Nooit meer vis (want binnenkort uitgestorven)

Overbevissing bedreigt vele vissoorten, vernietigt ecosystemen en ontwricht economieën. Charles Clover schreef een weergaloos gedocumenteerd boek over de industriële visserij. Onthutsende lectuur.

Charles Clover, Leeg – Hoe overbevissing ons dagelijks leven verandert. Atlas, 334 blz., 19,90 euro.

Voor de kust van Senegal halen elf vissers in een traditionele boomkano een ringnet uit de golven. Ze zingen, maar dat is niet bepaald het gevolg van de vangst. Op een gebroken zeepaardje en een paar zee-egels na, is het net leeg. In het ruim liggen een paar schriele sardinella’s. “Vandaag is een slechte dag. Behalve de brandstofrekening krijgen we vandaag niets,” zucht een van de jongste opvarenden. Toen zijn grootvader nog viste, was elke dag een goede dag. Toen konden ze goed leven van de visvangst, nu behoren ze tot de massa armen in Senegal. Nochtans vissen ze in een van ‘s werelds rijkste viswateren. De oorzaak van hun probleem vaart hen wat later voorbij: een gigantische diepvriestrawler van 149 ton, geregistreerd in het Spaanse Huelva. Aan boord niet alleen een Spaanse kapitein, maar ook gesofisticeerde fish-finders, satellietnavigatiesystemen en dieptemeters. Het schip doet maar even de haven van Dakar aan (waar de golven zwart kleuren van vervuiling). Daar wordt de vangst aan land gebracht – steurgarnalen, krabben en kreeften, die meteen het vliegtuig op gaan en op de Spaanse vismarkten verkocht worden. Door overbevissing van Europese (vooral Spaanse) hypermoderne trawlers geraken zelfs de rijke West-Afrikaanse viswateren uitgeput. Dat ondervinden vandaag vooral de lokale vissers in de boomkano’s.

Het is een van de schrijnende taferelen die de Britse onderzoeksjournalist Charles Clover beschrijft in Leeg – Hoe overbevissing ons dagelijks leven verandert. “Vis zal nooit meer hetzelfde smaken,” galmt het op de achterkaft. Voor één keer overdrijft de flap niet eens. De gezondheidslobby die vis promoot, de celebrity koks die bedreigde vissoorten populair maken bij de consument, de politici en ambtenaren die het probleem van overbevissing en de vernieling van de zeeën wereldwijd niet willen zien, de rijke landen die de vis steeds meer gaan halen uit de kusten voor ontwikkelingslanden (omdat de ‘eigen’ zeeën, de Noordzee voorop, almaar minder vis opleveren) – de problemen die de journalist van The Daily Telegraph uiteenvouwt, zijn immens. En gaan veel verder dan een alarmkreet over bedreigde diersoorten. Zo zorgt corruptie of op zijn minst onverschilligheid ervoor dat lokale vissers, zoals in Senegal, de armoede ingedreven worden en dat er in bepaalde streken honger ontstaat.

Vis kweken dan maar? Ook die schijnbaar ideale oplossing blijkt vaak een ecologische ramp. Sommige soorten gekweekte vis worden immers gevoerd met vis die uit zee gevangen wordt. Er is al gauw het tien- tot zelfs twintigvoudige in gewicht nodig om de gekweekte vis groot te brengen. En dat is ‘slechts’ een van de problemen met viskwekerijen. Wat eet u vanavond?

Luc De Decker