Moord op de beurs

Als een effectenmakelaar, een hacker en de speurders op voorkennis en fraude stuiten, dreigt een groot schandaal in de Nederlandse haute finance los te barsten. Een erg realistisch aanvoelende financiële thriller.

Een Zwitserse bancaire whiz kid (“hij sprak met de overtuiging van de financieel specialist die gelooft dat de wereld zich overeenkomstig zijn spreadsheets zal ontwikkelen”) laat zich door een Amsterdamse effectenmakelaar meetronen naar een seksclub. De gereserveerde geldgoochelaar en discrete transactietijger laat er zich verrassend vlug volgieten met whisky en trekt gretig met een madelief naar een séparé. De Nederlander ziet zijn kans schoon. “Zal ik je koffer even naar achter brengen, daar staat hij achter slot en grendel?” De Zwitser maakt een wegwuivend gebaar.

Uiteraard gritst de handige prostituee stiekem zijn koffer weg. De Amsterdammer haalt er een slotenmaker bij en de documenten worden gekopieerd, zonder dat het slachtoffer onraad ruikt. Slachtoffer is overigens een misplaatst woord. In De frontrunners, het grandioze debuut van Ed Sanders, zwemmen nagenoeg uitsluitend haaien.

EEN DISCRETE ZWITSER.

De inhoud van de koffer geeft al een eerste sleutel prijs op het wijdvertakte verhaal over voorkennis, witwasoperaties en andere fraude. In zijn huis in Vinkeveen snuffelt de nieuwsgierige effectenmakelaar door de kopies. Hij merkt op dat het in Nassau op de Bahama’s gevestigde Investment Associates een belangrijke cliënt van zijn Zwitserse cliënt is.

De vader van de Bazelse bolleboos met zijn zwak voor zware drank en lichte meiden doet al twee decennia lang zaken met de makelaar aan de statige Keizersgracht. Twintig jaar geleden liet papa zich in een blauwe Mercedes 500 naar het kantoor rijden, zette er bazig zijn wensen uiteen en verklaarde: “Wij zoeken een betrouwbare intermediair voor de Amsterdamse beurs, meneer Larsson. Wij hebben het voornemen om op de beurs in Amsterdam aanzienlijke investeringen te doen en we zoeken iemand die de bevoegdheid krijgt voor ons op te treden. U accepteert al onze orders, zonder uitzondering. U doet geen navraag, u stemt ermee in dat wij de opdrachtgever zijn.” De beginnende makelaar krijgt een droomkans om snel te groeien, maar moet wel akkoord gaan met een clausule tot absolute discretie.

Al gauw rijst het vermoeden dat de Bazelse opdrachtgever handelt voor lieden die opvallend goed het doen en laten van de Nederlandse industrie en de Amsterdamse beurs kennen. Voorkennis kan niet uitgesloten zijn en wordt zelfs frappant wanneer de Zwitsers zich zeer ver wagen en grote winsten opstrijken op het ogenblik dat een Nederlands uitgeversconcern aan de onderhandelingstafel zit met een Amerikaanse evenknie.

Met die uitgever komen we bij de spil van het verhaal. De man krijgt onmiskenbaar enkele trekken mee van Pierre Vinken, die tot 1995 aan het hoofd stond van Reed-Elsevier. De door vriend en vijand als kille efficiëntiejager omschreven Vinken maakte eerst Elsevier groot en bracht vervolgens de megafusie met Reed tot stand. Op de kaft van De frontrunners prijkt opvallend onopvallend Elsevier op een wazig beeldscherm. Op zo’n link met de realiteit was de auteur ongetwijfeld uit, al ging het hem niet om Elsevier of Vinken.

OP ZIJN BELGISCH.

Al op de eerste bladzijde waarschuwt de auteur: “Geen van de hoofdpersonen in dit boek is uit het echte leven gegrepen. Zij zijn alle uit mijn fantasie voortgekomen. Ook de plot van De frontrunners berust niet op de werkelijkheid.” Die veilige opmerking verhindert niet dat de adem van de actualiteit voelbaar is. Sanders mikt onder meer op een spectaculaire zaak van voorkennis, waardoor de beurs van Amsterdam de voorbije maanden ernstig in opspraak kwam. Maar we herkennen even goed speurders die er op zijn minst dubieuze recherchepraktijken op nahouden. Ook die echoën de Nederlandse actualiteit van de voorbije twee, drie jaar.

Zwart geld, coderekeningen, voorkennis, allerhande netwerken, seksclubs, chantage op hoog niveau, bizarre praktijken van advocatenkantoren, politie en justitie, drugs en corruptie vloeien samen. Nederlanders verwijten België graag dat het een land van sjoemelaars en ritselaars is, maar de spiegel die Sanders voorhoudt, doet ons bijna de pot en ketel uit de spreekwoordenkast halen.

Hoe geraakte de schrijver overigens aan zoveel geloofwaardig neergezette informatie? Achter het pseudoniem Ed Sanders schuilt Ewoud Lietaert Peerbolte, een fiscaal-juridisch adviseur die het wereldje van de fiscale en financiële cenakels door en door kent. Dat dit boek een debuut is, klinkt dan weer wel ongelooflijk. Sanders ontpopt zich al meteen als de John Grisham van Europa. Literair kan er nog flink wat verbeteren. Bijna alle karakters blijven bordkarton, maar aan dat euvel lijdt ook leermeester Grisham. Aanvankelijk zapt Sanders ook te veel van scène naar scène, alsof we naar een goedkope tv-film kijken. Informatief scoort hij wel bijzonder tot ronduit uitmuntend. Vooral zijn portret van gehaaide advocaten imponeert.

Ed Sanders, De frontrunners. Meulenhoff, 381 blz., 698 fr.

LUC DE DECKER