Naar fusie tussen de NBB en de CBFA?

Hoe is het mogelijk dat in het kleine België de overheid drie systeembanken (Fortis, Dexia, KBC) te hulp moest schieten? En hoe kan die ellende in de toekomst vermeden worden? De commissie-Lamfalussy, die momenteel de architectuur van het financiële toezicht in België onder de loep neemt, heeft een vette kluif aan die vragen. Haar adviezen zullen het toezicht allicht grondig hertekenen. Lees: de Nationale Bank krijgt mogelijk meer macht ten koste van de huidige toezichthouder, de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA).

Over één zaak is iedereen het eens: er is dringend een Europees toezicht nodig op de banksector. Maar ook dan is het nationale toezicht nog niet uitgespeeld. “Toezicht kun je niet vanop afstand doen. Je moet er met je neus opzitten”, zegt een waarnemer.

Maar het Belgische model heeft gefaald, zoveel is duidelijk. In dat model houdt de CBFA de financiële instellingen in de gaten, daarbij gesteund door de Nationale Bank die het macro-economische klimaat opvolgt. De CBFA kijkt dus of de zandkastelen sterk genoeg zijn, terwijl de Nationale Bank de aanrollende golven in de gaten houdt. Het is een publiek geheim dat door de trage doorstroming van informatie tussen beide, veel tijd verloren is gegaan in de Belgische bankdossiers.

De expertise van de CBFA en de NBB is nochtans verenigd in het Comité voor Financiële Stabiliteit (CFS). “Dat Comité is door de mand gevallen. Het is te vormelijk en er zit te veel volk aan tafel. Daardoor is het te log en te traag”, zegt een bron. “Nu is er vaak ook meer strijd dan samenwerking tussen de CBFA en de Nationale Bank”, zegt een andere insider.

Andere bronnen pleiten voor een uitbouw van het CFS, door de huidige adviesfunctie aan te vullen met echte beslissingsmacht. Het macro- en microtoezicht moeten in elk geval beter in elkaar gepast worden. “Ga zoals in Nederland onder één dak zitten”, was vorig jaar het advies van Nout Wellink, president van de Nederlandse centrale bank, aan Guy Quaden.

Het Belgische toezicht zou dan evolueren naar het ‘Twin Peaks-model’. Daarin wordt het prudentieel toezicht verenigd in één instelling, en wordt het toezicht op het marktgedrag en de consumentenbescherming ondergebracht in een andere instelling. Dat moet ook belangenconflicten in de schoot van een geïntegreerde instelling – zoals de CBFA vandaag is – voorkomen. Want hoe kan een toezichthouder tegelijk de banken door de crisis loodsen en de consument beschermen? Wat goed is voor de banken is niet altijd goed voor de consumenten, en omgekeerd.

Toegepast op België zou dit Twin Peaks-model impliceren dat het prudentieel toezicht verenigd wordt onder het dak van de Nationale Bank; terwijl de CBFA zich toelegt op markttoezicht en consumentenbescherming, en een instelling wordt naar voorbeeld van de Nederlandse Autoriteit Financiële Markten (AFM). Maar ook als er twee instellingen zijn, zal de overheid in crisistijd conflicterende doelstellingen hebben. Ook dan moet het beleid een keuze maken wat voorrang krijgt: de banken of de klanten. De komende maanden zal er dus nog een robbertje gevochten worden over wie wat zal mogen doen.