Er hangen donkere wolken boven de Belgische bouwsector. De langetermijnvooruitzichten zijn wel nog altijd gunstig. Dat blijkt uit een studie van ING.
Was 2023 nog een behoorlijk goed jaar voor de bouwsector, dan zien de indicatoren voor 2024 er minder gunstig uit. Tot die conclusie komt ING-econoom Wouter Thierie in een studie over de bouw.
Groei…
In 2023 groeide de bouwsector ondanks hogere kosten en hogere rentevoeten nog met 1,9 procent. De bouw klopte daarmee de Belgische economie in zijn geheel, die slechts met 1,5 procent groeide.
Vorig jaar kon de bouwsector nog bogen op nieuwbouwprojecten die net na de pandemie waren gestart. Daarnaast zorgden de hoge energieprijzen ervoor dat veel mensen hun huizen energiezuiniger maakten.
Ook de relanceplannen na de pandemie speelden in de kaart van de bouwsector. “Dat zorgde ervoor dat de orderboeken begin 2023 zeer goed gevuld waren”, stelt Wouter Thierie.
… maar ook recordaantal faillissementen
Ondanks de groei in de sector gingen 2.230 bouwbedrijven failliet, een recordaantal en een stijging van 14 procent ten opzichte van 2022. Wouter Thierie verwijst naar de afschaffing van de coronamaatregelen als belangrijkste verklaring voor de faillissementengolf in de bouw.
Vooral jonge en kleine bedrijven werden getroffen: 22 procent van het aantal faillissementen betrof bedrijven die minder dan drie jaar geleden werden opgericht en 93 procent had maximaal vier werknemers.
Terugval productie
Intussen koelt de bouwmarkt wel af. De sterke daling van het aantal verleende bouwvergunningen is een veeg teken. In de eerste tien maanden van 2023 lag het aantal vergunningen 13 procent lager dan in dezelfde periode een jaar eerder.
Een ander signaal is de fors lagere productie (-25%) van bouwmaterialen zoals beton, cement en bakstenen. Fabrikanten van bouwmaterialen zitten vooraan in de keten en worden dus vaak als eerste getroffen.
De hogere rente en duurdere bouwmaterialen wegen op de renovatiemarkt, die goed is voor 58 procent van de totale bouwproductie. Ook de terugval van de energieprijzen zet een rem op de renovatiemarkt. De hogere energieprijzen hadden de terugverdientijd van energetische ingrepen sterk ingekort. Die prikkel voor energiebesparende investeringen is nu grotendeels weggevallen.
De kosten van essentiële grondstoffen om bouwmaterialen te produceren, zoals zand, steen en klei, zijn in twee jaar tijd met bijna een kwart gestegen
Wouter Thierie
ING-econoom
De prijzen van bouwmaterialen blijven wel nog op een hoog peil. En dat geldt ook voor de prijzen van energie-intensieve bouwmaterialen, zoals beton en cement.
“Dat komt doordat de kosten van andere essentiële grondstoffen om deze bouwmaterialen te produceren, zoals zand, steen en klei, in twee jaar tijd met bijna een kwart zijn gestegen. Die wegen veel meer dan de energiekosten in de totale productiekosten”, verklaart Wouter Thierie.
Infrastructuurprojecten
Positief is dan weer dat het aantal infrastructuurprojecten dit jaar wellicht sterk zal toenemen. Het is bekend dat lokale overheden hun investering opdrijven in een verkiezingsjaar. En ook de relancemaatregelen vanuit Europa komen stilaan op kruissnelheid.
Thierie verwacht dat de groei in de bouwsector dit jaar zal terugvallen tot 1 à 1,5 procent. Een verdere toename van het aantal faillissementen acht hij onwaarschijnlijk. “De grote uitzuivering heeft al in 2023 plaatsgevonden”, zegt Thierie.
Renovatiegolf
Voor de langere termijn zijn de vooruitzichten voor de Belgisch bouwsector nog altijd gunstig, meent ING. De belangrijkste reden voor dat optimisme is het verouderde Belgische woningpatrimonium: 85 procent van de woningen voldoet momenteel niet aan de energienormen voor 2050. Het aantal renovaties moet worden verviervoudigd om de klimaatdoelstellingen tegen 2050 te halen.
Volgens ING staan we dan ook aan de vooravond van een grote renovatiegolf. Ook onze openbare infrastructuur heeft een grondige opknapbeurt nodig.
Wouter Thierie waarschuwt nog dat het tekort aan geschoolde arbeidskrachten in de bouw de kosten en de wachttijden voor de noodzakelijk energierenovaties kan doen oplopen.
