MOBILOFONIE. Wie biedt meer ?

Eerstdaags wordt de knoop doorgehakt over wie ons tweede mobilofoonnet mag uitbaten. Een beslissing die met ingehouden adem wordt gevolgd door alle groten van de telekommarkt. Wie haalt het ?

Al op 29 juli kon Elio Di Rupo (PS) het advies inkijken van het BIPT (Belgische Instituut voor Postdiensten en Telekommunikatie) over de keuze van de beste kandidaat om het mobilofoonnet Proximus van Belgacom te bekonkurreren. Zo hoort het, dixit de Europese regulering. Het BIPT en zijn externe consultant Salomon Brothers International plozen twee maanden lang alle dossiers uit, voerden gesprekken met de kandidaten en toetsten hun offertes aan drie basiscriteria.

Primo : om op de Belgische markt te komen, moeten de kandidaten minimaal 3,5 miljard frank aan ingangsrechten betalen. Secundo : zij zullen de tarieven die zullen toegepast worden, vooraf bekendmaken. Tertio : inzake de dienstverlening dient een minimale kwaliteitsgraad gewaarborgd. Op de beoordelingsschaal vertegenwoordigt het financiële aspekt, in teorie, 49 % van de punten.

De uitverkorene wordt dan voor zijn moeite beloond met het exclusieve recht om gedurende 15 jaar (die periode is verlengbaar) gebruik te kunnen maken van het kennummer 095. Hij krijgt er nog een goede raad bovenop : als zijn net niet gedeeltelijk operationeel is binnen de zes maanden, wordt de licentie opgeheven. Kortom, als vijf kandidaten het er onder dergelijke omstandigheden tóch willen op wagen om een rendabel tweede mobilofoonnet in België op te starten, dan moeten de vooruitzichten wel biezonder rooskleurig ogen.

KNOOP.

In teorie kan de knoop morgen al op de ministerraad van 8 september, in het licht van de begrotingsbesprekingen doorgehakt worden. Slechts één kandidaat-operator is uitverkoren. Toch is het interessant om in die laatste faze van de bieding alle kandidaten nog even één voor één af te lopen. Want niemand sluit uit dat de vier verliezers andere marktniches in België of de buurlanden zullen aftasten. Er is aanbod genoeg : het derde mikro-cellulair net (PCN of personal communications network) wordt binnenkort gelanceerd, de draadloze netwerken voor datatransmissie zijn in België in volle ontwikkeling en straks neemt het projekt Telenet Vlaanderen wellicht duidelijker vormen aan.

Voor u de informatie leest die we de kandidaten deze zomermaanden konden ontfutselen, eerst nog drie vaststellingen. Ten eerste zijn Belgacom en Proximus nog nooit zó zwijgzaam geweest. Er werden geen nieuwigheden gelanceerd, geen kommentaar geleverd over de konkurrerende kandidaten of over de toekomst van de Belgische markt. Kwatongen beweren dat Proximus verstijfd van angst afwacht tot de markt definitief open gaat. Bij Belgacom worden alle rooskleurige “beloften en fantastische voorspiegelingen van bepaalde kandidaten” weggelachen. Maar Proximus heeft er alle belang bij het zaakje koel te spelen om de potentiële konkurrent, bij een eventueel konflikt, geen visibiliteit en dus wind in de zeilen te geven.

Een tweede vaststelling betreft de argumenten die de kandidaten naar voren schuiven. Terwijl de Belgische bevolking hooggespannen verwachtingen koesterde voor het tweede GSM-net, heeft geen enkele kandidaat zijn strategie écht op de klant afgestemd althans niet openlijk. Elkeen heeft het honderduit over verankering, ervaring en te halen termijnen, maar nooit over de klant. Het GSM-dossier is (op dit ogenblik nog) een puur politiek dossier.

