De gelukkigste landen ter wereld: Oost- en Centraal-Europese landen stijgen in World Happiness Report, België is 16e

Finland blijft op één staan in het nieuwe wetenschappelijke World Happiness Report, dat vandaag is verschenen. Er zijn wel verschuivingen en nieuwe inzichten. Landen uit Centraal-Europa klimmen in de lijsten van gelukkigste landen ter wereld. Voor het eerst onderzochten de wetenschappers diepgaand of er een verschil is tussen hoe gelukkig jongeren en ouderen zijn.

Het nieuwe World Happiness Report beslaat de periode 2021-2023. Noord-Europa blijft de nieuwe ranglijst van gelukkigste landen ter wereld aanvoeren. Finland prijkt al voor de zevende keer op de eerste plek, gevolgd door Denemarken, IJsland en Zweden. Op plaats zeven volgt het vijfde Noord-Europese land, Noorwegen. Het is gissen, maar dat Israël op de vijfde plaats staat, komt wellicht omdat deze studie gebeurde voor de oorlog die nu aan de gang is.

België staat op de zestiende plaats, terwijl onze buurlanden Nederland en Luxemburg respectievelijk op plaats zes en acht staan. De top tien wordt vervolledigd door Zwitserland op negen en Australië op tien.

De wetenschappers merken op dat er meer verschuivingen zijn tussen de plekken tien en twintig. Centraal- en Oost-Europese landen stijgen in de lijsten. Tsjechië en Litouwen staan op 18 en 19, voor het Verenigd Koninkrijk op 20. Slovenië prijkt op 21. Duitsland en de Verenigde Staten zijn teruggevallen tot plaats 23 en 24. Dat is voor het eerst sinds het begin van de metingen in 2012.

Gebaseerd op data

Het is belangrijk te weten hoe de onderzoekers precies tewerkgaan. Het onderzoeksbureau Gallup vraagt voor The Gallup World Poll hoe tevreden mensen zich voelen over hun leven op een schaal van 0 tot 10. Die subjectieve inschatting is volgens de onderzoekers de meest stabiele manier om welzijn te meten. De meting gebeurt over een periode van drie jaar – deze keer dus van 2021 tot 2023 – waarna het gemiddelde wordt genomen. Vervolgens gaan economen, psychologen, sociologen en andere wetenschappers met die data aan de slag. Ze proberen de verschillen in welzijn die inwoners van landen ervaren te verklaren op basis van factoren als het bruto binnenlands product (bbp), de levensverwachting, de mogelijkheid om terug te vallen op iemand, een gevoel van vrijheid, generositeit en de perceptie van hoe corrupt een land is.

De Belg Jan-Emmanuel De Neve is één van de zes wetenschappelijke redacteurs van het World Happiness Report. Hij is in directeur Engeland van het Oxford Wellbeing Research Centre en professor economie en gedragswetenschappen aan Saïd Business School. “Toen we de beschikbare data over het welzijn van kinderen en adolescenten overal ter wereld verzamelden, documenteerden we een verontrustende achteruitgang in vooral Noord-Amerika en West-Europa”, zegt Jan-Emmanuel De Neve in een reactie op het rapport. “Als je bedenkt dat, in sommige delen van de wereld, kinderen nu al het equivalent van een midlifecrisis ervaren, dan is onmiddellijke actie van beleidsmakers geboden.” Uit de reactie blijkt hoe de inzichten van het rapport door overheden kunnen worden gebruikt bij beleidskeuzes. Hier legt de Belg uit waarom economische groei niet noodzakelijk tot meer welzijn leidt, en metingen als het World Happiness Report nodig zijn.

Tegelijk verwijst De Neve in bovenstaande reactie naar de sterke thematische focus die dit nieuwe rapport legt op verschillen in leeftijd. Voor het eerst maakte het World Happiness Report verschillende ranglijsten op per leeftijdscategorie. In de lijst van mensen onder dertig jaar staat Litouwen op één, terwijl bij de zestigplussers Denemarken de lijst aanvoert. België staat bij de jongeren op plaats 24, terwijl het bij de zestigplussers op plek 19 staat. Dat ons land over alle bevolkingsgroepen heen op 16 staat, komt dus vooral door de Belgen tussen dertig en zestig jaar.

Er zijn heel wat verschillen tussen de landen. De zestigplussers in landen als Noorwegen, Zweden, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje zijn significant gelukkiger dan hun jonge landgenoten. In Portugal en Griekenland is het net omgekeerd. Het rapport stelt dat in de meeste regio’s jongeren gelukkiger zijn dan ouderen, maar stelt ook dat het geluk bij jongeren in Noord-Amerika zo fel is gedaald dat ze nu ongelukkiger zijn dan de oudere Noord-Amerikanen. Dat Centraal- en Oost-Europese landen zo sterk stijgen in de lijst, is daarentegen onder meer net omdat de jongere bevolking zich veel gelukkiger voelen dan de ouderen. In West-Europa ligt het geluk over de leeftijdscategorieën dichter bij elkaar dan elders.

De onderzoekers onderzochten ook de link tussen welzijn en dementie. Dat dementie een impact heeft op hoe gelukkig je voelt, viel te verwachten, maar het omgekeerde is verrassender. De onderzoekers konden aantonen dat bij wie zich gelukkig voelt, de kans kleiner is dat hij of zij later een vorm van dementie krijgt.

Afghanistan op laatste plaats

Dat mensen in voormalige Oostbloklanden zich gelukkiger voelen dan een decennium geleden, blijkt uit de lijst die aangeeft hoe sterk het geluk in een land gestegen of gedaald is. Landen als Servië, Bulgarije, Letland, Roemenië of Georgië zagen het geluk van hun bevolking het sterkst stijgen. Jongeren in Centraal- en Oost-Europa voelen zich nu even gelukkig als hun leeftijdsgenoten in West-Europa. Maar in Zuid-Azië en Noord-Amerika daalde het geluk. In westerse landen als België, het VK, Zweden of Frankrijk viel het geluk een beetje terug in vergelijking met eerdere metingen, maar al bij al bleef het subjectieve geluksgevoel redelijk stabiel.

Dat is een groot contrast met Afghanistan. Dat land, dat na decennia van oorlogen nu kreunt onder het juk van weeral een nieuwe dictatuur, staat helemaal onderaan in de ranglijst van het World Happiness Report en de Afghanen zagen hun geluk ook nog eens het meest van heel de wereld afnemen.