Nationaal prietpraatplan

Net als de andere Europese lidstaten moet België tegen 2012 zijn uitstoot van broeikasgassen inperken. Daartoe tekende de regering een ontwerp van Nationaal Klimaatplan uit. Slachtoffer is de industrie. “Terwijl wij een deel van de oplossing voor het broeikasprobleem zijn,” vindt Johan Ameel van aluminiumproducent Corus. Zijn bedrijf staat op het spel.

Om de milieunormen van het beruchte Kyoto Protocol te halen, werkt België aan een plan om de uitstoot van CO2 in te perken. En daar hoort een statige naam bij: het Nationaal Klimaatplan. Applaus op alle banken voor zoveel kordaatheid? Niet bepaald.

“De maatregelen in het ontwerp van Nationaal Klimaatplan kosten ons 12 euro extra per ton aluminium dat we bewerken. Dat is net de marge om een order al of niet in de wacht te slepen.” Johan Ameel, gedelegeerd bestuurder van Corus Aluminium Duffel, windt er geen doekjes om. Zijn bedrijf met 1420 medewerkers en een jaaromzet van 500 miljoen euro staat op het spel.

De CEO heeft verschillende kopzorgen. De moedermaatschappij – een fusie van British Steel en het Nederlandse Hoogovens – wil haar aluminiumactiviteiten verkopen. Na de mislukte overnamepoging van de Duitse concurrent VAW ziet Corus geen mogelijkheden meer om een sterke aluminiumpoot uit te bouwen. Bovendien kampt de groep met een verlies van 674 miljoen euro in 2001, zodat een desinvestering soelaas kan bieden. En dan is er nog het Kyoto Protocol , dat als een zwaard van Damocles boven het hoofd van de Antwerpse vestiging hangt. Ameel: “Als de regering niet snel klare wijn schenkt, en onze inspanningen op milieuvlak beloont, zullen potentiële investeerders tijdens hun waardebepaling van ons bedrijf (de zogenaamde due diligence) vanaf 5 mei 2002 tweemaal nadenken, en missen we de veelbelovende boot.”

Agoria lanceert alternatief

Volgens het Kyoto Protocol moet België tegen 2012 zijn uitstoot van broeikasgassen met 7,5% verminderen in vergelijking met het niveau van 1990. Ondanks alle beloftes stegen de CO2-emissies het afgelopen decennium met 7% van 140 tot 150,8 megaton. Als het beleid niet verandert, voorspelt de Sociaal– Economische Raad voor Vlaanderen(Serv) zelfs een toename tot 164,8 megaton tegen 2010 of 16% meer dan de beoogde doelstelling.

Na jarenlange discussie kreeg Olivier Deleuze(Ecolo), staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling, op 6 maart 2002 de drie gewesten achter zijn Nationaal Klimaatplan. Dit rapport bevat een intentielijst om de opwarming van de aarde tegen te gaan. “Maar concrete maatregelen staan er nog altijd niet in,” zegt Frank Vandermarliere, energiespecialist van Agoria, de multisectorale federatie voor de technologische industrie. “Wel stelt de regering als optie een CO2-taks en verhandelbare emissierechten voor. Maar die maatregelen komen vooral op de kap van de bedrijven, die nochtans al een belangrijke inspanning hebben geleverd. Zo zakte het aandeel van de industrie in de uitstoot van broeikasgassen van 35% in 1990 naar 28% in 1998. Het Milieu- en Natuurrapport 2000 verwacht zelfs een verdere daling tot 26% in 2010.”

Bovendien blijkt uit een studie van de Universiteit van Athene in opdracht van de Europese Commissie dat de economische kostprijs voor de reductie van 1 ton CO2 sterk verschilt per lidstaat (zie tabel: Kostprijs voor het behalen van de Kyoto-doelstellingen). Vandermarliere: “In ons land kost het 94 euro per inwoner. Dat is 23,5 keer meer dan bij twee van onze belangrijkste handelspartners, Duitsland of Frankrijk, waar zich de grootste concurrenten voor Corus bevinden. Komt daar nog bij dat deze lidstaten in tegenstelling tot België hun emissies krachtens het Kyoto Protocol niet hoeven te verminderen tegen 2012, wat hun een bijkomend competitief voordeel oplevert.” Daarom vraagt Agoria een vrijstelling van de geplande energiebelasting voor alle bedrijven die voldoen aan het zogenaamde benchmarking-convenant. In die vrijwillige overeenkomst met de overheid beloven de bedrijven de best beschikbare technieken (BBT) te gebruiken om hun energie-efficiëntie te verbeteren. Als die methode de vooropgestelde doelstellingen niet haalt, stelt de beroepsfederatie aanvullend het systeem van verhandelbare emissierechten voor. Daarbij worden vervuilingscertificaten op een internationale beurs aan- en verkocht, zodat een vooraf bepaalde maximale uitstoot niet overschreden wordt.

