Onrustwekkende claimcultuur

Bill Bryson is de Woody Allen van de reisauteurs _ grollend, dollend en stekelig, maar oerernstig onder die schaterende laag. Geen betere gids om een kritische verkenning van het hedendaagse Amerika aan te vatten.

Zulke droogkomische oprispingen vormen de slagroom op de heerlijke reistaarten van Bill Bryson. Niet iedereen lust slagroom en af en toe bakt Bryson het echt wel te klef, maar over het algemeen brengt hij zijn taart op smaak met een scherp observatievermogen. Zijn milde tot stekelige en niet zelden ook behoorlijk bijtende humor is vrijwel nooit vrijblijvend. Ze doen een Britse pen vermoeden, maar dat klopt niet helemaal. Bryson ontbolsterde weliswaar als journalist en auteur in Groot-Brittannië, maar hij groeide op in het Amerikaanse Des Moines. Pas in 1995 keerde hij terug naar zijn geboorteland. Hij had toen al een twintigjarige carrière achter de rug en bracht een Engelse vrouw en vier kinderen mee. Bryson vestigde zich niet langer in Iowa, het hart van de Midwest, maar koos nu voor het noordoostelijke, met bergen dooraderde New Hampshire.

“Teruggaan naar huis na zo’n lange afwezigheid is een merkwaardig verwarrende kwestie, een beetje als ontwaken uit een langdurige coma. Je ontdekt alras dat de tijd veranderingen heeft aangebracht die je een beetje een dom en vervreemd gevoel geven.” Als vreemdeling in eigen land bleek Bryson dé man om de eigenaardigheden van de VS op te merken. Dat had de hoofdredacteur van de Britse Mail on Sunday ingezien en hij kon Bryson overhalen om zowat twee jaar lang columns te schrijven over het leven in Amerika. Daarvan kijgen we nu ook een Nederlandse vertaling, Aantekeningen uit een groot land (Atlas, 368 blz.).

Uiteraard vindt Bryson ook clichés om te bevestigen. Nog altijd het meest opvallende is de aanzwellende (en verontrustende) claimcultuur. Met 300 advocaten op elke 100.000 inwoners (tegenover 82 in Groot-Brittannië en slechts elf in Japan) op de loer, moet je je in het procedeerzieke Amerika steeds beter indekken, zelfs tegen de meest absurde claims. Toen bij een explosie in een chemische fabriek in het Californische Richmond zich schadelijke gassen over de stad verspreidden, arriveerden er binnen enkele uren 200 advocaten. Ze deelden kaartjes uit en adviseerden de inwoners een bezoek aan het ziekenhuis te brengen. Alhoewel amper twintig mensen even in het ziekenhuis opgenomen werden, dienden zo’n 70.000 bewoners een schadeclaim in. Het bedrijf stemde toe in een schikking van 180 miljoen dollar. Daarvan hebben de advocaten 40 miljoen dollar geïncasseerd.

We ronden deze Amerikaanse trip af met De hoed van Uncle Sam (Acco, 463 blz., 37,16 euro), waarin Bart Kerremans (KU Leuven) de politieke besluitvorming toelicht. Ook de merkwaardige presidentsverkiezingen van 2000 komen aan bod in deze doortimmerde studie.

Luc De Decker

Na de eenmalige uitstoot van schadelijke gassen keerde een Californisch bedrijf 180 miljoen dollar uit voor zo’n 70.000 schadeclaims. Daarvan incasseerden de advocaten 40 miljoen dollar.