“Onze onbekwaamheid staat buiten kijf”

Geen business plan. Geen cash geld. Amper klanten. Een partner in spe die het zelf ook niet weet. Vage beloftes van adellijke vrienden. Wordt DAT een soort ‘Royal Virtual Express’, een flag carrier die vooral bestaat uit goede bedoelingen? Trends vroeg het afgelopen dinsdagmiddag aan de initiatiefnemers: burggraaf Maurice Lippens en burggraaf Etienne Davignon.

TRENDS. Sabena en de opvolger van Sabena, DAT, hebben het vertrouwen verloren bij veel collega’s in de sector. Hoe denkt u dat te herstellen? Er wordt gezegd: “Zolang dezelfde mensen aan het roer staan en men noemt Christophe Müller en Patrick Dubois, gaan wij daar geen zaken mee doen.”

MAURICE LIPPENS.DAT is geen opvolger van Sabena. Het is niet Crossair, want dat is Swissair-bis. Dit is iets helemaal anders. Dat betekent: doelstellingen, manieren van werken, cultuur: het moet nieuw zijn en wij zullen daarvoor zorgen. Alles wat daarover wordt gezegd _ of Müller topman wordt, wie nog in het directiecomité zal zetelen _ is totaal voorbarig.

STEVE DAVIGNON. Het concept dat werd doorgegeven op 31 oktober door Christophe Müller aan de investeerders gaat uit van een totaal afgeslankt Sabena. Zo’n maatschappij moet de beste mensen kunnen aantrekken, of ze nu van Sabena komen of van elders. Dat hebben we ook de vakbonden gezegd.

U zegt één symbolische frank te willen betalen voor DAT. Met een gemiddelde cashflow de laatste drie jaar van 400 miljoen frank lijkt 3,2 miljard frank een realistischer prijs.

LIPPENS. Dat hebben wij nooit gezegd. Het is een minimumprijs en de maximumprijs is degene die we bereid zijn te betalen. Vandaag beginnen we voor de eerste keer de cijfers te bekijken. We hebben geen idee wat we moeten verwachten. Iets daarover zeggen, zou betekenen dat wij ook onbekwaam zijn.

DAVIGNON. Wat is DAT? DAT is een bedrijf dat vliegt voor rekening van Sabena. De cashflow van DAT is dus wat door Sabena betaald wordt aan uren. DAT is een Hertz voor vliegtuigen. Of Avis, zo je wil. We gaan nu de rekening maken. DAT is niet vergelijkbaar met een andere luchtvaartmaatschappij.

Morgen wordt een campagne gelanceerd waarin u met stuntprijzen de reizigers hoopt te lokken. Vreest u niet dat Ryanair en/of Virgin Express naar Europa zullen stappen met een klacht wegens oneigenlijk gebruik van het overbruggingskrediet?

DAVIGNON. Hoe gebeurt de prijszetting vandaag? Men bekijkt permanent de prijzen van de concurrenten en afhankelijk van de rentabiliteit past men de eigen prijzen aan. Een ticket kan nu het goedkoopst zijn bij de ene maatschappij en een half uur later bij een andere. Het is duidelijk dat je een campagne moet lanceren waarbij je zegt: dit is DAT, wij bestaan! En dat gebeurt nu.

Wie draagt het risico tijdens de maand uitstel die u voor uzelf heeft gecreëerd? De curatoren of u? Met andere woorden: wie betaalt het eerste deel van het overbruggingskrediet terug?

DAVIGNON. De curatoren hebben de toestemming gegeven zodat DAT kan vliegen. Tot 9 december. Wij zijn overeengekomen dat we dan een bod moeten uitbrengen. Moeten, hé! Tot dan blijft DAT in dezelfde situatie als waarin het zat op 7 november, datum van het faillissement van Sabena.

Dus als u op 9 december afhaakt, moeten de curatoren het overbruggingskrediet terugbetalen?

DAVIGNON. We doen niet mee in scenario’s: wat indien dit of dat. Duidelijk is dat de curatoren toestemming hebben gegeven om het overbruggingskrediet te gebruiken.

U wil investeerders aantrekken. Analisten vragen zich af waarom u zo karig bent met informatie over het businessplan. Het lijkt bijna een virtueel dossier.

LIPPENS. Zelfs indien we een definitief businessplan zouden hebben, zou het totaal voorbarig zijn om daarmee te beginnen zwaaien. We zijn nu het concept van Müller aan het verfijnen en eventueel samen met anderen nog te verbeteren. Wij zijn nu geen aandeelhouders van DAT. We moeten pas op 9 december ons businessplan klaarhebben.

DAVIGNON. Het zou krankzinnig zijn om op 9 december te zeggen: kom binnen twee maanden maar af en dan weten we hoe ons businessplan eruitziet. Maar we hebben tot 9 december en die periode gaan we gebruiken.

Dus eigenlijk vraagt u een blanco cheque aan de investeerders?

LIPPENS. Zo dom zijn wij ook niet. Natuurlijk is de recente crash in New York _ ongeval of niet _ een harde slag. Maar we hebben een basis, nu moeten we de details uitwerken.

Kan DAT wel uitgroeien tot een mini-Sabena? De meeste experts zeggen dat je met 8 miljard frank hooguit het huidige DAT kan laten verdervliegen. Even tellen: 5 miljard overbrugging terugbetalen, dus u hebt nog 3 miljard om én de aandelen te kopen, én DAT uit te bouwen (ticketverkoop, check-inpersoneel…), én de verliezen te dragen tot 2004 én 14 Airbussen van Sabena over te nemen. Beetje mager?

LIPPENS. Dat is een goede vraag. Sommige mensen twijfelen daaraan. Inderdaad, wanneer je naar Crossair kijkt, dan zie je een tweede Swissair. Maar wij willen iets volledig anders dan wat Sabena was. Die vijf miljard kan ook worden vervangen door iets anders.

DAVIGNON. Al die discussies _ over de vaste en variabele kosten _ moeten we nog hebben. Je kan nu nog niet zeggen of 200 miljoen euro te weinig of genoeg is. In de perceptie van de mensen is 8 miljard frank veel geld en 200 miljoen euro niet. Maar onze investeerders weten dat er geen verschil is.

LIPPENS. Dit slaat terug op uw eerste vraag naar de geloofwaardigheid en de onderkapitalisatie. Sabena is voor ons jammer genoeg een voorbeeld van wat we precies niet moeten doen.

Het is niet beslist dat DAT een lagekostenmaatschappij wordt?

DAVIGNON. We willen een structuur met lage kosten, maar wat dat betekent voor de tarieven is een andere zaak. We willen niet Ryanair zijn. Dat is een andere business.

LIPPENS. We hopen een beetje op een sentimentele reactie. Indien men kan kiezen tussen A en B en ze zijn bijna gelijk, dat men dan kiest voor DAT. Wie geweend heeft omdat Sabena verdwenen was, heeft een nieuwe kans.

U gelooft in het chauvinisme van de Belgen?

LIPPENS. Belgen zijn geen chauvinisten, eerder masochisten, dat is een van hun kwaliteiten. Maar men verwijt ons dikwijls als bedrijven dat we niet genoeg doen. Nu we iets doen, vraagt iedereen: waar ben je nu mee bezig? En dat zijn juist dezelfde personen die die vraag stellen.

Virgin kan het niet appreciëren dat de eerste vluchten voor een groot deel gebeuren op dezelfde routes als de hunne.

DAVIGNON. Waarom denkt u dat we met Virgin spreken? Hoe moeten we correct afspraken maken om elkaar niet dood te doen?

LIPPENS. Op het ogenblik dat de concurrenten denken dat DAT bijna dood is, zullen ze nog een duwtje extra geven. Die situatie vermijden we. Precies omdat DAT in de lucht is, is er minstens een vraagteken of we het zullen halen of niet. En is het voor hen misschien interessanter om samen te werken.

U gelooft niet in een stand-alone, maar plaatst u niet te veel eieren in het mandje van Virgin?

DAVIGNON. We zullen wel zien of er anderen komen. Indien niet, dan is er geen keuze.

Mijnheer Lippens, u suggereerde al dat de eventuele investering in DAT een soort van dividend was voor ondernemingen aan de maatschappij. Wat betekent dat concreet?

LIPPENS. Men verwijt de bedrijven altijd dat ze enkel denken in termen van winst en geen rekening houden met maatschappelijke doelstellingen. Welnu: hier bewijzen ondernemingen dat hun sociale verantwoordelijkheid verder reikt dan de bottom line. Het valt overigens op dat dezelfde personen die ondernemers verwijten dat ze niet geïnteresseerd zijn in de samenleving, nu dezelfden zijn die ons verwijten dat we ons bezighouden met dingen die ons niet aangaan. Net of wij beweren dat we luchtvaartspecialisten zijn. Onze onbekwaamheid staat buiten kijf. Ons engagement is van belang.

DAVIGNON. Begrijp ons niet verkeerd. Dit is geen caritatieve operatie en evenmin handelen we uit chauvinistische overwegingen. Dit project moet economisch haalbaar zijn. Uiteraard nemen we een risico door die opdracht te aanvaarden. Niemand had ons een weigering kwalijk genomen.

LIPPENS. Er spelen ook andere motieven voor de investering die de bedrijven overwegen, zoals het belang van een lokale carrier voor de Europese positie van ons land en de Belgische bedrijven.

Het is dus, wat Fortis betreft, geen wederdienst aan het Hof, als dank voor de vriendelijke tussenkomst bij de strijd tussen Fortis en ABN-Amro om de zeggenschap binnen de Generale Bank?

LIPPENS. Het Hof heeft hier niets mee te maken. Er is geen lobby bezig vanuit Laken. Alle Belgische koningen hadden uiteraard belangstelling voor Sabena. Maar zich actief mengen in dit dossier is heel wat anders.

Hebt u een bijzondere sympathie voor deze regering? U neemt zomaar eventjes het moeilijkste dossier sinds jaren op uw schouders. Intussen wast Guy Verhofstadt als een Pontius Pilatus zijn handen in onschuld: “Deze regering heeft niets te maken met de redding van de Belgische luchtvaart”, horen we.