Op het vlak van het broeikaseffect zit Agoria dus op dezelfde golflengte als het Vlaams Economisch Verbond (VEV). “Heel wat bedrijven bevinden zich vandaag op de grens van wat technisch haalbaar is. Ze verplichten om een reductie van broeikasgassen lokaal door te voeren, zal tot sluitingen leiden,” zegt woordvoerder Hans Housen van het VEV. “Als alternatief pleiten wij voor flexibele mechanismen, zoals die werden opgenomen in het Kyoto Protocol. Ecologisch maken convenanten, verhandelbare emissierechten en joint implementation ( nvdr – reducties bij buitenlandse dochters tellen mee voor het nationale quotum) geen verschil. Koolstofdioxide (CO2) houdt zich nu eenmaal niet aan de landsgrenzen. De technologieoverdracht komt trouwens ook de derdewereldlanden ten goede.” Tot groot ongenoegen van Eurometaux is de sector Metalen & Materialen (non-ferro) echter niet opgenomen in het proefproject van de Europese Unie om een beurs van verhandelbare emissierechten op te starten.

Ondertussen start deze week een interkabinettenwerkgroep om een Vlaams Klimaatplan uit te werken. De werkgevers dringen erop aan snel werk te maken van flexibele mechanismen, zodat kostenefficiënte overeenkomsten met partners in binnen- en buitenland kunnen worden gesloten. Housen: “Nederland nam al in november 2000 de beslissing om in de periode 2008-2012 jaarlijks 5 megaton CO2 – 10% van het Nederlandse objectief – te kopen via maatregelen in Roemenië en andere landen. Ook Wallonië besloot onlangs om 30% van zijn doelstellingen in het buitenland te realiseren.”

Deuken in het blikje

Corus Aluminium Duffel zit met de handen in het haar. Net nu de sector in de lift zit, het productieapparaat gemoderniseerd is, en nieuwe producten op de markt worden gelanceerd, dreigt de Belgische regering roet in het eten te gooien.

“Naast de hoge loonkosten krijgen we er nu een extra handicap, het Nationaal Klimaatplan, bij,” zegt gedelegeerd bestuurder Johan Ameel. “Het afgelopen decennium hebben wij nochtans 15 miljoen euro in milieu geïnvesteerd. Naast een waterzuiveringsstation, een luchtfilterinstallatie en een recyclageplant van 30.000 ton (de zogenaamde Greenmelt-oven) hebben we een energievriendelijke behandelingslijn gebouwd. Ondanks een stijging van de toegevoegde waarde met 30% over het voorbije decennium, bleef onze CO2-uitstoot nagenoeg stabiel. Verdere besparingen op dat vlak zijn dus bijna niet meer mogelijk.”

Na de herstructurering in het begin van de jaren negentig groeide Corus Aluminium Duffel uit tot marktleider in extrusieproducten voor de automobielsector met de derde grootste aluminiumwalserij in Europa (een totale productie van 250.000 ton). Naast carrosserieplaten voor de automobielindustrie levert de fabriek vooral onderdelen voor nicheproducten, zoals Tefal-pannen, Gillette-scheermesjes en Samsonite-koffers (onlangs nog te bewonderen in de James Bond-film The World Is Not Enough). Ameel: “In maart hebben we onze nieuwe behandelingslijn voor carrosserieplaten opgestart, een investering van 55 miljoen euro. Dankzij de moderne technologie zal die installatie de milieulast bij de cliënteel verminderen. Daarnaast plannen we nog een verbetering van onze walslijnen, samen goed voor ongeveer 10 miljoen euro.”

Het businessplan van Corus Aluminium Duffel mikt tegen 2007 op een uitbreiding van de activiteiten met 20%. Ameel: “Daarom zou het jammer zijn mocht een Nationaal Klimaatplan onze CO2-uitstoot limiteren. Zo’n beperking druist in tegen onze groeistrategie. Bovendien is het broeikaseffect een mondiaal probleem. De gassen stoppen niet aan de grenzen. Als wij onze fabriek niet mogen uitbreiden, zal deze productie verhuizen naar een andere lidstaat. De vraag van de markt bepaalt immers het aanbod.”

