De bijdrage van de deelstaten aan de sanering van de overheidsfinanciën wordt de komende maanden een hot item. Vlaanderen krijgt van de federale regering het verwijt te weinig te besparen, maar de feiten spreken dat tegen.
De regeringen in dit land moeten de komende vijf jaar op zoek naar 5 miljard euro besparingen, zegt Luc Coene, de gouverneur van de Nationale Bank. Die opdracht doet in regeringskringen de zenuwachtigheid toenemen. Uit federale hoek wordt steevast benadrukt dat ook de deelstaten en vooral Vlaanderen een extra inspanning moeten doen. De Vlaamse regering kiest voor een begroting in evenwicht, maar ze zou beter wat meer vet wegsnijden, zodat ze overschotten kan boeken, is in de Wetstraat te horen.
Met cijfers in de hand wijzen de leden van de regering-Di Rupo er fijntjes op dat de uitgaven in de deelstaten sinds 2007 met 25 procent gestegen zijn. Dat is meer dan het Europese gemiddelde (+15 %) en evenveel als het federale niveau (+25 %). Ook genieten de deelstaten royaal van federale dotaties die door de voorbije staatshervormingen (en zeker met het Lambermont-akkoord van 2001) sterk zijn toegenomen. Zo ontvangt Vlaanderen 19,5 miljard euro dotaties van de federale overheid, goed voor ruim 70 procent van zijn inkomsten.
De omvang van de dotaties is wel conjunctuurgevoelig. De crisis heeft ook gaten geslagen in de financiering van de gemeenschappen en de gewesten. Negatieve groeiparameters hebben de dotaties naar beneden bijgesteld. Als de gemiddelde groei in 2009-2013 1 procent was geweest en de inflatie 1,9 procent, dan bedroegen de Vlaamse dotaties in 2013 20,1 miljard euro, tegenover 19,5 miljard nu: een verschil van 600 miljoen euro.
Karl Collaerts, begrotingsspecialist van Voka, benadrukt dat Vlaanderen de voorbije jaren wel degelijk bespaard heeft. Het aanzienlijke begrotingstekort van het begin van de legislatuur is omgebogen. Dat is onder meer te danken aan extra inkomsten door de economische groei in 2010 en 2011. “Maar er is ook beleidsmatig ingegrepen, deels via lineaire besparingen en de afbouw van het aantal ambtenaren, deels door de afschaffing van de jobkorting, wat toch een structurele besparing is.” De beslissing om het aantal ambtenaren te doen afnemen met 6 procent tussen 2009 en 2014 leidt tot een besparing van 18 miljoen euro in 2013. Vlaanderen doet ook beter dan Wallonië en Brussel, die in 2011 een totaal tekort van 1 miljard euro boekten.
Impact staatshervorming
Collaerts waarschuwt wel dat ook de Vlaamse begroting zich op een woelige zee bevindt. Als de regering op het ingeslagen pad doorgaat, zou er in 2015 een overschot van 187 miljoen worden opgebouwd, meer dan het evenwicht dat de Hoge Raad voor Financiën vraagt. Maar het blijft onduidelijk welke inspanningen de Hoge Raad de komende jaren van het federale niveau en de sociale zekerheid zal eisen, en welke van de deelstaten en lokale besturen. Evenmin duidelijk is of de nieuwe staatshervorming inhoudt dat alle middelen voor de nieuwe bevoegdheden (arbeidsmarktbeleid) ook naar de deelstaten worden overgedragen.
Bovendien laat een beleid gericht op langer werken zich ook in de Vlaamse begroting voelen. De afbouw van het vervroegd pensioen voor leerkrachten (met hoge lonen door de anciënniteit) betekent dat ze langer aan het werk blijven en later worden vervangen door jongere leerkrachten. Met hogere loonuitgaven voor de Vlaamse regering tot gevolg.
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier