Nederlandse duurzaamheidsgoeroe overleeft kredietcrisis niet

Tijdens mijn leven moet het lukken”, antwoordde de Nederlander Ad van Wijk in 2007 aan een journalist die hem vroeg wanneer hij zijn droom van ‘duurzame energie voor iedereen’ dacht te kunnen realiseren.

De kans dat de voorspelling van de 53-jarige Van Wijk uitkomt, is klein geworden. Zijn bedrijf Econcern moest vorige week uitstel van betaling aanvragen. Een kredietlijn van 150 miljoen euro kon niet worden geherfinancierd en de verkoop van bedrijfsonderdelen leverde te weinig op.

Econcern was het boegbeeld van de groene economie in Europa. De Nederlandse groep is actief in twintig landen met on- en offshorewindparken, zonnestroom, biomassacentrales, enzovoort. Met een omzet van 450 miljoen euro behoorde het bedrijf tot de snelste groeiers van Europa. Ook in België is Econcern aanwezig. De Nederlandse groep is de drijvende kracht achter Belwind, dat een van de grootste windmolenparken voor de Belgische kust bouwt.

Twintig jaar ploeteren

Gaan idealisme en bedrijfsvoering eigenlijk wel samen? Dat is de vraag die zich opdringt bij het debacle van Econcern. Ad van Wijk was een hardwerkende boerenzoon die in de jaren zeventig natuurkunde ging studeren aan de universiteit van Utrecht. Hij werd er sterk beïnvloed door het rapport van de Club van Rome: ‘Grenzen aan de groei’. Voor het eerst werd de westerse wereld met haar neus op de feiten gedrukt: fossiele brandstoffen zijn eindig, wat als ze op zijn?

Na zijn studies bleef Van Wijk aan de universiteit werken als onderzoeker. Maar hij wou zélf ondernemen. Samen met een aantal collega-natuurkundigen richtte hij in 1984 Ecofys op, een advies- en studiebureau voor het ontwerp en de invoering van duurzame-energiesystemen. “Ecofys was geen spin-off, we kregen geen subsidies”, vertelt Van Wijk over die periode. “Vanaf dag één moesten we onze eigen broek ophouden. Maar de drijfveer om ermee te beginnen was idealisme, betrokkenheid bij het milieu.”

Het was het begin van twintig jaar ploeteren. Met hernieuwbare energie viel in die periode nauwelijks geld te verdienen. Europa was er niet rijp voor, er was veel ongeloof. “Vaak werkten we in onze vrije tijd. Er stond niet zo gek veel geld tegenover. Er waren momenten dat ik me afvroeg of het nog verstandig was om door te gaan”, zegt Van Wijk.

Pas in 1997 gaf Van Wijk zijn baan aan de universiteit op. In datzelfde jaar opende hij in Duitsland de eerste buitenlandse vestiging. In 2000 ontstaat Econcern, de koepel boven de bedrijven Ecofys, Evelop (windenergie en biomassa), Ecostream (zonne-energie) en Ecoventures (commercialiseren van innovatieve ideeën). Van Wijk slaagde erin het geitenwollensokkenimago van duurzame energie af te schudden en Econcern tot een modern commercieel bedrijf om te vormen.

Hij wist grote kapitaalkrachtige investeerders aan te trekken, zoals SHV van de familie Fentener van Vlissingen. En in 2005 kwam alles in een stroomversnelling: de grote opdrachten begonnen binnen te lopen. In IJmuiden bouwde Econcern het Prinses Amalia-windmolenpark, het grootste op zee van Nederland. Tussen 2005 en 2007 vertienvoudigde de omzet tot 450 miljoen euro.

Talrijk waren de ideeën van Van Wijk, talrijk de projecten van Econcern. De groei kostte geld, veel geld. Maar dat was geen probleem. Kredietverschaffers stonden in de rij aan te schuiven. Via de oprichting van een investeringsfonds haalde Econcern 500 miljoen op voor projectfinanciering, en in 2008 pompten Rabobank en Delta Lloyd samen nog eens 300 miljoen in het kapitaal van Econcern. Ondernemend Nederland verkoos Van Wijk tot ‘Manager van het jaar 2008’.

Maar de kredietcrisis gooide roet in het eten. Banken wilden niet langer investeren in schuldbeladen bedrijven en projecten. Duurzame energie levert ook te weinig winst en rendement op, stelde men plots vast. Econcern ging in 2008 in het rood. Hoeveel is niet bekend, de groep heeft nog altijd geen jaarrekening gepubliceerd.

Econcern moet een crisismanager binnenhalen, Cees van Steijn. “Econcern heeft gewoon te snel te veel geld uitgegeven”, concludeert die in de Volkskrant. Van Steijn zet zijn hoop op een overname door Eneco. Is daarin nog een rol weggelegd voor Van Wijk? “Dat willen de aandeelhouders niet”, zegt Van Steijn. “Die hebben een grote investering in korte tijd zien verdampen. Dan wil je niet verder met degene die daarvoor verantwoordelijk is. Ad is de man met de visie, maar misschien niet de beste man om die visie te realiseren.” (T)

P.C.