Nieuw beroep (en nu al verguisd): bankmakelaar

Op 1 juli krijgen bankmakelaars een statuut. Verschillende buitenlandse banken overwegen via dit nieuwe distributiekanaal hun producten aan de man te brengen in ons land. De Belgische banken zien ze niet graag komen en houden daarom de boot af. Maar voor hoelang nog?

Het financiële aanbod neemt almaar toe. Niet alleen de mogelijke producten, maar ook de verkooppunten. Verzekeringsmakelaars die beleggingen verkopen in de vorm van levensverzekeringen, elektroketens met leningen voor koelkasten, mediawinkels met een eigen kredietkaart, u noemt het maar. De meeste Belgen waren tot voor kort zeer trouw aan hun bank. Het tanende rendement op de spaarboekjes heeft daar verandering in gebracht. Wie vandaag toch wat uit zijn spaarboekje wil halen, gaat nijverig op zoek naar een bank die meer biedt. Kleinere banken spelen daarop in en toveren aantrekkelijke rendementen uit hun hoed. Kijk maar naar Deutsche Bank, Rabobank.be en Axa Bank.

Nu komen daar nog bankmakelaars als concurrenten bij. Die zullen net als verzekeringsmakelaars niet gebonden zijn aan een financiële instelling, maar een waaier van producten van verschillende banken voorstellen. En dus logischerwijze meteen ook het beste kunnen voorschotelen. Maar de meeste Belgische banken willen niet meewerken, waardoor het schoentje ernstig knelt. “Vanaf 1 juli hebben we een statuut voor bankmakelaars, maar nu hebben we nog leveranciers nodig,” zegt Daniël Nicolaes, de voorzitter van de Beroepsvereniging van Zelfstandige Bank- en Verzekeringsbemiddelaars (BZB).

De Belgische grootbanken hebben al te kennen gegeven dat ze niet gewonnen zijn voor bankmakelaars. “Wij blijven exclusief werken, met eigen bankkantoren en eigen bankagenten,” lieten KBC en ING al weten. Hun voornaamste argument is dat banken veel investeren in een netwerk van agenten, onder meer in informatica. Die investeringen van de voorbije jaren willen de banken nu niet zomaar vrijgeven.

De grootbanken Fortis, KBC en ING beschikken naast hun eigen netwerk van kantoren ook over een ander merk, dat met bankagenten werkt. Fortis heeft Fintro, KBC zijn Centea en ING dan weer Record. De agenten van die bankdochters zijn zelfstandig, maar ondertekenden een exclusiviteitscontract met een bank. Nicolaes: “Die contracten zijn van onbepaalde duur, maar de wet op de bankmakelaars geeft de agenten nu wel de mogelijkheid om daar een einde aan te maken, terwijl dat vroeger minder vanzelfsprekend was. Exclusiviteit is nu bespreekbaar geworden, terwijl het voordien te nemen of te laten was.”

Agent of makelaar?

Alles samen zijn er vandaag tussen 5000 à 6000 zelfstandige agenten aan de slag in ons land. Die moeten zich na 1 juli allemaal inschrijven bij de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA), de financiële toezichthouder. En meteen kleur bekennen: blijven ze exclusieve bankagenten of worden ze bankmakelaars? “Ze krijgen er tot eind dit jaar de tijd voor. En dan nog is hun inschrijving voorlopig tot augustus 2008. Het proces loopt geleidelijk, zodat de bankagenten voldoende ruimte krijgen om na te denken,” stelt Luk Van Eylen, de woordvoerder van de CBFA. Wie zich meteen als bankmakelaar wil vestigen en vandaag geen bankagent is, moet eveneens langs bij de financiële toezichthouder.

Van Eylen: “Om zich in te kunnen schrijven, moet een bankmakelaar aan een reeks voorwaarden voldoen. Die zijn vandaag nog niet ten volle vastgelegd, maar ze komen in de buurt van wat wordt gevraagd om te starten als verzekeringsmakelaar.” Een verzekeringsmakelaar moet onder meer voldoende opleiding kunnen voorleggen, beroepskennis, een bewijs van goed gedrag en zeden op zak hebben en een beroepsaansprakelijkheidsverzekering hebben afgesloten. En niet het minste: hij moet genoeg financiële draagkracht hebben. “Dat is een knelpunt,” geeft Nicolaes toe. “Een bankmakelaar zal 250.000 euro op tafel moeten leggen als bankgarantie, wat niet weinig is. Voor een verzekeringsmakelaar varieert dat bedrag in functie van zijn omzet. De bankgarantie is daar maximaal ongeveer 136.000 euro. Opvallend minder dus. Ik vrees dan ook dat het hoge bedrag veel kandidaat-bankmakelaars zal afschrikken. Vooral wie verzekeringen én bankproducten wil verkopen en dus de twee statuten wil combineren. Dat zal amper doenbaar zijn.”

Fraude voorkomen

Maar de hoge financiële vereiste heeft een reden. De overheid en de financiële toezichthouder willen fraude voorkomen. “We willen geen statuut voor sjoemelaars, maar voor degelijke financiële tussenpersonen,” luidt het. Er moet met andere woorden een drempel zijn, zodat niet-ernstige kandidaten worden afgeschrikt. Wanneer een bankagent fraudeert, is de bank verantwoordelijk, maar wie zal er opdraaien voor de fraude van een bankmakelaar? Precies daarom moet er een ruime financiële waarborg voorhanden zijn, al betreuren de verenigingen van financiële tussenpersonen dat het om een forfaitair bedrag gaat. Een waarborg volgens de omzet, zoals voor de verzekeringsmakelaars, was beter geweest. Want een eenmanszaak loopt toch minder risico dan een bankkantoor met een tiental werknemers.

Eveneens met de bescherming van de consument voor ogen besliste de overheid bovendien dat bankmakelaars geen contant geld in huis mogen hebben. Die maatregel koelt de interesse van bankagenten voor het makelaarsstatuut af. Nicolaes: “Alle transacties zullen giraal moeten, wat in een land zoals België utopisch is. De Belgen werken nog graag met cash.” Ook Axa Bank haalt dat argument naar boven om het statuut van bankmakelaar van tafel te vegen. “Geen cash is een groot probleem als je bankproducten moet verkopen. We hebben dan ook nog geen signalen gekregen van onze bankagenten dat ze willen overstappen op het statuut van bankmakelaar. Wij verwachten niet dat het een succes wordt,” meldt Elly Bens, de woordvoerster van Axa Belgium. Axa Bank werkt met 950 zelfstandige agenten, meteen het grootste netwerk van zelfstandige bankagenten in België. Record van ING doet een beroep op zo’n 900 agenten.

Eerder bestempelde ook de Federatie voor Verzekerings- en Financiële Tussenpersonen (FVF) het statuut van bankmakelaar als een lege doos. “Ik zie niemand van onze leden, verzekeringsmakelaars die ook bankagent zijn, opteren voor het statuut van bankmakelaar. Giraal werken betekent dat ze geen lokettransacties meer kunnen doen, en dat op het moment dat we merken dat de grootbanken weer investeren in kleine, lokale kantoren,” verklaarde Christophe de Moraes, de algemeen directeur van FVF, in april aan het tijdschrift De Verzekeringswereld. De federatie stuurde in maart een persbericht uit, waarin het zware kritiek uit op het wetsontwerp voor het statuut van bankmakelaar. “Het statuut is totaal onwerkbaar en is discriminerend. Bankagenten mogen nog altijd met contant geld werken, maar bankmakelaars niet,” hekelde de FVF. De federatie vond het ook niet juist dat bankmakelaars geen informatieplicht hebben tegenover hun klanten, maar verzekeringsmakelaars wel. Een Europese richtlijn, sinds kort omgezet in Belgisch recht, stelt dat verzekeringsmakelaars hun klanten voldoende informatie moeten geven voor ze een polis tekenen. Een advies van een verzekeringsmakelaar moet bijvoorbeeld op papier staan.

Buitenlandse interesse

De BZB, zowat de peetvader van de nieuwe wet, is wel opgetogen over het nieuwe statuut voor bankmakelaars. Nicolaes: “Omdat het een begin is. In Frankrijk waren er vorig jaar, amper zes maanden na het invoeren van de wet, al 350 bankmakelaars actief. Wij verwachten ook in België bijval, maar met mondjesmaat. Er is buitenlandse interesse om hier via bankmakelaars voet aan wal te krijgen. Een Europese topbank heeft zich alvast zelfzeker gemeld en het volstaat dat een grote speler start. De Belgische banken zullen dan noodgedwongen volgen. Wij zijn ervan overtuigd dat we aan de vooravond staan van een drastische omwenteling in de financiële sector.” De BZB verwacht dat België eind dit jaar vijftig à honderd bankmakelaars zal tellen.

Delta Lloyd Bank en Deutsche Bank gaven al openlijk aan dat ze de evolutie op de voet volgen en op termijn bereid zijn samen te werken met bankmakelaars. Opmerkelijk is ook dat Generali zich meldde. De Italiaanse verzekeraar werkt met ver- zekeringsmakelaars, maar sluit niet uit dat het ook bepaalde producten via bankmakelaars zal aanbieden. Ook Axa steekt ondanks zijn scepticisme niet onder stoelen of banken dat het op de uitkijk staat. Woordvoerster Elly Bens: “We beschikken al over heel wat bancaire producten speciaal voor de ver- zekeringsmakelaars, met de bedoeling dat ze dezelfde kansen krijgen als de bankagenten. Dat mag, want het gaat om le- vensverzekeringen die lijken op bankproducten. Ik sluit dus niet uit dat we vroeg of laat ook aangepaste producten ontwikkelen voor bankmakelaars.”

Het is duidelijk dat de banken en verzekeraars, klein of groot, graag een graantje zouden meepikken van de bankmakelaars, als die zich ontpoppen tot een volwaardig nieuw distributiekanaal. De verzekeringsmakelaars kunnen de bankmakelaars in spe alvast doen watertanden. De onafhankelijke verzekeringstussenpersonen zijn goed voor ruim 70 % van de verkoop van verzekeringen. Een flink marktaandeel, dat ze al jaren behouden. Afwachten of de bankmakelaars daar ook in slagen.

Saar Sinnaeve