Partij van de eeuw

De Communistische Partij zal haar honderdjarige bestaan vieren. Een aantal van die jaren zou ze liever vergeten.

In 2021 zal de Chinese Communistische Partij niet toestaan dat ook maar iemand vergeet wie er jarig is. Op 1 juli zal ze officieel haar geheime oprichting honderd jaar geleden herdenken. Maar ze zal er ons het hele jaar aan blijven herinneren. Er komen opera’s, films en bijna honderd televisiedrama’s. In 2020 heeft de partij twee dingen die de festiviteiten hadden kunnen verstoren de kop ingedrukt: covid-19 en de onrust in Hongkong. Tegen het begin van 2021 zal ze ook het einde van de extreme armoede hebben uitgeroepen en een “in alle opzichten relatief welvarende samenleving” tot stand hebben gebracht. De partij zal in een triomfantelijke stemming verkeren.

Vier geschiedenissen

Mao Zedong besloot dat de partij op 1 juli 1921 was opgericht. De echte datum, 23 juli, was vergeten tegen de tijd dat hij het belang ervan inzag. Dat was in de jaren dertig, tien jaar voor de partij de macht greep. In de aanloop naar het jubileum heeft een van de grootste politieke partijen ter wereld haar 90 miljoen leden geïnstrueerd hun kennis over het partijverleden op te poetsen. Officieel heet het de “vier geschiedenissen” – van de partij, het communistische bewind in China, van ‘hervorming en openstelling’ en van de ontwikkeling van het socialisme.

Xi Jinping is bezorgd over ‘historisch nihilisme’: de neiging stil te staan bij negatieve aspecten van het partijverleden, tijdens Mao’s hardvochtige regime. De studie van de vier geschiedenissen moet ervoor zorgen dat de feestvreugde niet wordt vergald. De gedachte is dat er maar één les kan worden getrokken uit de voorbije honderd jaar, en dat is een heel opbeurende.

Sinds 2019 gebruikt de partij een app om ideologische conformiteit na te streven. Ze eiste van al haar functionarissen dat ze regelmatig inlogden om de artikelen over Xi Jinpings gedachtegoed te bestuderen. In Sjanghai hebben studenten en bureaucraten deelgenomen aan leesmarathons, wedstrijden die bepaalden wie de meeste werken over de partijgeschiedenis kon verteren.

Mao’s gruwelen

Xi heeft geen zin in dezelfde sfeer als die van 1981 in de aanloop naar de zestigste verjaardag van de partij – het eerste grote partij-jubileum sinds de dood van Mao in 1976. De partij ging toen de confrontatie aan met de gruwelen van Mao’s bewind.

Op 1 juli van dat jaar publiceerde Het Volksdagblad, de spreekbuis van de partij, een lange redevoering van partijleider Hu Yaobang. Het bracht ook de tekst van een resolutie van de partij over “bepaalde kwesties” met betrekking tot haar geschiedenis. Die waren allebei doorspekt met kritiek op Mao, op de “ernstige vergissing” die hij had begaan met de lancering van de tien jaar durende Culturele Revolutie. Spreken over de gruwelen van die periode is nu zo goed als verboden.

Veel waarnemers verwachten dat Xi Jinping zijn absolute greep op de macht zal behouden na 2022, het jaar dat hij normaal zou moeten aftreden. Hij zal historische vergelijkingen vast niet graag aanmoedigen.