Ten derde. Geen enkele kandidaat stelde zich agressief op tegenover het beleid van Belgacom. Niemand kwam met een revolutionair projekt voor de pinnen, want de uitverkorene zal nadien met Belgacom moeten samenwerken voor zijn interkonnektie met het vaste telefoonnet. Eigenlijk kan de regering moeilijk een kandidaat kiezen die een bedreiging vormt voor Proximus op het vlak van de tarieven of diensten. Wellicht daarom dienden de tarieven al in de eerste offerte prompt bekendgemaakt.

Dus alle kandidaten op één rijtje, in afwachting dat één van hen eindelijk in zijn kaarten laat kijken en de anderen hun huiswerk overdoen.

Mobilis wordt geleid door BellSouth (32 %), de gedoodverfde kandidaat in de strategische alliantie van de mobiele divisie van Belgacom. Zesde telekombedrijf ter wereld volgens beurswaarde. Telt als grootste Amerikaanse Baby Bell 4 miljoen cellulaire klanten over de hele wereld. Omzet : 16 miljard dollar en 95.000 werknemers. Voor de Belgische markt zou BellSouth zijn kapaciteiten aanvullen met Sonofon, de tweede Deense operator (sinds maart ’92) waarin BellSouth 29 % bezit. Ten slotte maken twaalf Belgen het consortium rond : 8 financiële of institutionele organen (Ackermans & van Haaren, Gevaert, Brinvest, Asphales, Kredietbank, AP Assurances, Lessius en Mosane), twee overheidsholdings (GIMV en SRIW) en twee industriële groepen (SAIT Radio Holland en Carmeuse).

Twee cijfers kwamen in de pers : 20 miljard frank aan vaste financiële engagementen en meer dan 1000 nieuwe, rechtstreekse banen. Mobilis zou een openingsbod gedaan hebben van 7 miljard frank. Het consortium kondigt de opening van zijn net aan in Brussel, Antwerpen en Gent binnen de zes maanden en met een nationale dekking na 18 of 24 maanden.

Mobilis speelt het Belgische politieke spel uitstekend : een regionaal goed uitgebalanceerd aandeelhouderschap en de belofte dat, ingeval zij winnen, ze zich in Henegouwen gaan vestigen met behulp van het Europese manna. Mobilis benadrukt ook graag dat zij het eerste grootscheepse investeringsprojekt is van de twee regionale overheidsholdings, Gimv en Sriw, samen.

Belcell. Het consortium wordt geleid door Telecom Finland International (TFI) dat in 7 landen opereert (ze veroverden vier markten in ’94). Een omzet van 33 miljard frank in Finland (52 % van de markt) waarvan 30 % afkomstig van het mobilofoonnet Mobilo (280 werknemers op een totaal van 6600). Het telde 700.000 GSM-abonnees in maart ’95. Zijn partner, het Noorse Telenor (18.000 werknemers, omzet : 82 miljard frank), telt 600.000 GSM-abonnees en is geassocieerd met TFI in Hongarije en Sint-Petersburg. Als Belgische minderheidsaandeelhouder (1 %) is de Antwerpse telekominstallateur Van den Bergh aangekondigd. Met De Post en de NMBS zouden princiepsakkoorden zijn afgesloten. Belcell maakt zich sterk dat een neutraal (?) Belgisch aandeelhouderschap 51 % van het kapitaal zou bezitten na zes maanden. Momenteel wordt 1/3 van het kapitaal geleverd door Barings Communication Equity, een privé-investeringsgroep. Citybank Investment, financiële raadgever van de groep, zou een klein aandeel in het kapitaal kunnen nemen.

Het consortium stelt een infrastruktuurinvestering voorop van 9,7 miljard frank, gespreid over 10 jaar. Er wordt met geen woord gerept over het openingsbod op de tweede licentie. De klemtoon binnen de uitbouw van het net ligt op de 2 watt-mobilofoon (draagbaar) en de bereikbaarheid binnenshuis. De planning oogt niet bijster origineel : Antwerpen, Brussel en Gent binnen de 6 maanden, een nationaal bereik na 24 maanden.

We weten bitter weinig over de offerte van Belcell. De groep wil op een goed blaadje komen, maar engageert zich niet : lagere prijzen, weliswaar pas over 5 of 10 jaar. Belcell mikt ook op de Belgische beurs en wil over 5 jaar zo’n 20 % van de aandelen publiek maken. Belcell is minder bekend dan de veelbesproken Amerikaanse operators. Toch hebben de partners uit Scandinavië een unieke ervaring op het cellulaire vlak. De Belgische verankering oogt momenteel onbestaand en Belcell bespeelt vooral de gevoelige werkgelegenheidssnaren (56.317 lokale arbeidskrachten tot in 2005). De marktvooruitzichten ogen optimistisch Belcell gokt op 2,4 miljoen Belgische gebruikers in 2005, maar stelt anderzijds meteen zijn konkurrent gerust door aan te kondigen dat het genoeg zal hebben aan 32 %.

VODITEL

Het consortium wordt geleid door de Britse operator Vodaphone die 10 jaar ervaring heeft opgebouwd in de mobilofonie. Aanwezig in 14 landen met 12 netwerken en 2,9 miljoen abonnees. Vodaphone lanceerde het eerste mobiele netwerk in Groot-Brittannië. Sindsdien zijn ze leider in deze technologie met 1,85 miljoen abonnees (uit TACS- en GSM-netwerken). De partner, het Belgische Coditel, staat voor 2,5 miljard frank investeringen in de mobilofonie in de VS waar moederholding Tractebel sinds ’87 meer dan 3,7 % in handen heeft van US Cellular, dat voornamelijk in Amerikaanse landbouwzones opereert. Bij Cofira (holding van de Franse operator SFR), waarvan het 4 % bezit, ontmoette Coditel, Vodaphone (aandeelhouder voor 10 %).

Als lokale partners noemt Voditel de verzekeringsgroep P&V, de Bacob-bank en Mercator. Er is ook nog melding gemaakt van een nieuweling, die liever diskreet wil blijven : het gaat om DeTeMobil, de mobilofoondochter van Deutsche Telecom die eerst de motivatie van France Telecom zou getest hebben vóór het op eigen houtje te wagen, en uiteindelijk een verbond sloot met Voditel. Over de financiële vooruitzichten, uitbouw van het net en voordelen voor de klant : geen informatie. Voditel loste nog geen enkel investeringscijfer of winstprognose en maakt geen gewag van enige strategie. Wel stond de pers bol van een pseudo-toenaderingspoging tussen Voditel en Mobilis, via onderhandelingen tussen André Leysen en Philippe Bodson. De besprekingen werden aangeknoopt 5 dagen vóór het indienen van de kandidaturen. Voditel zou een openingsbod gedaan hebben van zo’n 9 miljard frank, maar dan wel gegroepeerd rond meerdere opties (wat tegen de regels van het BIPT indruist).

EuroGo

De centrale operator in dit consortium is Unisource Mobile (met 60 %), een afdeling van Unisource dat sinds ’92 Telia (Zweden), PTT Telecom Nederland (KPN), Swiss Telecom PTT en Telefonica (Spanje) groepeert. Unisource was in ’93 goed voor een globale omzet van 936 miljard frank en 160.000 werknemers. Als geassocieerde partners staan bekend, SBCI (25 %) met als moederhuis SBC Communications (verschillende telekomtoepassingen) en Southwestern Bell, de tweede meest verspreide mobilofoonoperator ter wereld met 3,1 miljoen gebruikers. Die operator stelt 59.000 mensen tewerk en boekte 11,6 miljard dollar omzet in ’94. P&T Luxembourg, die 15 % in het consortium aanhoudt, stelt 2500 mensen tewerk en telt 220.000 telefoongebruikers. Het is de operator van het mobilofoonnet LuxGSM, dat al 15.000 klanten telde na twee jaar of de hoogste marktpenetratie voor één operator ter wereld (4 %).

