De hongersnoden zoals tijdens de middeleeuwen of recenter in het Ierland van de 19de eeuw behoren in de westerse wereld tot een ver verleden. Maar wereldwijd zijn er nog 800 miljoen mensen die honger lijden, zo’n 11 procent van de wereldbevolking. Dagelijks sterven 25.000 aardbewoners ten gevolge van ondervoeding, zij het vooral onrechtstreeks: aan ziekten veroorzaakt door veralgemeende zwakte. Dat zijn er 1000 per uur.
We zien in tegenstelling tot de jaren tachtig van vorige eeuw minder uitgemergelde Afrikaanse kinderen op televisie, maar toch zijn ze er nog. Al deze cijfers doen vermoeden dat een aantal plaatsen op de wereld nog lange tijd met hongersnood zal worden geconfronteerd. Niet zo, schrijft Louise O. Fresco in het boek Hamburgers au paradis. Fresco is hoofd van het departement landbouw van de wereldvoedselorganisatie FAO. Ze geeft in het boek een overzicht van de periodes in de geschiedenis waarin de bevolking werd geconfronteerd met honger en naar oplossingen zocht. Oplossingen die ze ook vond. Zonder de overstap naar de landbouw en de consumptie van vlees zou de mens wellicht van de aardbodem verdwenen zijn. Moderne landbouwtechnieken hebben ervoor gezorgd dat de productie door de eeuwen gestaag is toegenomen, al is dat vooral een evolutie van de jongste honderd jaar.
Fresco stelt vast dat er nog een groot probleem van voedselbevoorrading is op tal van plaatsen in de wereld. De oorzaken zijn vaak terug te brengen tot lokale conflicten. Als die conflicten worden ingedijkt zijn we op de goede weg. Daarnaast verwijzen critici vaak naar de nefaste rol van bedrijven die in de voedingssector vooral aan winst denken en niet aan het uit de wereld helpen van de honger.
Fresco vindt dat verwijt ongegrond. Zij wijst erop dat vooral de bedrijfswereld ervoor zorgt dat nieuwe technieken om de voedselproductie te verhogen op de markt terechtkwamen. Ze wijst op moderne landbouwtechnieken. Daarnaast zijn er natuurlijk ook de genetisch gemanipuleerde gewassen die volgens Fresco een noodzaak zijn in de strijd tegen honger.
Het tijdperk van ‘nooit meer honger’ zit er volgens Fresco daarom aan te komen. Ze schrijft het ook met zoveel woorden: “We zullen in staat zijn om de huidige en de toekomstige generaties over de hele wereld van voedsel te voorzien. Op een duurzame, gezonde en evenwichtige manier.” Het malthusianisme, dat ervan uitgaat de er onvoldoende voedsel kan worden geproduceerd om de hele wereldbevolking maaltijden te geven, heeft onder de wetenschappers almaar minder volgelingen. Zelfs de ecologische ngo’s lijken het malthusianisme te hebben afgezworen. Fresco is van oordeel dat we zelfs bijna kunnen terugkeren naar de Bijbelse tuin van Eden waar er eten in overvloed is. Op voorwaarde natuurlijk dat het eten eerlijk wordt verdeeld. En dat is een ander verhaal.
In het Westen is overgewicht een groot maatschappelijk probleem. Fresco stelt zich openlijk de vraag hoe het voldoende aanbod aan voedsel op een efficiënte manier kan worden herverdeeld. Een pasklaar antwoord komt er niet. De topvrouw van de FAO stelt vast dat het voor het Westen bijna onbegonnen werk is om van een ‘gehamburgeriseerde samenleving’ af te kicken.
Louise O. Fresco, Hamburgers au paradis, Robert Laffont, 2015, 752 blz., 24 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier