Op zoek naar een businessmodel en jonge mensen
Het settlementhuis Euroclear ziet zijn wereld bij wijze van spreken met de minuut veranderen. Zo snel, dat de onderneming verplicht is haar businessmodel aan te passen. Vooral de nakende fusie van NYSE Euronext en Deutsche Börse doet vragen rijzen. “Onze klanten komen naar ons omdat we onafhankelijk, efficiënt en transparant zijn”, vindt topvrouw Lieve Mostrey een jaar na haar overstap van BNP Paribas Fortis.
Als er over de rol van Brussel als financieel centrum in Europa gesproken wordt, verwijzen specialisten steevast naar de belangrijke spelers in financiële diensten die vanuit ons land opereren: Swift, Atos Worldline, The Bank of New York Mellon en natuurlijk Euroclear. Dit bedrijf, gespecialiseerd in de afhandeling van effectentransacties (aandelen, obligaties, fondsen, afgeleide producten), telt in België liefst 2400 werknemers (op een totaal van 3800).
“In tegenstelling tot wat de naam laat vermoeden, doen wij geen clearing, maar de stap daarna: het settelen van effectentransacties”, vertelt Lieve Mostrey. Bij clearing vertaalt een centrale partij allerlei bilaterale effecten/geldstromen (als gevolg van aan- en verkopen) in een nettostroom, en die wordt afgerekend door een settlementhuis als Euroclear, dat ook de posities van alle partijen bijhoudt.
“Elke week handelen wij transacties af met een totale waarde van vijf keer het bbp van België. Op weekbasis halen we het bbp van heel Europa”, rekent Mostrey voor. “Maar toch doet Euroclear veel meer. Doordat we effectenposities bijhouden, is er een belangrijke activiteit ‘ custody en asset servicing‘: de uitbetaling van een coupon, een kapitaalverhoging of keuzedividend, de omruiling van effecten…”
Een derde poot die een snelle groei kent, is die van het collateral management (waarbij effecten gebruikt worden als onderpand). Dit kan gaan om transacties waarbij een partij haar effecten aan een andere uitleent in ruil voor cash of om handel in afgeleide producten waarbij effecten in onderpand gegeven worden. Mostrey: “Bij alle transacties met een onderpand hoort een beheer van achterliggende eigendomsreservaties, en dat doen wij.”
Vooral in de twee laatste domeinen wil Euroclear de komende jaren groeien. “Settlement wordt steeds meer een basisdienst, die in ons businessmodel aan belang afneemt. Mede door het project van de ECB om in 2014 een grensoverschrijdend platform voor de afwikkeling van effectentransacties te lanceren (T2S), zal dat belang nog verminderen. De toegevoegde waarde van Euroclear zit in de brede dienstverlening, die steeds meer de kern van onze business wordt.”
Clearstream
Deze evolutie is cruciaal voor het voortbestaan van Euroclear. De systeembelangrijke instelling functioneert in een markt die heel snel verandert. Zo is het landschap van de financiële markten sterk in beweging. Begin dit jaar werden enkele grote beursfusies aangekondigd. Een aantal projecten is intussen teruggedraaid. Maar het spectaculairste plan, de fusie van NYSE Euronext (onder meer de beurzen van New York, Brussel, Parijs, Amsterdam en Lissabon) met Deutsche Börse (Frankfurt), lijkt door te gaan. De aandeelhouders van beide bedrijven keurden de samensmelting al goed, nu moet Europa zich nog over de zaak buigen.
“Wij gaan ervan uit dat die fusie plaatsvindt”, zegt Mostrey. Maar wat zijn de implicaties? Euroclear heeft een ‘geprivilegieerde’ band met de Euronext-markten van Brussel, Parijs en Amsterdam, waar het alle transacties afhandelt. Terwijl Deutsche Börse met Clearstream zijn eigen, geïntegreerde settlementhuis bezit.
“Op dit moment zien wij de fusie als een opportuniteit voor Europa om het afhandelen van effectentransacties over de markten te organiseren”, reageert Mostrey. “Wij blijven vragende partij om settlement te doen op een aantal markten van Deutsche Börse. Daarnaast worden onze diensten in asset servicing en collateral sterk geapprecieerd door de klanten. Dat creëert een band.”
Feit is dat Deutsche Börse met 60 procent van de aandelen in het fusiebedrijf in de driver’s seat zit, en dat het logisch zou zijn mocht de combinatie NYSE Euronext-Deutsche Börse met Clearstream in zee gaan. “Dat kan, maar de realiteit leert dat dit soort veranderingen niet zo eenvoudig zijn”, antwoordt Mostrey. “We spreken hier over operationele systemen tussen de Euronext-markten die Euroclear ontwikkeld, uitgebouwd en efficiënt gemaakt heeft. Geloof me vrij: noch operationeel noch voor IT kun je die systemen in een handomdraai aanpassen.”
Mostrey wijst er ook op dat Clearstream zich misschien wel moet concentreren op het managen en in goede banen leiden van de fusie. “Terwijl wij kunnen focussen op de business”, zegt ze fijntjes. Ook de integratie van Clearstream in Deutsche Börse kun je volgens haar als een voor- en een nadeel bekijken: “Geïntegreerd zijn is een voordeel als de klant geen bezwaar maakt. Maar als de klant vermoedt dat hij daardoor te veel betaalt, dreig je hem te verliezen. Tot hiertoe zien we dat klanten eerder voor Euroclear kiezen net omdat we onafhankelijk, efficiënt en transparant zijn.”
