Op 11 november 2005 overleed de managementgoeroe aller goeroes, de leermeester van tienduizenden bedrijfsleiders, politici, kaderleden en ondernemers.
De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School. Reacties: marc.buelens@trends.be
Enkele jaren geleden schreven we in ons boek ‘managementprofeten’: “Pas in 1998 verscheen de eerste biografie van Peter Drucker. Welgeteld 89 jaar na zijn geboorte en nog steeds een onbekend aantal jaren voor zijn dood. Want Peter Drucker lijkt wel voorbestemd om eeuwig onze leermeester inzake management te blijven.”
Helaas is die zin niet meer actueel. Op 11 november, op 96-jarige leeftijd, overleed de managementgoeroe aller goeroes, de leermeester van tienduizenden bedrijfsleiders, politici, kaderleden en ondernemers. Zijn invloed op het bedrijfsleven, maar ook op de overheid, kan alleen onderschat worden. Aan Drucker danken we concepten als ‘decentralisatie’, ‘management by objectives’, ‘privatisering’, ’empowerment’ en ‘kennisarbeider’.
‘Mein Kampf’ als sleutelmoment. Peter Drucker werd geboren in Wenen in 1909. Hij had steeds bijzonder veel belangstelling voor de kennismaatschappij en voor de parallellen tussen boekdrukkunst en computers: zijn voorvaderen drukten in 1570 bijbels voor de Amsterdamse markt. En je moet geen kraan in Duits zijn om te beseffen waar zijn familienaam vandaan komt. Drucker was een man van trends, van diepe inzichten. Hij had echter een hekel aan het woord voorspelling. Zijn eerste voorspelling, als een twintig jaar oude beursanalist, werd gepubliceerd op 15 oktober 1929: de Amerikaanse beurs kan onmogelijk dalen.
In 1933 emigreerde hij (“Ik had Mein Kampf gelezen, en wist genoeg”) naar Londen, zonder er één enkele persoon te kennen, en enkele jaren later trok hij naar New York. Drucker is zijn loopbaan gestart als een politicoloog. In 1931 had hij een doctoraat behaald in internationaal en publiek recht te Frankfurt. In 1939 verscheen The end of economic man, een sociaal-economische verklaring van het fascisme. Het boek liet een diepe indruk na op niemand minder dan Winston Churchill, die het op de aanbevolen literatuurlijst van het Britse leger liet plaatsen. Druckers afkeer voor fascisme zou nog lang nazinderen. Bij hem geen blinde odes aan de charismatische leider! Leiderschap dat niet permanent gelegitimeerd wordt, is uit den boze. Al te sterke persoonlijkheden aan de top van een bedrijf zorgen niet voor hun opvolging, de continuïteit; ze zijn met andere woorden een gevaar, geen weldaad voor hun organisatie. Drucker walgt op het einde van zijn leven dan ook van alle topmanagers die, gedreven door hebzucht of blinde ambitie, hun bedrijf leegplunderen.
Inspiratie voor Bill Gates. In 1945 werd hij opgebeld door General Motors. Zou hij bereid zijn een studie te ondernemen van het bedrijf? In 1945 verscheen The concept of the corporation. Voor het eerst werd een bedrijf als een sociale institutie beschreven. Toen men aan Microsoft-oprichter Bill Gates vroeg welk managementboek hem speciaal had beïnvloed, antwoordde hij: ” The concept of the corporation, natuurlijk”. Het boek werd verplichte literatuur in Frankrijk en Japan.
Maar Druckers aanzien in academische kringen was gebroken. Waar waren de hoofdstukken over pricing theory? Een recensent schreef: “Deze beloftevolle jonge onderzoeker zal nu hopelijk zijn aanzienlijk talent aan een meer respectabel onderwerp besteden”. Drucker zou die wijze woorden koppig in de wind slaan. De meest invloedrijke denker rond management is nooit au sérieux genomen in de academische kringen. De vraag is voor wie de belediging het grootst is: voor Drucker of voor de academische wereld?
General Motors zelf legde de adviezen van Drucker ook al naast zich neer. Wat dacht hij wel: arbeiders niet beschouwen als een kost, maar als een hulpbron ( resource)? Zijn boek werd als een Weense vorm van bolsjewisme beschouwd. Wie betrapt werd het te lezen, kreeg de goede raad mee: ga werken voor Ford. In 1954 verscheen dan The Practice of Management, het boek waarin Drucker als het ware management uitvindt. Het was Druckers ambitie om wat slechts enkele begenadigde bedrijfsleiders intuïtief toepassen, te ontsluiten voor het brede publiek. Een manager moet bovenal objectieven formuleren, organiseren, motiveren en communiceren, meetinstrumenten op punt stellen, en mensen ontwikkelen. Hij moet het economische en het sociale verzoenen. En… hij leidt in de eerste plaats andere managers. Geen dingen of machines. Maar mensen die op hun beurt anderen begeleiden, ontwikkelen, beïnvloeden.
“Werk moet zin geven.”Peter Drucker bleef tot op hoge leeftijd doceren, vooral over de productiviteit van de kennisarbeider. Hoe geraken ze aan informatie die ze echt nodig hebben? Hij bleef geboeid door het management van relaties die je niet echt onder controle kunt krijgen: allianties, partnerships, contracten, outsourcing… Hij doceerde niet meer hoe je anderen moest managen, maar vooral hoe je jezelf moet managen. Hoe leer je jezelf kennen, hoe positioneer je jezelf, hoe neem je volle verantwoordelijkheid op voor je eigen werk en loopbaan, hoe maak je jezelf meer productief? Over dit laatste onderwerp had Drucker wel enig recht van spreken, als auteur van drie dozijn boeken.
Drucker weigerde leiderschap, management en ondernemerschap te scheiden. Werk moet sociale betekenis hebben en zin geven; werk moet leiden tot individuele ontplooiing en niet alleen tot kostenbeheersing of toenemende efficiëntie. Een boeiende overweging voor alle partijen die nadenken over generatiepacten.
Marc Buelens
Peter Drucker ging er altijd van uit dat werk moet leiden tot individuele ontplooiing en niet alleen tot kostenbeheersing. Een boeiende overweging voor alle partijen die nadenken over generatiepacten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier