Iedere maand stellen we een wetenschapper voor wiens werk belangrijk kan worden voor de economie.
De belangstelling voor een Belgisch koeienras kan de start zijn van een carrière als kankeronderzoeker in de Verenigde Staten. Daarvan is wetenschapper Marc Vidal het bewijs.
Waarom moet u die onderzoeker kennen?
Volgens Thomson Reuters behoort Marc Vidal tot de 0,1 procent van de meest geciteerde wetenschappers. Hij is hoogleraar genetica aan de Harvard Medical School en directeur van het Center for Cancer Systems Biology (CCSB) aan het Dana-Farber Cancer Institute. Je kunt hem een kankeronderzoeker noemen, maar eigenlijk bestudeert de landbouwkundig ingenieur genetische netwerken. De banden met ons land zijn niet helemaal doorgeknipt. Zo werkt hij samen met Jan Tavernier (VIB-UGent). In 2014 kreeg Vidal een eredoctoraat van de Universiteit Gent. “Mocht ik vandaag afstuderen, dan kwam ik vermoedelijk bij het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) terecht”, lacht hij. “Dat is wereldklasse, maar uiteraard voel ik me prima in Harvard.”
Het vermarkten van intellectuele eigendom en aan toponderzoek doen zijn twee verschillende dingen
Waarover gaat zijn onderzoek?
2000 staat geboekstaafd als het jaar waarin het menselijke genoom werd ontrafeld. Dat opende deuren voor heel wat nieuw onderzoek, zoals dat van de interdisciplinaire groep van Marc Vidal. Die brengt de interactie tussen de genen in het erfelijk materiaal in kaart. “Ik probeer te begrijpen hoe cellen hun genetisch materiaal organiseren”, zegt hij. “De manier waarop genen en proteïnes op elkaar inwerken bepaalt hoe je eruitziet, welke ziektes je krijgt en welke geneesmiddelen zullen werken.”
Dat vakgebied wordt interactomics genoemd en valt het best te begrijpen met een analogie. Het genoom is net als een woordenboek voor taal, maar je hebt een grammatica nodig om van de woorden betekenisvolle zinnen te maken. Het onderzoek van Vidal draait om het schrijven van de genetische grammatica. De meerwaarde van het onderzoek ligt in gepersonaliseerde geneeskunde.
Is Vidal internationaal gerenommeerd?
In zijn vakgebied publiceerde Marc Vidal een aantal sleutelstudies. Vorig jaar kondigde zijn onderzoeksteam in Nature een mijlpaal aan. “Tot dan waren er in het menselijk lichaam 15.000 interacties in kaart gebracht”, vertelt hij. “In onze paper rapporteerden we vorig jaar over 55.000 interacties.”
Vidal probeert het mappingproces voor genetische interacties te automatiseren. En daarvoor geniet zijn lab financiering van het National Institute of Health (NIH), dat ook het Human Genome Project het budget gaf om het menselijke genoom te kraken.
Zijn er economische toepassingen?
Vidal heeft een aantal octrooien op zijn naam staan, maar die werden uitgeleend aan bedrijven. Hoewel die er zijn, is hij niet zo bezig met economische toepassingen van zijn onderzoek. “Het is vooral belangrijk dat de kennis die we nu vergaren, toegankelijk blijft voor verder onderzoek”, zegt hij. “Het is als een fundament aanleggen, waarop anderen patenteerbare toepassingen bouwen. Het vermarkten van intellectuele eigendom en aan toponderzoek doen zijn twee verschillende dingen. Ik dacht altijd dat ik nooit in beide goed zou zijn. Ik help liever bedrijven en kies ervoor op het onderzoek te focussen.”
Waar komt de inspiratie vandaan?
Het raadsel van het Belgische witblauwe koeienras, waarvan de kalveren zo gespierd zijn dat ze enkel met een keizersnede geboren kunnen worden, wekte Vidals interesse voor wetenschap. “Nieuwsgierigheid is nog altijd mijn drijfveer”, zegt hij. “We hebben de jongste decennia genetische netwerken in kaart gebracht, maar we staan nog ver van een complete kaart. Dat houdt me ‘s nachts wakker.”
Daarnaast is er het menselijke aspect. Vidal vindt dat hij jonge onderzoekers moet inspireren. Hij gelooft ook sterk in multidisciplinaire research. De kruisbestuiving met andere disciplines en jonge onderzoekers geeft Vidal energie. “We trekken in Harvard echt goede mensen aan. Ook het VIB doet dat. Je traint die mensen, maar zij geven je ook nieuwe inzichten terug. Ik schrijf bijvoorbeeld geen computercode, maar jonge onderzoekers kunnen dat wel. Ik ben er heilig van overtuigd dat samenwerking je groter kan maken dan de som der delen.”
Ook dat nog
Immuuntherapie. De VUB-onderzoeker Kiavash Movahedi krijgt een Collen-Francqui-startersbeurs. Hij doet onderzoek naar het potentieel van bepaalde immuuncellen om de ontwikkeling en de progressie van neurodegeneratieve ziekten zoals alzheimer en multiple sclerose te beïnvloeden. De Francqui-stichting kent elke twee jaar startbeurzen toe aan jonge toponderzoekers onder de veertig jaar.
Sepsis. Het VIB-UGent Centrum voor Inflammatieonderzoek publiceerde een doorbraak in het onderzoek naar bloedvergiftiging, ook bekend als sepsis. De onderzoekers brachten de rol van melkzuur bij sepsis in kaart. Bloedvergiftiging is een reactie op een ernstige infectie. Elk jaar sterven 11 miljoen mensen aan sepsis.
Klimaatverandering. Grote delen van het Arabisch schiereiland waren vroeger een groene oase. Dat concludeert een groep internationale onderzoekers in het vakblad Nature. Uit satellietbeelden en opgegraven fossielen blijkt dat waar zich nu de Nafud-woestijn in Saudi-Arabië uitstrekt, ooit nederzettingen van de vroege mens waren. Veranderende weerpatronen kleurden het land groen, om het vervolgens weer in een woestijn te veranderen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier