‘Ons welvaartsmodel heeft 2 procent groei nodig’

De voorzitter van Voka, Michel Delbaere, was tijdens het jongste congres van de Vlaamse werkgeversorganisatie duidelijk. België heeft nood aan lastenverlagingen, uitgavenbeperkingen en een gedeeltelijke tax shift. Die maatregelen kunnen 165.000 jobs opleveren. Het land staat hiermee wel voor “een harde opdracht”.

De afspraak met Michel Delbaere vindt plaats op de hoofdzetel van zijn voedingsbedrijf Crop’s in Ooigem in Zuid-West-Vlaanderen. Vanuit het kantoor zie je het kanaal Roeselare-Leie. Dat is al sinds de tweede helft van de negentiende eeuw een van de aders van de West-Vlaamse economie. Toch zijn het de vrachtwagens die bij Crop’s aan- en afrijden.

Crop’s is een snel groeiend familiebedrijf dat een omzet draait van 225 miljoen euro. In juni maakte Delbaere bekend dat Crop’s 20 miljoen euro investeert in de hoofdzetel: 7 miljoen voor capaciteitsuitbreidingen en 13 miljoen voor de bouw van een volautomatische opslag. “Waarom? Omdat we geen chauffeurs voor vorkheftrucks vinden”, zegt Delbaere.

Meteen snijdt de Voka-voorzitter een pijnpunt van de Vlaamse economie aan. Ondanks stijgende werkloosheidcijfers raken veel vacatures niet ingevuld. Een betere afstemming tussen onderwijs en bedrijfsleven, en een efficiënter werkende arbeidsmarkt moeten dat probleem verhelpen. Het is een van de voorwaarden om de Belgische economie weer structureel te laten groeien.

Voorts moeten lagere lasten op arbeid, de afschaffing van de automatische index, een beperking van de uitgaven en een verschuiving van belastingen naar consumptie volgens het Voka-cijferwerk in de volgende legislatuur 165.000 jobs creëren.

U legde op het Voka-congres de focus op 2 procent groei. Waarom?

MICHEL DELBAERE. “Ons welvaartsmodel heeft 2 procent groei nodig. Daaronder zit je met sociale afbraak. We zijn nagegaan waar we bij ongewijzigd beleid uitkomen in 2020-2030. Als je de vergrijzing wilt betalen en het overheidsapparaat wilt laten functioneren, dan kom je er niet met minder dan 2 procent groei op jaarbasis.”

Is dat realistisch?

DELBAERE. “Ja. Om te beginnen dankzij onze ondernemingen. Er zijn fenomenale bedrijven in Vlaanderen en in België, met sectoren waarin wij wereldkampioen zijn. Picanol en Vande Wiele zijn samen een gigant in de weefgetouwensector. Ik denk ook aan de baggergroepen DEME en De Nul, daar moet ik geen tekening bij maken. Ook de invloed van de Gentse en Leuvense spin-offs kan je moeilijk overschatten. Kijk naar mijn sector, die van de diepvriesgroenten. We exporteren tot in Zuid-Amerika en Azië met een product dat een basiscommodity is. We zijn op internationale markten actief. Bedrijven die succesvol zijn in het buitenland plukken daar ook in het thuisland de vruchten van.

“Crop’s heeft de voorbije jaren geïnvesteerd in Servië en in Marokko, en we kijken nu naar de mogelijkheden in Zuid-Amerika. Andere Belgische bedrijven merken zoiets op. Crop’s deed de stap naar Servië en drie maanden later volgde Delhaize. “We hebben wel degelijk een performant industrieel weefsel. Op basis van deze microgegevens hebben we bedrijven die ervoor kunnen zorgen dat we 2 procent groei halen. Maar de vraag is waarom we die doelstelling niet halen. Nochtans lag de groei in 1992 nog op 4 procent.”

Wat is uw verklaring?

DELBAERE. “De Belgische handelsbalans is de voorbije jaren aanzienlijk verslechterd. Van een overschot van 4 procent van het bruto binnenlands product (bbp) naar een deficit van 2 procent. De werkgeversorganisaties hebben al herhaaldelijk gewezen op de oorzaken van die evolutie. De hoge loonkosten en het gebrek aan competitiviteit van de ondernemingen, waardoor we marktaandeel verliezen en dus exportkansen niet voldoende kunnen benutten.

“Maar er is meer dan alleen die handelsbalans. Als je ziet hoeveel bedrijven er in alle stilte voor kiezen in het buitenland te investeren en het zwaartepunt van hun activiteit verschuiven, dan maak ik mij zorgen. Dat wijst op een gebrek aan vertrouwen bij ondernemers tegenover de politiek.

