Nog meer krachtpatserij

De bezorgdheid over China neemt toe in 2015. Het rolt de economische spierbundels in de hoop al te veel commentaar over de spanningen in de Zuid-Chinese Zee en internetcensuur te counteren.

De Chinese president Xi Jinping heeft mogelijk al meer macht opgebouwd dan om het even wie leider sinds Mao Zedong. De nieuwste veer op zijn hoed is dat China 2015 ingaat als ‘s werelds grootste economie gemeten naar koopkracht. Xi is evenwel niet van plan die verwezenlijking rond te bazuinen. De Chinese leiders zijn er zich van bewust dat de opgang van hun land sommigen in het Westen van hun stuk brengt.

Hoe dan ook neemt de bezorgdheid om China toe. Onder het leiderschap van Xi heeft China pogingen ondernomen om opnieuw maritieme aanspraken te maken in de westelijke Stille Oceaan. Dat heeft de spanning met de buren en met de Verenigde Staten alleen doen toenemen. In 2015 nemen de wrijvingen niet af.

China heeft 2015 uitgeroepen tot een jaar van ‘maritieme samenwerking’ met de Zuidoost-Aziatische landen. Maar het toont zich weinig bereidheid zijn inspanningen om wat het beschouwt als zijn territorium in de Oost- en Zuid-Chinese Zee af te bakenen, te temperen. Sommige landen vrezen dat China een ‘luchtverdedigingsidentificatiezone’ uitroept boven de Zuid-Chinese Zee.

Dat deed het in 2013 al boven de Oost-Chinese Zee, tot consternatie van Japan en de Verenigde Staten. Vliegtuigen die erdoorheen willen vliegen, zouden zich dan moeten melden bij de Chinese autoriteiten. Niet dat dat een grote impact zou hebben op het luchtverkeer, maar andere landen in de regio zouden het beschouwen als een provocatie. De Filipijnen vechten de Chinese aanspraken aan en zijn naar de rechter gestapt. Tegen begin 2016 velt die mogelijk een oordeel, maar China heeft al gezegd dat het de uitspraak hoe dan ook niet aanvaardt. Xi hoopt dat China’s economische spierkracht andere landen ervan weerhoudt zijn assertiviteit te beantwoorden met meer dan verbale uitingen van verontwaardiging.

Vertragende groei

In 2015 gaat China voor vooruitgang in verschillende vrijhandelsonderhandelingen. Het hoopt op een overeenkomst met Zuid-Korea en Japan en een akkoord met de tien leden van de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (Asean) plus Australië, India, Japan, Nieuw-Zeeland en Zuid-Korea. Hoewel de economische groei van China in 2015 verder vertraagt, blijft het land als bron van vraag en investeringen toch bijzonder aantrekkelijk voor andere landen in de regio en daarbuiten. China kan volgend jaar bijvoorbeeld het land worden dat wereldwijd het meest besteedt aan zakenreizen (het grootste deel van het geld gaat nog wel naar verplaatsingen in het binnenland). In 2015 kunnen de uitgaande investeringen van China voor het eerst de investeringen van buitenlandse firma’s in China overstijgen.

De vertragende economie zet evenwel geen domper op de ruimtevaartambities van China. Het is van plan een eigen ruimtestation te bouwen en over een decennium of zo een taikonaut op de maan te zetten. De voorbereidingen zijn aan de gang. In 2016 lanceert China de Tiangong-2, een ruimtelaboratorium dat de technologie voor een ruimtestation moet testen. Het jaar daarop keert een Chinees ruimtetuig terug naar de aarde nadat het stalen heeft genomen op de maan. China heeft onlangs een nieuwe lanceerinrichting gebouwd op het eiland Hainan.

Machtige Xi

Dergelijke uitingen van China’s toenemende macht, verhogen ook Xi’s status in eigen huis. In het komende jaar wordt het duidelijk dat Xi de ooit door de Communistische Partij aanbeden notie van ‘collectief leiderschap’ verlaten heeft ten gunste van het bewind van een sterke man als hijzelf. Maar ondanks die macht voelt hij zich niet helemaal veilig. In 2015 groeit het aantal internetgebruikers in China aan tot 750 miljoen, dubbel zoveel als in de Verenigde Staten en Japan samen. Velen maken gebruik van de sociale media om fervente discussies te voeren over de actualiteit en enkele moedigen zijn daarbij hoogst kritisch over de partij en haar leiders. Een immens leger van censors verhoogt de inspanningen om hen onder controle te houden. We mogen striktere beperkingen verwachten op WeChat, de erg populaire sociaalnetwerkdienst die zich vrijer mocht bewegen dan de scherp in het oog gehouden microblogs, die bekendstaan als weibo.

De Chinese internetgebruikers hebben in 2015 veel om over de discussiëren. Ze doen zich zonder twijfel tegoed aan details die uitlekken over het onderzoek naar Zhou Yongkang, een gepensioneerde veiligheidschef en hoogstgeplaatste politicus. Hij zou zich sinds de partij aan de macht kwam in 1949 schuldig gemaakt hebben aan corruptie. Een test voor de sterkte van Xi wordt of hij besluit Zhou, ondanks zijn goede contacten, voor de rechter zal brengen. Waarschijnlijk doet Xi dat ook. De zaak zou een uitzonderlijke inkijk geven in het wangedrag dat omgaat in de hoogste rangen van de partij.

De auteur is redacteur China van The Economist.

JAMES MILES, ILLUSTRATIE KORNEEL DETAILLEUR

De Chinese internetgebruikers hebben in 2015 veel om over de discussiëren.