Ondertussen levert de aluminiumsector al jaren inspanningen om zijn impact op het milieu te beperken. “Sinds 1950 daalde het energieverbruik voor de productie per ton van primair aluminium met 33%. De helft van de benodigde elektriciteit komt uit hernieuwbare bronnen, voornamelijk waterkrachtcentrales. Voorts zakte de hoeveelheid geperfluoriseerde koolwaterstoffen (PFC’s) met 55% tussen 1990 en 1997 en verminderde het gewicht van een aluminium blikje tussen 1980 en 2000 met 39%,” aldus Freddy De Roose, directeur Strategie van Corus. “Duffel doet zijn duit in het zakje. Zo gebruiken wij steeds meer schroot als grondstof. Mede dankzij onze Greenmelt steeg het aandeel gerecycleerd aluminium in onze productie van 10% in 1990 tot 30% in 2001. Daarnaast beschikken wij over een monitoringsysteem om het energieverbruik constant te meten en te verbeteren.”

Overheid houdt het been stijf

Maar al die maatregelen maken geen indruk op de overheid. In het licht van het elektriciteitsdecreet voerde de Vlaamse regering groene stroom- en warmtekrachtkoppeling-certificaten in om alternatieve energie te promoten. Daardoor zal de prijs per bedrijf stijgen tussen 6,19 en 14,7 euro per megawattuur (MWh), berekende het VEV. Corus kreeg al een verhoging van 7 euro in haar bus. “Tel daar nog een CO2-tax van 11,5 euro per ton bij, zoals voorgesteld in het Nationaal Klimaatplan, en we komen voor ons bedrijf al op een meerkost van 3,3 miljoen euro per jaar of 20% van onze investeringscapaciteit. Zo’n bedrag kun je zonder al te grote problemen eenmalig ophoesten, maar na enkele jaren wordt je voortbestaan bedreigd,” aldus Johan Ameel. “En dan hebben we de andere maatregelen die eventueel op stapel staan nog niet mee ingecalculeerd. Want de regering heeft nog altijd niet haar keuze bekendgemaakt. Die onzekerheid is dodelijk voor het ondernemerschap.”

In plaats van de industrie aan te pakken, zou de overheid volgens de gedelegeerd bestuurder van Corus haar pijlen beter op het verkeer richten. Ameel: “Het vervoer is namelijk verantwoordelijk voor de sterke stijging van de broeikasgassen. Juist in díe sector kan de toepassing van aluminium bijdragen tot een belangrijke energiebesparing, wat een gevoelige CO2-reductie betekent. Bovendien blijkt uit een studie van Bernard Geeraert, voormalig directeur-generaal van Laborec en voorzitter van de CO2-werkgroep van de Belgische elektriciteitsproducenten, dat zuinige auto’s nu net het meest rendabele middel zijn voor ons land om de uitstoot van broeikasgassen te vermijden. Het zou dus schizofreen zijn om de aluminiumsector, die een deel van de oplossing voor het broeikasprobleem betekent, te verbieden nog verder te groeien. Zo vervangt 100 kilogram aluminium in een wagen 200 kilogram andere materialen, waardoor het gewicht per saldo met 100 kilogram daalt. Dat leidt op zijn beurt tot een brandstofbesparing.”

Daarom slaakt Corus Aluminium een noodkreet. “De overheid moet nu eens en voor altijd klare wijn schenken over het Kyoto Protocol. Wij weten nog altijd niet waar we aan toe zijn en dat is dodelijk voor een onderneming. Wel mogen de maatregelen niet leiden tot een bijkomende kostenhandicap. Anders ondergraaf je het concurrentievermogen van de Belgische bedrijven. Bovendien vragen wij de regering geen absolute maar relatieve doelstellingen: de beperking van CO2-emissies per ton of per eenheid toegevoegde waarde. Zo behouden we onze ontwikkelingskansen in een sterk groeiende aluminiummarkt. Ten slotte moeten de beleidsvoerders de emissie van koolstofdioxide tijdens het productieproces afwegen tegenover de besparing van de CO2-uitstoot in het gebruik van de producten. Alleen het denken in totale levenscycli kan het broeikasprobleem oplossen.”

Eric Pompen [{ssquf}]

epompen@trends.be

Het ontwerp van Nationaal Klimaatplan.

De conclusies van het CO 2-project van de Belgische elektriciteitsproducenten.

Net nu de aluminiumsector in de lift zit, dreigt de Belgische regering roet in het eten te gooien.

Bedrijven verplichten om een reductie van broeikasgassen lokaal door te voeren, zal tot sluitingen leiden.

De regering heeft nog altijd geen keuzes gemaakt. Die onzekerheid is dodelijk voor het ondernemerschap.