Ondernemen met een ziel

“Norbertijnen zijn geen bedelmonniken”, zegt broeder Eric Seghers, de econoom van de abdij van Averbode. De abdijgemeenschap ontwikkelt een nieuwe economische activiteit: bier en kaas. Maar groeien is niet het eerste doel. “Stilte, rust en reflectie blijven onze eerste opdracht.”

Dagjestoeristen pletsen met hun voeten in de spiegelvijver op het abdijplein. Het is 11 juli, aan de gevel van de abdij wappert de Vlaamse leeuwenvlag. Pater Eric Seghers, gehuld in een witte pij, zijn blote voeten in sandalen, doet de rondgang langs de gebouwen van de norbertijnenabdij in Averbode. Doorgaans is die een oase van rust, stilte en reflectie. Maar de voorbije week woedde er een kleine mediastorm, nadat de abdij haar plannen voor de uitbouw van een nieuwe activiteitenpijler had bekendgemaakt, met onder meer de lancering van een eigen abdijkaas en een abdijbier.

Seghers vindt het wat jammer dat de aandacht vooral naar het bier is gegaan. Als econoom waakt hij over de financiën van de abdijgemeenschap, die veertig paters telt. De nieuwe pijler is een onderdeel van een veel breder verhaal. De aanzet tot die activiteiten was de bankencrisis die in 2008 is uitgebroken. De vzw Abdij der Norbertijnen van Averbode, waarin de gemeenschap is verenigd, heeft een aanzienlijke spaarpot aan ‘geldbeleggingen’ in de balans — in het jongste boekjaar 2012 voor een bedrag van 79,5 miljoen euro.

“Het nieuwe plan is niet ontstaan uit een crisisgevoel, maar de turbulentie van 2008 heeft ons toch doen nadenken”, zegt Seghers. “We hebben decennialang geleefd als goede huisvaders. We hoefden ons geen zorgen te maken over de spaargelden en de beleggingen. Defensief beleggen gaf toen zekerheid. Maar sinds 2008 is die zekerheid afgenomen. De voorbije jaren waren er meer schommelingen in de resultaten. Het financiële resultaat van 2012 was uiteindelijk heel positief, maar in juni dat jaar zag het er nog helemaal anders uit. Sinds september leek de eurocrisis voorbij. Daardoor werd het nog een goed jaar.”

Vloeken in de kerk

De economische activiteiten van de abdij staan in het teken van de religieuze en caritatieve doelstellingen van de gemeenschap. In een doorsneebedrijf is het normaal dat niet-kernactiviteiten worden afgestoten, maar bij de norbertijnen is dat vloeken in de kerk. Zo vergen de gebouwen veel onderhoud. De vzw heeft daarvoor eigen mensen in dienst, onder wie een tuinman, bouwvakkers en poets- en keukenpersoneel.

De gebouwen worden ook voortdurend gerenoveerd. Met de 16 hectare van de abdij en de 70 hectare grond in de wijdere omgeving — vooral landbouwgrond — is Averbode de grootste abdij van Vlaanderen. Er werd een uitgebreid zonnepanelenpark geïnstalleerd en de honderden vensters van de abdijgebouwen worden voorzien van dubbelglas. Later volgt een nieuwe verwarmingsinstallatie.

Door al die behoeften heeft de vzw al jarenlang een negatief bedrijfsresultaat. De norbertijnen vergaren wat inkomsten via hun winkel, hun gastenkwartier en hun bezinningscentrum. Maar een belangrijkere pijler is de uitgeverij. De specialist in schooluitgaven vanaf het kleuter- tot het middelbaar onderwijs geeft nog altijd bekende tijdschriften uit zoals Zonnekind, Zonneland en de Vlaamse Filmpjes. De voorbije jaren werden vooral verliezen geboekt. Een nieuw en ruimer educatief aanbod moet het tij keren.

Gelukkig voor de vzw Abdij der Norbertijnen van Averbode worden de verliescijfers minder scherp aangevoeld door de huurinkomsten van de uitgeverij (die op het terrein van de abdij ligt) en de royalty’s op de publicaties. Een herstructureringsplan dat einde 2010 in gang werd gezet, werpt zijn eerste vruchten af. De nv Uitgeverij Averbode boekte vorig jaar opnieuw een positief bedrijfsresultaat.

Regionale producten als troef

Die structurele verliezen werden in het verleden rechtgetrokken via de beleggingsportefeuille van de vzw. De balans blijft kerngezond, met nul euro schulden. De enige schuld is een ‘andere schuld’ voor een bedrag van 1,3 miljoen euro, die niet rentedragend is. Schulden maken is niet aan de orde voor Eric Seghers, die als kredietadviseur actief was bij Bank van Breda, voordat hij in 1998 tot priester werd gewijd. “Welk voordeel zouden we hebben door te lenen? Onze aanpak is dat we alles zelf beheren. We denken hier niet aan groeien en uitbreiden zoals andere bedrijven. De verwerving van inkomsten moet altijd een sociale en pastorale meerwaarde hebben. Maar norbertijnen zijn geen bedelmonniken. We hebben altijd economische activiteiten ontwikkeld, zodat we in onze eigen behoeften konden voorzien.”

Daarom timmert de norbertijnenabdij aan de nieuwe activiteitenpijler. Averbode wil daarbij vooral de abdij als merknaam uitspelen. Twee producten zitten al in de pijplijn: abdijbier en kaas. “Aanvankelijk wilden we enkel de merknaam vermarkten en de royalty’s ontvangen, maar zo zouden we nooit het niveau van wereldwijd bekende abdijbieren halen. We maken geen massaproduct door een samenwerking met een internationale brouwer. We willen producten verankeren met het oude abdijambacht. Eerlijke producten met een ziel die passen bij onze rijke abdijtraditie.”

Het abdijbier wordt gebrouwen door Brouwerij Huyghe, die onder meer bekend is van het bier Delirium Tremens. De kaas wordt gemaakt door Milcobel. De vzw Abdij der Norbertijnen van Averbode sloot zich aan bij de grootste coöperatie van melkveehouders van België. Op het domein van de abdij komt een belevingscentrum waar men kaas kan zien rijpen en bier zien brouwen. In een nieuw ontmoetingscentrum zullen de bezoekers het bier en de kaas ook kunnen consumeren, maar met mate. “Stilte, rust en reflectie blijven onze eerste opdracht”, bedenkt Seghers. “Die degustatieruimte zal zeker niet open zijn tot middernacht.”

WOLFGANG RIEPL, FOTOGRAFIE JELLE VERMEERSCH

“We denken hier niet aan groeien en uitbreiden zoals andere bedrijven. De verwerving van inkomsten moet altijd een sociale en pastorale meerwaarde hebben”