Overdag directeur, ‘savonds tweede viool

De Kapel van de Miniemen is een bonte verzameling van kaderleden, ambtenaren en managers. Hun gemeenschappelijke passie: Johann Sebastian Bach. Elke maand investeren ze een groot deel van hun vrije tijd in het instuderen van een cantate van de grootmeester van de barokmuziek.

Het volgende concert vindt plaats op zondag 23 november in de Miniemenkerk, Miniemenstraat 62, 1000 Brussel. Informatie over sponsoring: cecile@neve.be, tel.

Nog nooit is het ene seizoen zo snel in het andere overgegaan. Terwijl de zangers en muzikanten van de Kapel van de Miniemen, einde september de cantate ‘BWV 170, Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust ‘, nog in short en T-shirt repeteerden, is iedereen vandaag warmpjes ingepakt. Want het is frisjes op de overdekte binnenplaats van de kerk die door de Academie van Vorst als feestzaal en repetitielokaal wordt gebruikt.

Het is bijna 20 uur. De orkestleider, JuliusStenzel, 55 jaar en een fitnessfreak, arriveert op de fiets met zijn cello op zijn rug. Hij gebruikt zijn instrument nog af en toe voor virtuoze partijen. Samen met orkestmeester en contrabassist JacquesVanherenthals, die ook directeur van de Academie van Vorst is – het een verklaart het ander -, is hij de steunpilaar van de in 1981 gestichte Kapel van de Miniemen. Een ensemble dat zich vrijwel uitsluitend toelegt op de cantates van JohannSebastianBach. Het duo Stenzel-Vanherenthals heeft – soms in samenwerking met een gastdirigent – aan het hoofd van de Kapel ongeveer 160 van de 200 tot op heden opgetekende cantates van Bach opgevoerd.

Twaalf nationaliteiten vinden elkaar in de Kapel van de Miniemen. De meeste leden zijn boven de 45, maar de benjamin is 25 jaar en de nestor heeft net zijn 84ste verjaardag gevierd. De Belgische helft is gelijk verdeeld tussen Vlamingen en Franstaligen. Vanavond repeteert het orkest alleen. Op het grote po- dium onder de neonlampen groeten de muzikanten elkaar, omhelzen ze elkaar, babbelen ze, stemmen ze hun instrumenten. Aan de rand van de scène heeft een kleuter een rood driewielertje vergeten. Eén wiel hangt in het ijle.

Pam, pam, pam. De dynamiek van Julius doet zijn werk, die van de muzikanten eveneens. Er wordt begonnen. Een salvo van instructies. Een ogenblik stilte en concentratie, en dan de samenvatting: zachtheid en precisie combineren. De magie is van de partij, ook al is de kerk qua akoestiek echt geen Concertgebouw van Amsterdam. Deze muzikanten zijn niet aan hun proefstuk toe…

Amateurs op zoek naar sponsors

Nochtans zijn het geen beroepsmusici. De eerste viool, Jean-Paul De Grave, 67 jaar, is deze zomer met pensioen gegaan als vrederechter in Brussel. Aan zijn linkerhand, StefanWillems, 40 jaar en akoestisch ingenieur bij Philips. De Kapel van de Miniemen telt veel kaderleden, ambtenaren en managers: een cellist die als fiscalist bij Petercam werkt, een ambtenaar van de Vlaamse regering, een productmanager van TotalFina…

CécileNève, 62 jaar, die als human-resourcesconsultant coaching en team building voor kaderleden en managers verzorgt bij onder meer bij Renault, LeroyMerlin, de EuropeseCommissie, Lhoist en UCB, legt uit dat de muziek van Bach vaak mensen met een hogere opleiding samenbrengt. “En het is maar een kleine stap van een hogere opleiding naar de loopbanen die je hier ontmoet.”

