Minder BTW, meer banen

De Nederlandse regering denkt aan een verlaging van de BTW op arbeidsintensieve diensten om jobs te creëren. Goed idee ? Trends vroeg het aan enkele economen.

Volgens het Britse weekblad The Economist overweegt de Nederlandse regering een verlaging van de BTW op arbeidsintensieve diensten van 17,5 % tot 6 %. Bedoeling is het aanzwengelen van de tewerkstelling, ook al bedraagt de Nederlandse werkloosheid nauwelijks 5,2 %, flink onder het EU-gemiddelde van 10,7 %. The Economist doet nogal schamper over het idee : de schoenenherstellers zullen misschien meer werk en dus jobs hebben, maar het tegendeel geldt voor de winkels in die sector. Waarschijnlijk gaan nog meer banen verloren, aldus het weekblad, omdat de Nederlandse regering andere belastingen zal moeten verhogen om de gederfde inkomsten uit de BTW goed te maken.

Wat denken economen van zo’n maatregel ? Edwin De Boeck, hoofd van de studiedienst van de Kredietbank, vraagt zich af of zo’n BTW-verlaging wel mag : “De EU heeft de BTW-tarieven geharmoniseerd. Die kunnen niet meer onder de 15 %, op een beperkt aantal uitzonderingen na.” Ander probleem is de aflijning : “Wat is een arbeidsintensieve dienst ? Hoeveel arbeid is daarvoor vereist ? Het is moeilijk om de scheidingslijn te trekken : de kapper wel, de tuinier niet ?” Bovendien zijn zo’n maatregelen moeilijk te controleren, volgens De Boeck. Als je meer administratie inschakelt, drijf je de kosten op.

Als econoom houdt De Boeck niet van gedifferentieerde BTW-tarieven : “Je beïnvloedt daarmee de relatieve prijzen (hoeveel een product waard is vergeleken met een ander product, bijvoorbeeld 1 brood is 2 liter melk waard nvdr). Die moeten tot stand komen op basis van vraag en aanbod, en dus van relatieve schaarste. Wanneer je aan de relatieve prijzen sleutelt met BTW-tarieven, doe je de economie afwijken van het efficiënte punt.”

HOGERE WINSTMARGE.

Zal een BTW-verlaging voor een verhoging van de vraag naar arbeidsintensieve diensten zorgen ? “Dat hangt af van de gevoeligheid van die vraag voor prijsveranderingen,” zegt De Boeck. “Je kunt hierover zwaar discussiëren. Maar ik denk niet dat er meer mensen naar de kapper zullen gaan als die zijn prijs met enkele procentjes verlaagt.” Zelfs wanneer de vraag zou stijgen, is het volgens De Boeck onzeker of ook het aantal jobs omhoog zou gaan. “Arbeidsintensieve diensten worden vaak door zelfstandigen verricht. Stel nu dat je erin slaagt die zelfstandige activiteit aan te zwengelen. Dan zal de kapper gewoon langer werken in plaats van er personeel bij te nemen.” De slotsom van De Boeck is sceptisch : “Het meest waarschijnlijke is dat een BTW-verlaging een verhoging van de winstmarge teweegbrengt. De prijzen blijven gelijk en voor de tewerkstelling verandert er hoe dan ook niets.”

Een BTW-verlaging is overigens een nodeloos ingewikkelde maatregel, volgens De Boeck. “De economie is als een ingewikkeld raderwerk. Je drukt aan de ene kant op het hefboompje van de BTW-verlaging, en je hoopt dat aan de andere kant de tewerkstelling verhoogt. Tussenin zitten er allerhande mechanismen : de gevoeligheid van de vraag voor prijsveranderingen, manipulatie van winstmarges, reactie van het aanbod, en zo meer. Dat is een zeer lange omweg. Ik verkies de korte weg : het verlagen van de loonkosten in de arbeidsintensieve sectoren via de vermindering van de sociale zekerheidsbijdragen.” Ook België wil de arbeidsintensieve diensten aanzwengelen met de PWA-cheques (Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap), die voor een stuk fiscaal aftrekbaar zijn en waarmee je karweien die door werklozen worden uitgevoerd, kunt betalen. “Al evenzeer een omweg,” volgens De Boeck.

MARGINAAL EFFECT.

Wat denken de Nederlandse economen over het idee van hun regering ? Net als De Boeck, meent Lans Bovenberg dat er meer directe instrumenten zijn, hoewel hij een “marginaal effect” op de tewerkstelling niet uitsluit. Bovenberg is onderdirecteur van het Nederlandse Centraal Planbureau (CPB) en hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. “Een nadeel is dat het belastingsysteem complexer en dus fraudegevoeliger wordt,” zegt Bovenberg. “Het is veel doelgerichter de inkomensafstand tussen werken en niet werken te vergroten. Zo heeft Nederland de afgelopen jaren het arbeidskostenforfait verhoogd, het bedrag dat werkende mensen van hun belastbaar inkomen mogen aftrekken. Dat is een stimulans voor de arbeidsparticipatie. De vakbonden worden voorzichtiger bij het stellen van looneisen omdat de mensen minder graag werkloos worden. De werknemers hoeven trouwens minder loon te eisen om netto hetzelfde over te houden.”

Volgens arbeidseconoom Frank Den Butter van de Vrije Universiteit Amsterdam verstoren belastingen meestal het evenwicht in de arbeidsmarkt. “Maar de ene soort belasting verstoort meer dan de andere. Wat het effect is van bijvoorbeeld een BTW-verlaging moet je empirisch uitzoeken.” Overigens is de Nederlandse regering bezig met een herziening van het hele belastingstelsel, wat uitmondde in de kabinetsnota Belastingen in de 21ste eeuw. “Uit die nota met voorstellen heeft The Economist er eentje uitgepikt dat hier slechts een klein deel van de discussie uitmaakt. Het debat in Nederland gaat veel meer over de verschuiving van loon- naar milieubelastingen. Die helpen het milieu, en maken de technologische ontwikkeling groener. Technologie is dan niet langer op arbeidsbesparing gericht.”

JVG

EDWIN DE BOECK (KREDIETBANK) Zullen er meer mensen naar de kapper gaan als die zijn prijs met enkele procentjes vermindert ?