Pierre Bonnard

Pierre Bonnard, die van 1867 tot 1947 leefde, maakte de ingrijpende veranderingen mee die de schilderkunst de 20ste eeuw hebben binnengeloodst. Een zomertentoonstelling in het Zwitserse Martigny.

In navolging van de succesvolle overzichtstentoonstelling van Paul Gauguin in 1998 (ruim 350.000 bezoekers), pakt de Fondation Gianadda in Martigny (Zwitserland) nu uit met een andere grote Franse schilder, die trouwens onder invloed van Gauguin begon: Pierre Bonnard. Aan het begin van zijn carrière is Bonnard inderdaad gevoelig voor heftige kleuren. Samen met zijn vrienden van de Nabis-stroming (Sérusier, Vuillard, Maurice Denis…) geeft hij die dan ook uitbundig weer op zijn doeken. Naast die heftige kleuren, brengt hij ook de zeer in zwang zijnde Japanse gravures in zijn schilderijen. Als tekenaar illustreert Bonnard het beroemde tijdschrift “La Revue Blanche”, en als begenadigd lithograaf was hij, samen met Toulouse Lautrec, één van de kunstenaars die de affichekunst radicaal veranderden. Hij wijdde talloze gravures aan de werken van Jarry en Verlaine.

Maar de schilder Bonnard, dat is nog iets anders. Zijn hele leven lang heeft hij verschillende thema’s gekruist en opnieuw opgenomen, in even zovele sublieme variaties: het vrouwelijk naakt, landschappen, interieurs, stillevens, portretten.

Na de recente overzichtstentoonstellingen in New York en Londen viel het niet mee om een andere verzameling van werken van hoogstaande kwaliteit bij elkaar te krijgen. Jean-Louis Prat, van de Fondation Maeght in het Franse Saint-Paul de Vence, koos daarom voor een chronologische, en niet voor een thematische, voorstelling van de geselecteerde werken. Zo zien we hoe Bonnard steeds met de tijd bezig is. Wat de schilder probeert vast te leggen, is een aandenken aan zeldzame, bevoorrechte momenten. De compositie van een doek, vanuit een soms ongebruikelijke invalshoek, en het irreële licht dat hij elke keer weer op een andere manier, vaak onder de Middellandse zon, probeert te vangen, maken hem tot een schilder van de sensualiteit, van het zichtbaar geluk, zoals in het schitterende “Bol de lait” of “Le Grand Nu jaune”. Maar dit warme, caleidoscopische palet van flamboyante sereniteit mag ons niet doen vergeten dat Bonnard een schilder van het intieme en het verborgene blijft. Uit zijn zelfportretten – op één daarvan stelt hij zichzelf als bokser voor, op een ander beeldt hij zichzelf als oudere man af – spreken heel duidelijk de kwellingen van een man die, net als Proust en Gauguin, geplaagd werd door het zoeken naar een eeuwig ongrijpbaar paradijs. Een zeventigtal olieverven en aquarellen, tekeningen, studies en schetsen, gravures, maar ook zeldzame foto’s van Cartier-Bresson, tonen alle facetten van een schilder die zijn ideaal trouw bleef.

Pierre Bonnard, Fondation Gianadda, 1920 Martigny (Zwitserland). Tot 14 november, alle dagen van 9 tot 19 uur. Tel.: 0041-27-722.39.78.

ALAIN DELAUNOIS