Oekraïne. Schone slaapster

De Antwerpse Kamer van Koophandel stond mee aan de wieg van het Euro Info Centrum van Kiev. Trends peilde de stemming ter plaatse. Op termijn wordt het hier goed zaken doen.

Locatie : Kiev (Oekraïne).

Een fotokopie op een schutting. Zo vinden wij de ingang van het Euro Info Centrum in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Op de Kresjtsjatik, die mits het openen van terrasjes en restaurants een prachtige Kievse Meir zou kunnen worden, zijn hier en daar renovatiewerken aan de gang. Een goed teken ?

In eigen land tellen wij 13 Euro Info Centra (EIC) of Euroloketten, in de hele Europese Unie niet minder dan 212. “Deze centra werden opgericht op initiatief van de Europese Kommissie, ” zegt Luc Luwel, direkteur-generaal van de Kamer van Koophandel en Nijverheid van Antwerpen (KKNA). “Hier kunnen ondernemingen terecht voor informatie en advies in verband met de eenheidsmarkt, de doeanewetgeving, Europese reglementeringen en subsidiemogelijkheden, de nationale wetgevingen in andere EU-landen, het verspreiden van handelsvoorstellen, het leggen van nieuwe commerciële kontakten. “

Het nieuwe Centrum in Kiev één van de eerste buiten de Europese Unie wordt gepatroneerd door de KKNA. De Oekraïense regering vaardigde de Liga af, de Ukrainian League of Industrialists and Entrepreneurs, die met 12.000 leden de grootste werkgeversorganizatie van het land is. Informatie-uitwisseling in de twee richtingen is de hoofdtaak van EIC-Kiev.

Kiev is bekend om zijn zonnig klimaat en zijn stralende nazomers. Maar daar is nu weinig van te merken. De Djnepr is toegevroren en we bezoeken de toeristische trekpleisters in een sneeuwbui : de Byzantijns geïnspireerde Sofia-katedraal, de Andreaskerk en het Lavra of Holenklooster.

PUINHOOP.

Met de ekonomie is het erger gesteld dan met de vrij goed verzorgde monumenten. De industriële produktie is al enkele jaren in vrije val en de inflatie richtte een ware ravage aan. De werkloosheid ligt officieel op 5 % maar zou eerder 18 % bedragen. De meerderheid van de bevolking leeft onder de armoedegrens.

Een schril kontrast : met amper 3 % van de oppervlakte van de vroegere USSR tekende Oekraïne voor 18 % van de bevolking, 20 % van de industriële produktie, 25 % van de landbouwproduktie Oekraïne was de graanschuur van Europa en 40 % van de wetenschappelijke projekten.

“Maar onze ekonomie was voor 40 % op militaire produktie gericht, ” schetst Yevtuchov, president van de Liga, een kernprobleem. “En die afzetmarkt zijn wij kwijt. ” Toch houdt Oekraïne nog een (semi)militair projekt in petto : het verwacht vrij veel van de bouw van de Antonov 70, die in de konkurrentiestrijd om de opvolging van de Lockheed C130 Hercules transporttoestellen een woordje wil meespreken. “Ik verwacht ook biezonder veel van gezamenlijke projekten op het vlak van de bewerking van diamant en edelstenen, scheepsbouw en moderne landbouwtechnieken, ” somt Yevtuchov zijn verlanglijstje op.

Vandaag echter geven in de industrie verouderde produktieprocessen en een totaal gebrek aan investeringen als de fabrieken al draaien de toon aan. En in de landbouw vormen erosie, verzuring en radioaktieve besmetting de grootste problemen. En al sedert de jaren zeventig is Oekraïne een energie-importeur geworden : twee derden komt uit voornamelijk Rusland, Polen en Turkmenistan. Maar vermits Oekraïne uit de Roebelzone is gestapt, moet hiervoor in schaarse deviezen betaald worden. Oekraïne kampt momenteel met het ergste energietekort sedert de onafhankelijkheid in 1991. Beperkingen op straatverlichting en lichtreklames en op de produktie van warm water en elektriciteit zullen deze winter kenmerken. Vandaar dat Oekraïne blijft zweren bij zijn kerncentrales. “Wij zijn bereid Tsjernobyl te sluiten, maar niet als wij daarna bij kaarslicht moeten leven, ” stelt Yevtuchov onomwonden.

DE-DOLLAR-IZEREN.

60 % van de ekonomie zou zwart of minstens grijs zijn en de eigen munt de Roebelkoupon of Karbovanets, de voorlopige vervanger van de roebel is weinig in trek : de ekonomie draait op dollars. Gelukkig maar voor de buitenlandse bezoeker, want met een (intussen gestabilizeerde) wisselkoers van 120.000 Karbovanets voor 1 dollar heb je een grote portefeuille en een krachtige zakjapanner nodig.

18 februari wordt een test voor het ekonomisch beleid van president Leonid Koetsjma : vanaf die dag wordt de ekonomie ge-de-dollarizeerd, waarna dan in de loop van het jaar een eigen munt, de Grivna, zal worden ingevoerd. Zakenlui hebben vertrouwen in Koetsjma. Van hem worden fundamentele ekonomische, juridische en monetaire hervormingen verwacht. Maar zijn maneuvreerruimte wordt beperkt door de politieke verhoudingen met de Russische beer. De afbetaling van de energieschulden aan Rusland, de opsplitsing van de buitenlandse schulden van de voormalige USSR en de verdeling van de Zwarte-Zeevloot zorgen voor spanningen. Buitenlandse hulp wordt dan weer afhankelijk gemaakt van de afbouw van het Oekraïens deel van het nucleaire arsenaal van het Rode Leger en van de sluiting van de onveilige kerncentrales van Tsjernobyl. Gelukkig vallen de geplande hervormingen in de smaak van het IMF en van de G7, wat uitzicht geeft op internationale financieringen.

BENDES.

Rijk en arm in een schokkend kontrast : Kiev anno 1995. De officiële lonen bedragen nu 20 dollar per maand, zowat de prijs van een portie black caviar in toprestaurant Apollo. Aan de ingang van de schaarse, dure maar Spartaanse hotels schooien bedelaars hun dagelijks brood bijeen, terwijl zware terreinwagens en dure Mercedessen geen uitzondering in het straatbeeld vormen.

Een Oekraïense middenklasse is nog in opbouw. Vlaamse zakenlui die Kiev al een tijdje kennen, wijzen op het toegenomen aantal winkels. “Je herkent de stad al niet meer, ” zegt Paul Hansen, direkteur van Philips Oekraïne. “Heel wat mensen verdienen op een eerlijke manier goed hun brood. Westerse luxewagens zijn hier zeker niet het monopolie van de misdaadbonzen. ” Wat wel opvalt, is dat de nieuwe rijken dwepen met de westerse konsumptiegoederen. Hier mag je nog schaamteloos rijk zijn.

De écht rijken kan je in drie klassen verdelen. Sommigen maakten gebruik van opportuniteiten die je enkel in een ineenstortend systeem kan vinden en die je van dag op dag schatrijk kunnen maken. Een groot deel slaagde er echter in zijn oude machtspositie letterlijk te privatizeren. En dan is er een groep die met de misdaad zijn dagelijkse portie luxe verdient. Momenteel zouden vier bendes in Kiev bescherming aanbieden. Dit is het wilde Oosten.

LUDWIG VAN LIERDE

LUC LUWEL (ANTWERPSE KAMER VAN KOOPHANDEL) Antwerpse Kamer patroneert Euro Info Centrum in Kiev.

KIEV Op zoek naar nieuwe groei.