Strengere regels
De klanten van Euroclear zijn meer dan 1300 financiële instellingen uit 90 landen. Zij zijn ook de aandeelhouders. Soms zijn er discussies omdat bepaalde banken activiteiten doen die Euroclear ook aanbiedt. “Waar er sprake is van een basisinfrastructuur en schaalvoordelen, kom je op ons terrein”, oordeelt Mostrey. “Euroclear biedt efficiëntie bij grote volumes. Naarmate een activiteit meer matuur wordt, schuift zij op in onze richting. En soms zijn er discussies over de snelheid van dat opschuiven.”
Euroclear kan volgens Mostrey ook het verschil maken in het beheren van een globaal marktrisico: “Door onze governancestructuur zijn wij gericht op een efficiënte afhandeling van transacties tegen een lage prijs, en een interessante speler voor de toezichthoudende instanties.”
Die toezichthouders zijn, als gevolg van de financiële crisis, strenger. “Zowel in de VS als Europa wil men de handel in derivaten beter kunnen natrekken en veiliger maken. Om dat proces te ondersteunen is een grote beveiliging van het onderpand noodzakelijk. Door de activa die bij ons gedeponeerd zijn en de tools die we hebben voor collateral zijn wij ideaal gepositioneerd om de marktspelers daarin te helpen. Banken bijvoorbeeld willen hun onderpand flexibeler kunnen gebruiken in functie van hun behoeftes. Daar zit voor ons een enorme kans.”
Personeel gevraagd
Naast opportuniteiten zijn er altijd ook uitdagingen. Voor Euroclear is de grootste het blijven vinden van geschikt personeel. De war on talent woedt volop: “Op middellange termijn dreigen we geconfronteerd te worden met een tekort aan talent. Dat geldt voor de meeste Europese markten, maar toch in het bijzonder voor België. Onze business is heel specifiek en kennisintensief. We hebben de voorbije jaren vastgesteld dat, als het personeelsverloop boven een bepaalde drempel uitkomt, het heel moeilijk wordt om het kennisniveau op peil te houden. En we verwachten geen verbetering: in de studierichtingen die ons aanbelangen, zijn er te weinig afgestudeerden.”
“Daarom willen we een extra personeelscapaciteit creëren, die we flexibel kunnen inzetten”, gaat Mostrey voort. Euroclear laat een studie uitvoeren naar de mogelijkheid van een nieuwe vestiging in Oost-Europa. Een beslissing is er nog niet. De vakbonden in België zijn ongerust, zij vrezen jobverlies. Mostrey spreekt dat tegen: “Dit is niet iets wat je overnight doet. We moeten ter plaatse de nodige skills ontwikkelen. En het is absoluut niet de bedoeling de Belgische activiteiten af te bouwen. Integendeel, we willen blijven groeien. Maar als we meer omzet realiseren, hebben we extra mensen nodig.”
Het dreigende tekort op de Belgische arbeidsmarkt heeft enerzijds te maken met de vergrijzing: banken, ministeries en bedrijven zien de komende jaren grote groepen mensen met pensioen vertrekken, waardoor het nog moeilijker wordt om goede, jonge mensen aan te trekken. Anderzijds kampt Euroclear met een specifiek probleem van groot verloop. Nogal wat jongeren verlaten na een paar jaar de onderneming.
Mostrey tracht het probleem in het juiste perspectief te plaatsen. “Niet alle jongeren willen zich specialiseren. Terwijl voor Euroclear specialisatie in financiële en operationele processen een must is. Maar ik kan begrijpen dat niet iedereen zich aangetrokken voelt door een grote kennis in één niche. Nogal wat jonge mensen zien Euroclear als een leerschool, een eerste ervaring met een heel goede reputatie, waarmee ze een andere richting uit kunnen.”
Overigens vindt Mostrey dat het hoge verloop ook niet overschat mag worden: “Het verloop bij Euroclear ligt hoger dan bij de meeste Belgische grootbanken, maar die tellen heel wat oudere werknemers die niet meer van job willen veranderen. Als je dezelfde, vergelijkbare leeftijdscategorieën als de onze neemt, zijn er nauwelijks verschillen.”
Polen
Volgens persartikels zou Euroclear zijn oog voor de nieuwe vestiging hebben laten vallen op Polen. Waarom Polen? “Omdat de dynamiek op de arbeidsmarkt er gunstig is en er procentueel meer universitairen afstuderen dan bij ons”, weet Mostrey. “Sommige Centraal- en Oost-Europese landen hebben heel degelijke universiteiten die goede mensen afleveren.”
Dat de kostenfactor een rol speelt, ontkent Mostrey niet: “Natuurlijk is efficiëntie een belangrijke factor voor Euroclear en zijn aandeelhouders. Maar het is niet de enige – anders was de beslissing al veel eerder genomen. Het verschil in kosten met een land als Polen is nu eenmaal substantieel. Maar belangrijker dan de kosten is voor ons de operationele stabiliteit en betrouwbaarheid. Dat blijft ons handelsmerk.”
Krijgt Euroclear daarvan ook de vakbonden overtuigd? Mostrey: “Als we onze toekomst op middellange termijn willen veiligstellen, moeten we dit project bestuderen. We praten er veel en open over in de ondernemingsraad. Ons standpunt is dat er geen sociale gevolgen voor België zullen zijn. Een verhuizing van de activiteiten zou niet in het belang van de onderneming zijn. Ik zie veel meer brood in een goed evenwicht tussen twee vestigingen, waardoor je de kwetsbaarheid van de onderneming halveert en de flexibiliteit verdubbelt.”
PATRICK CLAERHOUT, FOTOGRAFIE KRISTOF VRANCKEN
“Als het personeelsverloop boven een bepaalde drempel uitkomt, wordt het heel moeilijk om het kennisniveau op peil te houden”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier