“ONDERNEMERS ZIJN UITBUITERS”

De hoofdstraat is een met kasseien bezaaide weg. De knusse, oubollige huisjes lonken naar Bokrijk. De enige winkel in het duizend zielen tellende dorp Ivenack staat al een jaar te koop. Wat rest, is een sigarettenautomaat – die meestal stuk is – en een Imbiss, die alleen in de zomer opent.

“Geen klanten, geen geld,” haalt Thomas Heinle de schouders op. “Ja, hier hangt een depressieve sfeer. De bewoners duwen elkaar in het moeras. Wie wil ondernemen, krijgt meteen als boodschap dat het toch nooit zal lukken. En winst maken is slecht, want een zelfstandige is een kapitalistische uitbuiter die anderen geld wil aftroggelen.”

Institut für Vermittlungscoaching staat op het naamkaartje. In Ivenack, 250 kilometer ten noorden van Berlijn in de deelstaat Mecklenburg Vorpommern, zoekt de Wessi Thomas Heinle jobs voor de inwoners. Ivenack ligt in het arrondissement Demmin, met 31,7 % officiële werklozen koploper in Oost-Duitsland. De reële werkloosheid – via allerlei herscholingsprogramma’s en mensen die leven van een uitkering – bedraagt meer dan de helft van de bevolking. Voeg daar nog eens een kwart gepensioneerden aan toe.

Thomas Heinle streek in november 2003 neer in Ivenack. Voordien haalde hij in München resultaten met jonge langdurig werklozen. Zijn Institut für Vermittlungscoaching plaatste tot vandaag 500 werknemers. In het oosten gaat het trager. Het cijfer klokte na tien maanden af op twintig: onder wie een houtbewerker, dienster, een hotelbediende, bejaardenverzorger, een webdesigner, bewaker. Hij werkt volgens het principe no cure, no pay: hij wordt betaald per werkloze die hij aan een baan helpt. In München krijgt Thomas Heinle 2600 euro per werkloze, in Ivenack schommelt het bedrag tussen 1500 en 2500 euro.

Zestig Ossi’s volgen een opleiding. De voorbije weken klom het aantal kandidaten plots aanzienlijk. De katalysator heet Hartz IV, de maatregel die de arbeidsmarkt flexibeler maakt en de werkloosheidsuitkering beperkt in de tijd. “Plots dingen kandidaten naar een job die ze vijf jaar geleden ook al hadden kunnen pakken. De mensen zijn veel te lijdzaam. Dat komt door de opvoeding; hun hele leven werd door de overheid geregeld.”

Inwoners met ondernemerszin zijn al lang geëmigreerd naar het westen. In Ivenack overheerst de lethargie. Toch gokt Thomas Heinle nog altijd op een harde kern van zelfstandigen. Het landschap is idyllisch, met kastelen, meren en 1200 jaar oude eiken in de Eichenallee. Nichetoerisme moet haalbaar zijn. En waarom geen geschenkpakketten met streekproducten verkopen via het internet? “Ossi’s zijn eerlijker, betrouwbaarder, opener, rechtlijniger. Eenvoudiger, kameraadschappelijk, niet individualistisch. In het westen zal men je sneller bedriegen. Weet je, ze verloren gewoon hun zelfbewustzijn. Want de Wessi weet alles beter. Die Ossi is toch maar een dommerik. ”