PELGRIMS

De verloren weg

Managers, kwezels, dokters, boerenzonen, paters en diep overtuigde atheïsten – ze doen het allemaal. De ene stapt uit geloofsovertuiging, de andere wil zichzelf vinden en nog een andere prevelt een paternoster clichés over onthaasten. Met zijn alleen treden ze in de voetsporen van de christelijke pelgrims. Kandidaten kunnen zich laten inspireren door De heilige weg – 2000 jaar christelijke pelgrimstochten (Schuyt & Co, 192 blz., 28 euro). De Britse classicus James Harpur belicht de geschiedenis, zoekt de oorsprong en geeft gaandeweg ook een beknopte beschrijving van de tochten in deze uiterst verzorgde uitgave.

Nog een classicus, de Vlaming Luc Devoldere (1956), legde in etappen de ViaFrancigena af, een middeleeuwse pelgrimsroute van het verdwenen graf van de vermoorde aartsbisschop Thomas Becket in het Engelse Canterbury naar het lege graf van Petrus in Rome. In De verloren weg (Atlas, 237 blz., 18,50 euro) vormen de landschappen, monumenten en passanten een startpunt voor beschouwingen over maatschappij, kunst en geschiedenis. Door de vele zijpaden meandert het boek rond de pelgrimage heen. Sporadisch geraakt de lezer het spoor even bijster, maar Devoldere (sinds kort aan het hoofd van Stichting Ons Erfdeel) dist geen gratuite mijmeringen op, hij vult de kronkelende gedachtestroom met een schat aan eruditie en essentiële maatschappelijke opmerkingen. Wordt de pelgrimage dan bijzaak? Niet echt, want Devoldere wil zien wat is overgebleven van het Europese katholicisme. Hij noemt zich geen ex-katholiek op bedevaart, maar een postkatholiek. Hij is nog katholiek opgevoed, maar kwam als jongeman terecht in een wereld die het katholicisme achter zich gelaten heeft. In zowat een generatie tijd ging de 2000 jaar oude katholieke traditie ongemerkt ten onder, zelfs zo ongemerkt dat velen zich nog altijd geroepen voelen om het katholicisme te bestrijden en belachelijk te maken. Van die pseudo-bevrijden heeft Devoldere een afkeer. Vraag is nu of samen met het katholicisme ook de bijhorende rijkdom aan cultuur, spiritualiteit en waardebeleving kapseizen. Een bijzonder rijk, eerlijk en confronterend boek.

De Nederlandse schrijver en historicus Chris van der Heijden fietste naar Santiago de Compostela. Het verslag verscheen al in 1988 en is nu heruitgegeven. Monnik zonder God (Aspekt, 94 blz., 12,98 euro) bevat ook herinneringen aan zijn katholieke jeugd, zijn tocht naar zeven kloosters en een kort maar boeiend zelfportret als monnik zonder God. Ook daarin schemert de teloorgang van het katholicisme door, waardoor de Europeaan geconfronteerd wordt met de zoektocht naar zin – een zoektocht die hedendaagse pelgrims op pad stuurt.

Luc De Decker [{ssquf}]