag voor zijn mensen en zijn bedrijf gestreden. Van boef had hij zich handig in de rol van slachtoffer gemanoeuvreerd.
Nochtans heeft Scheringa sinds 2006 minstens 128 miljoen euro aan DSB onttrokken onder de vorm van leningen, dividenden en de verkoop van eigen aandelen. Dat geld had hij nodig voor zijn voetbalclub, zijn museum voor moderne kunst (dat simpelweg Dirk Scheringa Museum heet), zijn landhuis in Friesland en een privévliegtuig. Door stelselmatig geld uit DSB Bank te halen, heeft hij het eigen vermogen van de bank verzwakt en is hij dus minstens medeverantwoordelijk voor de ondergang.
Dirk Scheringa is het prototype van de selfmade ondernemer. Van bankieren wist hij niets, maar als politieman moest hij vaak bemiddelen bij mensen met financiële problemen. Hij zag een gat in de markt en richtte in 1975 het financieel adviesbureau Buro Frisia op. Scheringa had een droom: DSB Bank, die in 2005 een officiële bankvergunning kreeg, uitbouwen tot een grote landelijke speler die zich zou meten met de grote drie. De Nederlandse financiële elite keek op hem neer. Maar het maakte hem des te sympathieker bij het grote publiek. De spaartegoeden bij DSB Bank stegen van 1,4 miljard euro in 2005 tot 4,3 miljard euro eind september 2009.
Run op de bank
Van de spaartegoeden is sinds 1 oktober 660 miljoen euro weggehaald door verontruste spaarders. Ondoordachte uitspraken van minister Bos en een run op de bank, georganiseerd door de woordvoerder van Stichting Hypotheekleed, leidden tot het omvallen van DSB Bank. De manier waarop dit gebeurde, roept in Nederland vele vragen op, onder meer over de rol van Bos en van de omstreden voorzitter van de centrale bank, Wout Nellink.
Ook ABN Amro-topman Gerrit Zalm komt in een lastig parket. De voormalige minister van Financiën was in 2007 en 2008 immers directielid van DSB Bank. Kan het zijn dat hij niets wist over de misleidende producten en de foute waarderingen bij DSB? Kan hij nu nog aanblijven als directievoorzitter van ABN Amro?
De rol van Dirk Scheringa bij de bank is in elk geval uitgespeeld. Hij kan zich nu voltijds concentreren op zijn hobby’s, maar de vraag is waar hij het geld haalt om die in leven te houden. De bouwwerken aan een nieuw museum werden al stilgelegd. Ook de vele Belgische spelers van AZ gaan een onzekere periode tegemoet. Voor de 12.000 Belgische klanten van DSB, voor 300 miljoen euro kredieten aangingen, is er minder onzekerheid. Hun leningen worden wellicht gewoon overgenomen door een andere financiële instelling.
Patrick Claerhout
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier