Niet elke CO2-meter is betrouwbaar

Volgens viroloog Marc Van Ranst kunnen CO2-meters de verspreiding van het coronavirus in binnenruimtes helpen tegengaan. Prins Laurent kocht ze alvast voor de klaslokalen van zijn kinderen.

Als u de lucht in een ruimte ververst door ramen en deuren open te zetten, wordt de kans op een besmetting met het coronavirus kleiner. Een CO2-meter kan u vertellen wanneer u daaraan toe bent. Zo’n toestel geeft een indicatie van de luchtkwaliteit.

We ademen allemaal koolstofdioxide (CO2) uit. De hoeveelheid neemt toe naarmate er meer aanwezigen in een lokaal zijn, ze er langer blijven en er ondermaats wordt geventileerd of verlucht. Het is niet duidelijk onder welke koolstofdioxidedrempel het risico op een besmetting met covid-19 via de lucht kleiner wordt. Wel is bekend dat een goede luchtverversing potentieel infectieuze luchtdeeltjes verdunt, waardoor de kans op de verspreiding van het virus gevoelig afneemt. Het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse overheid adviseert een maximale CO2-concentratie van 900 ppm ( parts per million) in klaslokalen en op de werkvloer.

In binnenruimtes zonder degelijk ventilatiesysteem lopen de waarden al snel op tot 2000 ppm en meer. Ramen en deuren openzetten maakt de lucht opnieuw zuiverder, maar helaas is het effect slechts van korte duur nadat die weer dicht zijn. Het is dan ook beter twee overstaande ramen continu op een kier te zetten. Dat is ook de reden waarom de overheid sinds 2006 ventilatie – via luchtroosters of kanaalsystemen – verplicht in nieuwbouwprojecten.

Houd dit in de gaten

Er zijn veel CO2-meters op de markt. U vindt ze zowel in gespecialiseerde als algemene winkels en online. Toestellen van Chinese makelij kunt u al kopen vanaf enkele tientallen euro’s, maar die zijn eigenlijk nutteloos. Een degelijk apparaat kost minstens 150 euro en voor een kwalitatief exemplaar moet u rekenen op 200 à 250 euro. Houd rekening met deze aspecten:

– Sensor: geef de voorkeur aan een NDIR-sensor (niet-dispersief infrarood) met een zelfkalibrerende functie. Kalibratie is belangrijk voor een correcte meting.

– Meetbereik: een meetbereik tot minstens 5000 ppm is wenselijk. Hoger mag ook.

– Afwijking: het gemeten resultaat wijkt altijd een beetje af van de werkelijke waarde. Een foutenmarge van minder dan 10 procent is aanvaardbaar. Helaas zijn veel toestellen minder nauwkeurig. Vindt u geen informatie over de afwijking, dan mag u ervan uitgaan dat het toestel onbetrouwbaar is.

– Display: kies voor een toestel met een scherm waarop u op elk moment de CO2-waarde kunt aflezen. Dat is handiger dan die af te lezen via een app of website.

– Kleurenindicator: met een kleurenindicator checkt u in één oogopslag of de ruimte veilig is. De kleuren zijn gekoppeld aan specifieke waarden. Het Agentschap Zorg en Gezondheid adviseert een toestel met deze instellingen: groen: maximaal 900 ppm (goede luchtkwaliteit); oranje: tussen 900 en 1500 ppm (bedenkelijke luchtkwaliteit); rood: vanaf 1500 ppm (slechte luchtkwaliteit).

Heeft u al een toestel met afwijkende kleurencodes? Ga dan na of u de instellingen manueel kunt aanpassen. Is dat niet het geval, plak de indicator dan af om verwarring te vermijden.

– Geluid: sommige meters produceren een geluid zodra een koolstofdioxidedrempel wordt overschreden. Dat kan nuttig zijn als u het toestel niet voortdurend in het oog houdt.

Zo meet u correct

Het Agentschap Zorg en Gezondheid adviseert de CO2-meter op een tafel of een kast te plaatsen. Dat mag zowel in het midden van de ruimte als tegen een muur, maar niet naast een raam of een deur. Ademen in de nabijheid van de sensor kan de meting beïnvloeden. Geeft het toestel een te hoge koolstofdioxidewaarde weer? Zet dan meteen de ramen en deuren open en ga indien mogelijk even naar buiten.

Zorg ervoor dat uw toestel zich kan kalibreren in de juiste omstandigheden. Sommige meters moeten daartoe gedurende een periode van 4 à 8 uur per 24 uur in de buitenlucht of in een goed geventileerde ruimte worden geplaatst. Dat kan bijvoorbeeld ‘s nachts. Check ook regelmatig zelf of het apparaat nog correct meet. Plaats het toestel buiten of bij een open raam. De CO2-concentratie in de buitenlucht schommelt tussen 400 en 500 ppm. In de stad is die concentratie wel wat hoger dan op het platteland. Registreert uw meter een sterk afwijkende waarde? De kans is dan groot dat die niet meer betrouwbaar is.

Er is ook kritiek

Hoewel CO2-meters worden ingezet in de strijd tegen covid-19, is er ook kritiek op de effectiviteit van die apparaten. “Het is bijvoorbeeld onduidelijk of de verspreiding van het coronavirus gelijkmatig evolueert met de koolstofdioxideconcentratie”, zegt Wim Zeiler, hoogleraar ventilatietechniek aan de Technische Universiteit Eindhoven. “Waarschijnlijk is dat niet zo, en zijn veel meer lokale verschijnselen maatgevend. Ook de luchtbeweging is bepalend voor de gemeten waarden.”

De drempel van 900 ppm is volgens Zeiler in de praktijk moeilijk haalbaar. “Onder die grens blijven door ramen en deuren open te zetten is niet realistisch”, stelt hij. “Dat kan alleen met een mechanisch ventilatiesysteem. Nederland hanteert dan ook andere limieten: minder dan 1000 ppm (groen), tussen 1000 en 1200 ppm (oranje) en meer dan 1200 ppm (rood).”

Wim Zeiler hamert ook op een goed beheer van en toezicht op de data van de CO2-meters. Met sommige toestellen kunt u die gegevens uitlezen en online bekijken. Dat heeft als voordeel dat u het verloop van de waarden gedurende een bepaalde periode kunt visualiseren en interpreteren met behulp van een ventilatiedagboek. De data kunnen ook helpen om de luchtverversing te optimaliseren.

Onthoud vooral dat een CO2-meter nuttig kan zijn in het gevecht tegen het coronavirus, maar dat zo’n apparaat geen wondermiddel is. Beperk dus uw fysieke contacten, respecteer een afstand van anderhalve meter, draag een mondmasker, was uw handen en houd u aan de andere regels.