DAVIGNON. We zouden dit hebben gedaan voor elke premier. En Guy Verhofstadt heeft gelijk als hij zegt dat een luchtvaartmaatschappij niet valt onder het takenpakket van de overheid. Het probleem was steeds dat de werknemers van Sabena dachten dat de overheid uiteindelijk wel over de brug zou komen met nieuwe gelden _ net als de staalindustrie, vroeger. Mensen geloofden niet dat er ooit een einde aan zou komen. Dáár een einde aan maken vergt moed.

Premier Verhofstadt redeneert politiek in termen van “vandaag nemen en morgen geven”. Rekenen sommige potentiële investeerders op een sympathieke regering in verband met opdrachten (KBC, Dexia en andere banken), het overheidstoezicht (banken, Electrabel), milieuvergunningen (UCB, Solvay, Tractebel), toekomstige privatiseringen (Generale Maatschappij)?

DAVIGNON. U noemt bedrijven, en daar kan ik niets concreets over zeggen. Maar zo werkt dat niet. (Lacht.) Neen, ook niet in België. Denkt u nu echt dat al die bedrijven met hun politieke agenda naar ons zouden komen en wij dat op tien minuutjes _ over de hoofden van de federale en regionale autoriteiten heen _ konden arrangeren?

We lezen dat potentiële investeerders mogen rekenen _ dankzij de tussenkomst van de minister van Financiën _ op een gunstige fiscale behandeling van hun investering.

LIPPENS. Klopt niet. De politiek heeft geen énkele belofte gedaan aan de potentiële investeerders. Ik heb Didier Reynders niets gevraagd en ben ook niet van plan dat te doen. Evenmin aan de premier, overigens.

DAVIGNON. Wij zijn ook niet naïef _ of toch niet zo naïef. We weten dat we de halve Europese luchtvaartindustrie over ons heen krijgen als we beginnen te zwaaien met fiscale of andere incentives. De Europese Commissie zou ons onmiddellijk op de vingers tikken, en we konden ons project wel opbergen.

Dat neemt niet weg dat ik ervan overtuigd ben dat de problemen van de luchtvaartindustrie een Europees probleem worden, zoals de staalindustrie dat vroeger was. Er zal een EU-beleid komen als antwoord op de zware crisis. Maar het zou onverstandig zijn hierop te anticiperen.

Mijnheer Davignon, de Generale Maatschappij is aandeelhouder van luchthavenexploitant Biac. Vreest u niet dat de grootste omzetmachine van de luchthaven wegvalt? We stellen vast dat heel wat aandeelhouders van Biac ook genoemd worden als potentiële investeerders in DAT. Toeval?

DAVIGNON. U moet die dingen los van elkaar zien. Misschien zijn er inderdaad ondernemingen die in beide zullen participeren. Maar Biac is in se een gezonde onderneming. Het is niet omdat Sabena wegvalt als _ inderdaad _ grote klant, dat Biac in ernstige problemen komt. Als het project DAT niet lukt, zullen andere maatschappijen de plaats van de vroegere home carrier innemen. Wel geef ik onmiddellijk toe dat zo’n home carrier gemakkelijk is in de planning van Biac. Maar levensnoodzakelijk is hij niet. Het wegvallen van Sabena zonder een lokale vervanging zou enkel betekenen dat we de snelle groei van de voorbije jaren zo’n drie jaar zullen moeten missen. Maar dan zijn we terug op koers.

Hebt u veel contact met de kabinetschef van Rik Daems _ prins d’Arenberg? Sommigen dichten hem een rol toe in dit proces.

LIPPENS. Ik ken hem niet echt. Het kabinet speelde niet zo’n grote rol in dit dossier. Zeker niet in dit nieuwe project.

DAVIGNON. Ik ken hem in het kader van Biac. En ik zeg u: ik geef geen commentaar.

LIPPENS. (Schatert.) Wat op zich al een commentaar is, uiteraard.

De “Belgische families” _ zoals dat heet _ waren allesbehalve gecharmeerd door uw uitval naar topman de Vaucleroy van Delhaize. Een uitschuiver?

LIPPENS. Dat is uitgepraat. We reageerden gewoon op zijn uitspraak dat Delhaize zich beperkt tot zijn kerntaken en niet mee wilde doen met ons project. Waarmee impliciet werd gesuggereerd dat de rest van de investeerders dom bezig was. Jongen, zwijg toch, dacht ik. Van een VBO-voorzitter verwacht ik dat hij dit dossier niet bemoeilijkt. Het is al zwaar genoeg.

Hans BrockmansLuc Huysmans

Luc Huysmans

“Het Hof heeft hier niets mee te maken. Er is geen lobby bezig vanuit Laken.”

[Maurice Lippens]

“Het Hof heeft hier niets mee te maken. Er is geen lobby bezig vanuit Laken.”

[Maurice Lippens]

“Indien er geen andere investeerders opdagen, zullen we wel verplicht zijn om samen te werken met Virgin Express.”

[Etienne Davignon]