Cécile Nève is niet alleen sinds acht jaar tweede viool bij de Kapel van de Miniemen, ze zorgt ook voor de communicatie en de sponsoring. Geen gemakkelijk karwei, want dit initiatief op topniveau kost geld en de tien concerten per seizoen zijn gratis. Niet alleen de vier- tot zeshonderd trouwe concertgangers maar ook de kenners lopen hoog op met de kwaliteit van het ensemble. Immers, iemand als LotharSegers, zanger en presentator op de Franstalige radiozender Musique 3, treedt niet met het eerste het beste ensemble op.

“We schatten de onkosten voor het seizoen 2003-2004 op 35.995 euro,” rekent Nève voor. “Voorlopig rekenen we op 24.000 euro inkomsten uit onder meer bijdragen van de Vrienden van de Miniemen, advertenties van de sponsors in de programmaboekjes enzovoort. Dat betekent dat er een netto saldo van 11.995 te financieren is.” Niemand twijfelt eraan dat zij met veel moed en charisma – en een benijdenswaardig adressenboekje – dit 23ste seizoen eervol zal afronden. Sponsors vinden, promotie maken voor de verkoop van cd’s, eventueel als relatiegeschenk,… Cécile Nève kent de kneepjes van het vak. Whirlpool, ING, Cera en andere ondernemingen hebben al geholpen. De steun van de overheid (8750 euro) is natuurlijk ook welkom.

Maar ook voor Cécile komt de muziek op de allereerste plaats. “Vooral Bach en zijn cantates,” zegt ze. “Johann Sebastian Bach heeft het geslaagde evenwicht gevonden tussen de muzikale constructie en de inspiratie die de structuur overstijgt. Meestal doet het ene afbreuk aan het andere, maar bij hem is de harmonie volmaakt.”

Omdat de repetitie wat langer heeft geduurd dan gepland – het is al na 22.30 uur – gaat de groep vanavond niet naar de Duivel, aan de Alsembergsesteenweg, om nog wat te drinken. Ze zullen elkaar volgende maandag terugzien, dan de zaterdag voor het concert en ten slotte op zondagochtend, voor de opvoering van de cantate. “We repeteren alles bij mekaar meer dan tien uur per cantate, zonder het werk mee te tellen dat thuis gebeurt,” zegt Cécile Nève.

Cantates met een natuurlijke frisheid

“Onze zangers en muzikanten zijn amateurs, maar hebben ongelooflijk veel geduld,” vertelt Julius Stenzel. “Ze bereiken niet de perfectie van de grote professionelen, maar hun talent geeft de muziek een menselijker dimensie, zodat Bachs cantates een natuurlijke frisheid krijgen die typisch is voor ons.”

“Natuurlijk halen we het niveau niet van een PhilippeHerreweghe of de gebroeders Kuijken, maar het blijft toch heel aanvaardbaar. Het publiek blijft komen,” voegt violist Stefan Willems eraan toe. Hij is te bescheiden, de kwaliteit van hun uitvoeringen is van erg hoog niveau.

Concert op zondagmorgen. Om 9.30 uur nemen de zangers en de muzikanten plaats. Jacques begroet en omhelst zijn kudde, maakt hier en daar een babbel. Dan komt Julius tussenbeide: “Kom, kom, kom, een beetje leven, het is hier geen yogasessie…” Tijdens de laatste repetitie is er al een publiek van ongeveer vijftig mensen. Kinderen met papa en mama, een blonde motorrijder, een verzorgde heer op leeftijd, een met juwelen behangen dame… In de kerk mengt chic parfum zich met de geur van wierook.

Het is zondagochtend in de Miniemenkerk en de Kapel van de Miniemen concerteert. “Goede cantate,” wensen de muzikanten elkaar. Het is ondertussen 10.30 uur, de kerk zit vol. Julius gaat naar de lessenaar. Het concert begint.

Serge Vanmaercke

De muziek van Bach brengt vaak mensen met een hogere opleiding samen.

“Natuurlijk halen we het niveau niet van een Philippe Herreweghe of de gebroeders Kuijken, maar het is toch heel aanvaardbaar. Het publiek blijft komen.”