Oogjes open

Andrew Crockett, de directeurûgeneraal van de Bank voor Internationale Betalingen in Basel, overloopt de risico’s voor 2002.

De combinatie van tragere groei en onvoorziene schokken heeft al vaker latente zwakheden in het financiële systeem aan de oppervlakte gebracht. Het ritme van de ontwikkelingen op de financiële markten in de voorbije vijf jaar brengt mee dat heel wat van die nieuwe financiële structuren nog de test van een baisse moeten ondergaan. Zo is, om de risico’s meer te spreiden, een hele resem nieuwe verzekeringen tegen financieel risico en transferproducten gegroeid. Hoe robuust zullen die blijken te zijn wanneer het aantal wanbetalingen begint te stijgen? Zullen de verzekeringsmaatschappijen die getroffen werden door de gebeurtenissen van 11 september nog kredietrisico’s kopen van de banken?

Die kwetsbaarheid van het financiële systeem trekt de aandacht omdat de wereldeconomie meer blootstaat aan financiële risico’s dan ooit tevoren. De verhoogde financiële leverage versterkt zowel de hausse- als de baissebewegingen. Meer intense internationale banden brengen mee dat zelfs crisissen in middelgrote landen het hele wereldsysteem kunnen verstoren. En omdat de financiële markten, meer dan in het verleden, een grote rol spelen bij de toewijzing van middelen, kunnen de micro-economische gevolgen van om het even welke ontwrichting diepgaand zijn.

Op het eerste gezicht lijkt de ervaring tijdens het voorbije decennium allesbehalve bemoedigend. De jaren negentig gaven een aantal financiële crisissen te zien, de ene al ernstiger dan de andere. In heel wat landen was de kostprijs van die bankcrisissen enorm en een heleboel ervan zijn nog steeds niet opgelost. De markten zijn wispelturig gebleven. Heel wat investeerders hebben enorme verliezen opgelopen. Er zijn verscheidene episodes geweest waarin zelfs in de grootste markten de liquiditeit opdroogde. Verscheidene financiële ondernemingen werden betrapt op massale onbezonnen marktposities. Maar we mogen ook niet vergeten dat de jaren negentig een periode van gestage groei vormden. Dat werd bevorderd door de ontwikkeling van nieuwe financiële mechanismen binnen een geliberaliseerde omgeving. In die zin hebben vrijere en meer innovatieve wereldmarkten wel degelijk gewerkt.

Optimisme over de toekomst

Waarom hebben ze gewerkt? Om drie redenen, die aanleiding geven tot optimisme over de toekomst, maar ook verwijzen naar onafgedane kwesties.

“Het geloof in de algemene superioriteit van de financiële markten is niet verworden tot marktfundamentalisme.”