Overheid zet tanden in banksector

De Securities and Exchange Commission, de Amerikaanse beurswaakhond, deed de banksector op zijn grondvesten daveren. Die laatste is nu bang dat hij door de reglementering vast zal komen te zitten.

Goldman Sachs, dat in de herfst van 2008 afstand deed van zijn statuut van zakenbank om overheidssteun te kunnen krijgen, is ongetwijfeld de financiële instelling die op wereldvlak het meest de gemoederen beroert, met name door haar nauwe banden met de politiek (via ex-werknemers). Die zouden ervoor gezorgd hebben dat Goldman Sachs de redding van AIG kon ondersteunen. Een faillissement van die verzekeraar zou de bank tientallen miljarden gekost hebben. Recenter werd van Goldman Sachs ook gesteld dat het Griekenland zou hebben geholpen bij het verdoezelen van de omvang van zijn schuldgraad en dat al sinds het begin van de jaren 2000 (zodat het land gemakkelijker tot de eurozone kon toetreden) en voor zijn dubbele rol in de budgettaire crisis in de Zuid-Europese landen (Goldman Sachs, dat optreedt als markthouder van producten die gekoppeld zijn aan de overheidsschulden van Griekenland, Spanje en Portugal, zou via hedgefondsen tegen de schulden van die landen hebben ingezet). De laatste jaren zagen waarnemers en beleggers ook en vooral het relatieve gemak waarmee Goldman Sachs de crisis doorkwam (in vergelijking met al zijn concurrenten), met name dankzij de miljarden winst die werden gerealiseerd door in de zomer en de herfst van 2007 te mikken op de daling van subprimehypotheekleningen.

Bedrog

Het is net die periode, die voor heel wat Amerikaanse banken erg somber was, maar voor Goldman Sachs net rooskleurig, die de gigant van Wall Street nu moeilijkheden bezorgt, ook al viseert de Securities and Exchange Commission (SEC) niet direct de investeringen van de bank. De SEC verdenkt Goldman Sachs ervan de investeerders (waaronder de Duitse bank IKB) te hebben bedrogen door de CDO’s te verkopen die aan subprimekredieten gekoppeld waren zonder de kopers ervan op de hoogte te brengen dat ze als tegenpartij zouden dienen. Zo zou het hedgefonds Paulson Goldman Sachs ertoe gedreven hebben om de CDO Abacus 2007-AC1 te creëren om ervoor te zorgen dat er op een crash van de subprimekredieten kon worden gemikt. Dat werd bij het verkopen echter aan de investeerders verzwegen. Het hedgefonds dat werd opgericht door John Paulson – die in 2007 een verloning van 3,7 miljard dollar kreeg – zou zo dankzij Abacus niet minder dan 1 miljard dollar verdiend hebben, op een totale winst van 15 miljard dollar, door te mikken op een ineenstorting van de Amerikaanse vastgoedmarkt. De SEC baseert haar conclusie dat er bedrog is gepleegd op het feit dat het hedgefonds een doorslaggevende rol zou hebben gespeeld bij de selectie van effecten waaruit de CDO was samengesteld, terwijl Goldman Sachs zich beperkte tot het inlichten van ACA, een zelfstandige beheerder van activa, via zijn commerciële documenten.

Wie is de volgende?

Volgens een analist zou de affaire de Amerikaanse bank tot 706,5 miljoen dollar kunnen kosten. Goldman Sachs heeft het onderzoek van de SEC uiteraard fel gecontesteerd en stelt dat het nergens op stoelt. De bank baseert zich daarvoor op het feit dat de commerciële documenten preciseerden dat het mogelijk was dat de bank beschikte over informatie die de evaluatie van het product kon beïnvloeden en die niet beschikbaar was voor het publiek. Goldman Sachs nam dus zijn voorzorgen en de SEC zal de schuld van de bank moeilijk kunnen bewijzen, maar het onderzoek (dat niet voor 2011 tot een gerechtelijke uitspraak zal leiden), zou de reputatie van Goldman Sachs wel eens kunnen beschadigen. Het is echter goed mogelijk dat Goldman Sachs niet de enige instelling is die die lijdensweg moet gaan. Zo is Rabobank ervan overtuigd dat Merrill Lynch (in 2009 overgenomen door Bank of America) nagelaten heeft haar ervan op de hoogte te brengen dat een andere klant had ingezet tegen een CDO waarin Rabobank had belegd (en 45 miljoen dollar had verloren). Ook Citigroup en UBS werden genoemd als mogelijke doelwitten voor het onderzoek van de SEC.

Regulering

De negatieve berichtgeving en eventuele schadevergoedingen zouden echter nog maar het topje van de ijsberg kunnen zijn voor de Amerikaanse banken in hun confrontatie met de SEC. Ze komen immers verzwakt uit dit nieuwe schandaal, op een ogenblik dat cruciaal is voor hun toekomst, want het Amerikaanse Congres moet nog debatteren over de hervorming van de regulering voor en het toezicht op de financiële sector.

Zo verklaarde Barack Obama dat hij zijn veto zou stellen tegen elke wet die de markt van de afgeleide producten niet onder een permanente regulerende controle zou stellen om te vermijden dat een crisis zoals die van de voorbije jaren zich nog eens voordoet. De Amerikaanse president verwees niet expliciet naar het onderzoek naar Goldman Sachs in zijn discours waarmee hij het wetsvoorstel ondersteunde van de democratische senator Christopher Dodd voor de hervorming van de regulering en de financiële supervisie in de Verenigde Staten.

Die hervorming voorziet in de oprichting van een agentschap voor de bescherming van consumenten van financiële diensten, een verbod voor banken om voor eigen rekening te speculeren (en hedgefondsen te beheren), het uitwerken van een mechanisme waarmee de overheid een failliete bank kan ontmantelen, de uitbreiding van de bevoegdheid van de controleautoriteit op de markten van de afgeleide producten, de verwijdering van de vertegenwoordigers van de grote banken uit de Amerikaanse Federal Reserve (die de officiële toezichthouder op die banken zou worden), enzovoort. In een interview vorig weekend stelde Timothy Geithner, de minister van Financiën in de regering-Obama, dat hij erop vertrouwt dat een deel van de republikeinen steun zal verlenen aan de hervorming. Zo niet zal die laatste niet door het Congres geraken.

Als de hervorming goedgekeurd wordt, zal dat een harde klap betekenen voor de meest lucratieve activiteiten van de Amerikaanse banken. Dat zal uiteraard niet zonder gevolgen voor hun beurskoers blijven. Daarin vinden we de verklaring voor het feit dat de goede kwartaalresultaten van de Amerikaanse banken niet echt in hun koersen weerspiegeld worden. Tegen een achtergrond van schandalen kunnen de Amerikaanse instellingen zich uiteraard niet luidop tegen de hervorming verzetten.

Door Cédric Boitte