NIEUWE GLORIE ?

Half november neemt de Vlaamse regering een beslissing die Gasunie (Nederland) een eventuele opening geeft om in België, naast Distrigas, in het aardgastransport te investeren (zie ook Trends, 17 oktober ’96). Het Belgisch-Nederlandse Fortis versterkt zijn Benelux-netwerk met de overname van het Nederlandse MeesPierson. Dagelijks worden Belgen commissaris van Nederlandse bedrijven en Nederlanders bestuurder van Belgische bedrijven. De politieke Benelux is zwak, de economische Benelux wordt vitaler.

Frits Bolkestein is de leider van de Nederlandse liberale partij VVD. Hij volgt de groeiende vervlechting van de economische belangen in de Benelux met kennis van zaken en sympathie. “Ik ben een groot voorstander van de Benelux. Het was een voorbeeld voor de Europese Unie. De Benelux maakt in de Europese ministerraad een behoorlijke indruk. Wij zijn met onze 30 miljoen inwoners niet te veronachtzamen. Ik verwelkom de verweving van onze industrieel-commerciële netwerken,” stelt Frits Bolkestein.

TRENDS. Nederland heeft ervaring met Shell, Unilever, Reed-Elsevier. Telkens zijn het goed functionerende Brits-Nederlandse bedrijven, een voorspiegeling van meer Benelux-concerns ?

FRITS BOLKESTEIN. Waarom zijn de fusies van Shell en Unilever succesvol en duurzaam, terwijl andere fusies, Fokker– Dasa, Estel (Hoogovens-Hoechst), slecht verlopen ? In de tijd dat Shell en Unilever ontstonden, bemoeiden overheden zich slechts marginaal met het economische leven. Er bestaat een rechtstreeks verband tussen economische vrijheid en meer kansen voor Benelux-samenwerking. Als de Belgische en de Nederlandse regeringen op het vlak van de energie en andere openbare diensten meer zouden dereguleren, zou de economische vervlechting in de Benelux worden gestimuleerd.

Antwerpen en Rotterdam, met Zeebrugge, Gent, Amsterdam, de Moerdijkhaven, Bergen-op-Zoom, vormen de sterkste havenconcentratie ter wereld. Kan deze transport- en distributie-as de EGKS een economische onderbouw worden van een sterkere Benelux ?

We hoeven er geen doekjes om te winden, de genoemden zijn ook concurrenten. Concurrentie verhoogt de kwaliteit en drukt de kosten. Waar echter tussen de havens van de Benelux samenwerking kan ontstaan zonder dat individuele belangen worden geschaad, zeg ik ja.

De Benelux verdient een plaats in de G-7. De Groep van de zeven rijkste landen ?

Dat ligt voor de hand. Als ik de Benelux vergelijk met leden als Canada en Italië, dan zie ik geen enkele reden waarom zij wel present zijn en wij niet. Met ons gedrieën zijn wij een belangrijke handelsnatie en als de grote Europese landen Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië met stemverheffing praten, dan moet de Benelux dat ook doen. De Benelux is een belangrijk concentratiepunt van economische en distributie-activiteiten en er is geen enkele reden om ons licht onder de korenmaat te verschuilen. Ik zou voor ons lidmaatschap van de G-7 best een publiek pleidooi willen afsteken.

Universiteiten vergen zware investeringen. Vindt u het zinvol om veel meer dan in het verleden het universitaire beleid te coördineren om dubbels te vermijden ?

Nou, dat lijkt me heel gunstig. De universiteiten in Vlaanderen hebben een goede reputatie. Ik weet dat Philips op het onderzoeksvlak goed samenwerkt met de KU-Leuven. Veel samenwerking kan intellectueel vruchtbaar zijn en leiden tot een verlaging van de kosten. De heer Ritzen, onze Onderwijsminister, zou ik willen aanmoedigen meer te praten met de heer Van den Bossche, uw Onderwijsminister.

Is de recente en grotere aandacht voor de directe buren een aanduiding dat Nederland zijn traditionele zeewaartse oriëntering ruilt voor een meer continentale oriëntering ?

Dat zie ik zo niet. Ik ben ervoor dat de Verenigde Staten betrokken blijven bij de affaires van het Oude Continent. Zeker inzake defensie.

Europa ? Welk model is het uwe, een centralistische constructie à la oud-voorzitter Delors, of een gedecentraliseerde constructie met weinig meerderheidsbeslissingen ?

De heer Delors is teruggekomen op zijn woorden. Er was een tijd dat hij zei dat de wetgeving voor 90 % vanuit Brussel zou komen, wat hij terugnam, gelukkig maar. Een federaal Europa naar Duits of Amerikaans model is onmogelijk en ongewenst. Er is een fundamenteel dilemma tussen een uitbreiding en een verdieping van de Europese Unie. De uitbreiding is noodzakelijk voor de stabiliteit van Europa, dat betekent automatisch dat we de ambities van de Europese Unie moeten beperken en dat het federale ideaal onhaalbaar is. Dat federale ideaal was misschien mogelijk met zijn zessen, maar zelfs nu, voor de uitbreiding, met vijftien is het onmogelijk. De Oost-Europese landen zijn bevrijd van het communistisch centralistisch juk en zullen er weinig voor voelen om onder een Brussels centralistisch juk te leven. Zeker de heer Klaus in Tsjechië heeft zich in die zin duidelijk uitgelaten.

Schuift de publieke opinie in Nederland, een bolwerk van Europa-militanten, op naar uw standpunt ?

Elk land bekijkt de vorming van de Europese Unie vanuit de eigen ambities. Duitsland wil aanvaard worden, voor Frankrijk is het een hulp voor de eigen ambities, de Belgen willen Europa omdat hun probleem van federalisering op die manier opgelost geraakt, de Nederlanders omdat wij onze hoop hebben gesteld op een wereld zonder macht, in de legalistische traditie van Grotius. Alle landen die ik opsom, zijn verliezers van de Tweede Wereldoorlog. Het Verenigd Koninkrijk is dat niet en kijkt totaal anders aan tegen Europa. Een wereld zonder macht is een illusie. De Nederlandse bevolking kijkt vandaag realistischer aan tegen de vorming van de Europese Unie. Onder meer de toetreding van het Verenigd Koninkrijk duwde in die richting.

FRANS CROLS