“Daarbij aansluitend zijn er allerlei blokkeringen in dit land, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt. Het grootste probleem van Crop’s is het vinden van personeel. Je gaat naar Limburg en daar stijgt de werkloosheid. Maar mensen willen geen 80 kilometer afleggen om te werken omdat ze uren in de file zitten. Als je alle blokkeringen op een rij zet, staan we er niet goed voor: het mobiliteitsprobleem, de fiscale druk, de stijgende uitgaven in de sociale zekerheid…”

De N-VA en Open Vld hebben al beleidsvoorstellen voor de volgende regering gelanceerd. Ze pleiten voor lastenverlagingen en besparingen in de uitgaven.

DELBAERE. “Ik heb ze met belangstelling gelezen. Dat zijn zeer goede analyses, maar ze worden al twintig jaar gemaakt. De vraag is niet wat in die programma’s staat, maar of we doen wat moet gebeuren. Voka heeft zeer concrete voorstellen uitgewerkt over lasten op arbeid en de vennootschapsbelasting. Voor mij is het duidelijk: we moeten naar een nieuw pact. Er was er een in 1944 met onze sociale zekerheid, in 1982 is er node een afgesloten en in de jaren negentig volgde het Globaal Plan. We zijn weer zover. De overheidsschuld bedraagt 105 procent van het bbp en ik zie die niet dalen. Ze zal eerder stijgen naar 110 tot 115 procent. Dat is onhoudbaar.”

Toch blijft u optimistisch?

DELBAERE. “We krijgen nu een legislatuur van vijf jaar. Als je een pact afsluit tussen de overheid, de bedrijven en de burgers kan je knopen doorhakken. Je legt een vierjarenplan voor — want de laatste twaalf maanden voor de verkiezingen wordt er campagne gevoerd — waarbij je elk jaar een kwart van het plan uitvoert. Om te beginnen, moet het overheidsbeslag van 54 naar 50 procent. En nog beter naar 48 procent.”

Duitsland zit aan 43 procent

DELBAERE. (Neemt een paar papieren bij de hand) “Dit is een socialistisch document dat Johan Vande Lanotte bij zijn Ronde van Vlaanderen heeft gebruikt. In 2007 was het overheidsbeslag 48 procent. Er kan dus bespaard worden. Herman Van Rompuy en Luc Coene hebben het ondertussen publiekelijk verklaard: België heeft de voorbije jaren onvoldoende bespaard. Voka stelt voor de uitgaven van elke overheid nominaal slechts met 1 procent per jaar te laten groeien. Een harde opdracht waarbij zowel de federale overheid, de sociale zekerheid, de deelstaten en de lokale besturen moeten worden betrokken. Maar het moet gebeuren, we bevinden ons in een churchilliaanse toestand: ‘blood, sweat and tears‘.”

Die nominale uitgavengroei van 1 procent blijft u aanhouden, ook als de inflatie 3 procent bedraagt en de reële groei 2 procent?

DELBAERE. “Ik spreek met vele bankiers en die gaan ervan uit dat de rente niet zal stijgen. Dat is het teken dat de inflatie laag blijft.”

Wat zijn de andere belangrijke maatregelen, naast de beperking van de uitgaven?

DELBAERE. “De arbeidsmarkt moet efficiënter. Er zijn tal van maatregelen om bepaalde doelgroepen aan een job te helpen, maar ze spreken elkaar vaak tegen. Dat moet vereenvoudigd worden.

“Het is een stoute uitspraak, maar de bedrijven moeten nu stoppen met brugpensioen. Je kunt er niet tegen zijn en het tegelijk nog altijd toepassen. De participatiegraad is te laag. In Wallonië zeggen ze dat er geen jobs zijn. Tja, dat heb je als er geen klimaat wordt gecreëerd voor werkgelegenheid.

“Hier in Zuid-West-Vlaanderen is de werkloosheid minder dan 3 procent. We vinden gewoon geen volk. Ik kan alleen maar pleiten voor meer arbeidsmobiliteit. West-Vlaanderen draait voor meer dan 40 procent op Fransen. De weekendploegen komen uit Valenciennes. Als je spreekt over de handelsbalans: dat geld gaat wel naar de overkant van de grens. Terwijl dat geld naar Doornik zou kunnen vloeien. Er is hier ooit een Waalse minister over de vloer geweest. De arbeidsbemiddelingsdienst Forem zou ervoor zorgen dat er Waalse werkkrachten naar hier kwamen. Er is drie jaar niets gebeurd. Letterlijk niets.”

Moet de spanning tussen de laagste lonen en de uitkeringen niet groter worden om mensen naar de arbeidsmarkt te lokken?

DELBAERE. “Absoluut. Vandaar dat wij pleiten voor een werkbonus die neerkomt op een vermindering van de werknemersbijdrage van 15 procent. Daarmee geef je een sterke koopkrachtinjectie aan de lage lonen zodat het voordeliger wordt om te werken. Dat is meteen een lastenverlaging van 2,3 miljard euro. Daarnaast pleiten we voor een vermindering van de werkgeversbijdragen met 25 procent. Voeg daar een loonbevriezing van een jaar aan toe en je halveert de loonkostenhandicap. Dat is een operatie van 7,7 miljard euro. Voorts pleiten we voor een tarief in de vennootschapsbelasting van 20 procent: een besparing van 2 miljard. In totaal komt de lastenverlaging uit op 12 miljard euro. Zoals ik al zei, kan je die maatregelen over vier jaar spreiden. Maar je hebt al een deel van de weg afgelegd door het aankondigingseffect. Het geeft bedrijven vertrouwen om te investeren.”

Onderschrijft Voka de pleidooien van de OESO en de Europese Commissie om meer de nadruk te leggen op consumptiebelastingen? Een tax shift naar een hogere btw?

DELBAERE. “Het Belgische systeem is er een met een btw-tarief aan 21 procent met tal van uitzonderingen. Laat ons die stroomlijnen in een internationale benchmark.”

Moet het automatische-indexeringssysteem op de schop?

DELBAERE. “Wij zijn voor de afschaffing, maar hebben geen dogma’s. Je moet een consensus zoeken om loonopslag toe te kennen, maar we moeten uit die zelfvoedende spiraal komen. Door de lonen niet bij elke indexoverschrijding aan te passen, maar pas aan het einde van de rit, om de twee jaar bijvoorbeeld, heb je een heel ander verhaal. Ik stem niet noodzakelijk voor de socialisten, maar soms moet je slimme zaken doen, bijvoorbeeld een andere berekening van de index. Ik vind het niet verkeerd dat Johan Vande Lanotte pleitte voor het zwaarder laten wegen van private labels in de indexkorf. Maar er is meer nodig. Zoals een loonontwikkeling op basis van productiviteitswinsten in plaats van op inflatie.”

Wat vindt u van de aanhoudende discussie over een mogelijke btw-verlaging voor elektriciteit die een uitsteleffect heeft op een indexoverschrijding?

DELBAERE. “Daar zijn we radicaal tegen, want je pakt de oorzaak niet aan, maar alleen de symptomen. Het is struisvogelpolitiek, want je weet dat je de rekening betaalt. Het verhaal van de koopkracht is dat van de kip of het ei. Laten we eerst groeien. Als je nu al de koopkracht uitdeelt, volgt de groei niet.”

Opvallend, Voka wil geen nieuwe staatshervorming?

DELBAERE. “Neen. Wel een zesde bis. Ik heb dat getoetst met CD&V-voorzitter Wouter Beke en die zei niet neen. Het is de zesde staatshervorming zodanig aanpassen dat ze efficiënt, doeltreffend en responsabiliserend wordt. Voor mij is confederalisme de bevoegdheden leggen waar ze het beste uitgeoefend worden. Ik heb de indruk dat er een consensus is over de noodzakelijke hervormingen.”

Premier Elio Di Rupo zegt dat er een Belgisch model bestaat dat werkt. Hij verwijst naar Eurostat-cijfers die aantonen dat België tussen 2007 en 2013, na de VS en Duitsland, de sterkste economische groei heeft gekend en het beter doet dan Frankrijk, Nederland of Groot-Brittannië.

DELBAERE. “Zouden we niet wat meer ambitie hebben en ons met de juiste landen vergelijken? Bijvoorbeeld Zwitserland, Zweden en Denemarken. Landen die op de koop toe een goed sociaal model hebben. Ik zet de overschotten op de handelsbalans op een rijtje. In België -2,5 procent van het bbp, Frankrijk -2,2, Duitsland +5,6, Nederland +8,8, Zwitserland +10,80, Finland -0,6, Zweden +6,2, Denemarken +4,4. Dat zijn onze referentielanden.”

Vreest u niet dat het broze herstel tegen mei 2014 doorzet, waardoor er sprake is van groeicijfer op jaarbasis van 1,5 tot 2 procent en de sense of urgency er volgens sommigen niet meer zal zijn?

DELBAERE. “Dat is niet onrealistisch. Tussen 1999 en 2007 hebben we een sterke economische groei gekend. Maar de opbrengst ervan is totaal vernietigd.”

ALAIN MOUTON

“West-Vlaanderen draait voor meer dan 40 procent op Fransen. Dat geld gaat naar de overkant van de grens, terwijl het naar Doornik kan vloeien”

“Ik stem niet noodzakelijk voor de socialisten, maar soms moet je slimme zaken doen zoals een andere berekening van de index”