Als lokale partner wordt alleen de NMBS genoemd, maar die speelt zeker geen rol in de kapitaalverdeling. Over de financiële vooruitzichten, uitbouw van het net en voordelen voor de klant : geen info. Bij EuroGo heeft men het over van alles, maar wordt vooral de ervaring in het buitenland benadrukt. Over de Belgische situatie en investeringsprojekten of strategisch beleid : geen woord. Pikant detail : de associatie KPN-Swiss Telecom is betrokken in het strategische konsolidatieproces van Belgacom (of de hoofdaandeelhouder van de konkurrent !). EuroGo houdt zich gedeisd, niet onbelangrijk gezien Belgacom twee jaar geleden bij Unisource aan de deur werd gezet toen het tot de groep wou toetreden.

Anderzijds is ook AT&T betrokken bij de besprekingen rond Belgacom. De Amerikaanse gigant, die zich achter Uniworld verbergt (Unisource voor 60 % en AT&T voor 40 %), stelde een associatie voor met Belgacom voor de commercializering van het Belgische internationale net.

Mobistar

France Télécom Mobile International, 100 % dochtermaatschappij van de Franse operator, is de centrale spil. Operator van het analoge mobilofoonnet in Polen (met Ameritech), de mobilofonie in Griekenland (met Vodafone) en van het Ram Mobile Data-netwerk in België (samen met BellSouth). Belgische partner is Telinfo, die samen met Motorola de basisstations voor Proximus installeerde alsook voor Ram Mobile Data. Mobistar rekent op de implantatie van 325 stations in het eerste jaar. Telinfo is bereid 1 miljard frank in te brengen over 5 jaar voor de infrastruktuurwerken (inplanting van de basisstations en onderhoud van het net).

France Télécom neemt het financiële aspekt van het dossier volledig voor eigen rekening. Als het de licentie krijgt, dan gaat het wel op zoek naar Belgische partners. Onder die voorwaarden zouden de Fransen maar 40 tot 50 % van het kapitaal in handen houden. Telinfo krijgt een optie voor 10 %. Ook dit consortium kondigde een akkoord aan met de Post voor 1800 sites. Mobistar kondigt een marktpenetratie aan van 25 % in 2005, 15 miljard investeringen over 10 jaar (bovenop de licentieprijs), 900 rechtstreekse banen (3600 inclusief de onrechtstreekse jobs) en een globale omzet van 15,4 miljard frank in 2005. De Generale Bank advizeert het consortium. De financieringsbehoeften worden geraamd op 21,8 miljard frank. Mobistar zou een offerte hebben ingediend van 8,4 miljard frank.

Wat betreft de uitbouw van het net : 97 % van de bevolkingsdekking op 1 januari ’97 en een dekking binnenshuis van 85 % van de bevolking tegen eind ’98. Als voordelen voor de gebruikers geldt een segmentering van de tarieven. Twee professionele tarieven met duurdere abonnementen en goedkopere verbindingen tijdens de piekuren enerzijds, en een tarief bestemd voor privé-gebruikers opgebouwd rond een goedkoper abonnement en lage prijzen tijdens de kalme uren anderzijds. Mobistar kwam als laatste consortium op de proppen en zwemt tussen twee watertjes zolang de toenaderingsakkoorden tussen France Télécom, Deutsche Telecom en Sprint niet zijn afgehandeld.

FRÉDÉRIC MAHOUX

België heeft voor zijn tweede mobilofoonnet tien van de grootste cellulaire operators ter wereld aangetrokken. Is ons land een makkelijke prooi ?

ANDRÉ LEYSEN (GEVAERT), PHILIPPE BODSON (TRACTEBEL) EN JOHN CORDIER (TELINFO)Belgische investeerders wachten de beslissing over de uitbating van het tweede mobilofoonnet angstvallig af.