MICHELE DE LUCCHI

Vormen scheppen die het gedrag bepalen

De Tolomeo lamp (1986) is zijn bekendste kreatie. Michele De Lucchi,

mede-oprichter van Radical Design en Memphis, is de nummer één van

de designafdeling bij Olivetti. Hij is een humanist van deze tijd

die zijn stempel drukt op de werelden van wonen en werken.

De industrie ziet hij als de stuwende kracht van de vooruitgang.

Wanneer hij ontwerpt, denkt hij aan de vorm,

maar ook aan het gedrag waartoe een objekt of een gebouw inspireert.

SERGE VANMAERCKE

FOTO’S : STUDIO VERNE

Studio De Lucchi, in de Via Pallavicino, is niet meteen gelegen in één van de mooiste wijken van Milaan. De gastheer doet ons denken aan figuren als Auguste Rodin en Leopold II. Een gesprek met Michele De Lucchi is een indringende konversatie, waarbij standpunten ingenomen worden.

“Privé-woningen ontwerpen is te moeilijk geworden”, zucht De Lucchi. “Het neemt heel veel tijd in beslag en de kosten lopen te hoog op. Men kan een bureau als dit niet draaiende houden met kleine partikuliere opdrachten. Het ontwerpen op zich is niet het probleem. De lacunes situeren zich op educatief en kultureel vlak. Het is vooral een kwestie van sensibilizering voor kwaliteit. En daarvoor zijn er soms provocerende modellen nodig, zoals Memphis ons heeft gebracht. Vandaag hebben we te maken met makrofenomenen die pas na vele jaren, soms wel dertig, veranderen. De ekonomie steunt niet op kwaliteit, maar wel op konsumptie. Dat verklaart het bestaan van grote bedrijven zoals Ikea die de woonkultuur vertegenwoordigen. Er bestaat geen hele maatschappelijke klasse meer die in het habitat wil investeren. “

Het werkterrein

van Michele De Lucchi is zeer verscheiden, maar zijn denken staat steeds in funktie van een kontinu zoeken dat verder reikt dan de estetische vormen. Zowel in design, binnenhuisinrichting en architektuur heeft hij het imago verworven van de “intellektueel” die zich vragen stelt over de impact van wat hij heeft gecreëerd. Het resultaat bestaat naar eigen zeggen uit 80 procent overpeinzing en 20 procent kreatie.

“De meeste aandacht gaat vandaag naar het kantoor of de werkruimte. We leven in een ‘technologische’ wereld die heel snel evolueert. Nieuwe technologieën zullen tot nieuwe gedragskodes leiden. Daarenboven besteedt de mens het grootste deel van zijn tijd aan werken, eerder dan wonen. “

In samenwerking met Stefano Marzano, hoofd van de designafdeling bij Philips, heeft Michele De Lucchi, als vertegenwoordiger van Olivetti, enkele maanden geleden een studie gemaakt van het moderne kantooruniversum. “De produkten die op de elektronikamarkt worden aangeboden, leiden er vooral toe dat de individualizering van het kantoorwerk nog sterker benadrukt wordt. Achter het aantrekkelijke idee van thuiswerk schuilt echter het gevaar dat het ons nog verder zal isoleren. De tijd is rijp om verder te investeren in onderzoek, koncept en filozofie van het groepswerk, door er bijvoorbeeld voor te zorgen dat de elektronische apparatuur de energie wel degelijk kanalizeert en ze niet versnippert. “

Volgens De Lucchi zal de habitatruimte nooit de werkruimte worden en dat wel om een zeer menselijke reden : “Uiteindelijk wil iedereen immers een ruimte om te werken en daarnaast een ruimte om zich te ontspannen. Maar er is ook nog een andere reden die zich situeert op het vlak van de sociale organizatie. Thuis werken is één mogelijkheid zoals in de trein of in de woestijn werken maar het zal nooit meer dan een optie zijn. Het kantoor zal in de toekomst een zeer belangrijke ontmoetingsplaats worden, een soort publieke ruimte. “

Samen met Marzano

heeft Michele De Lucchi koncepten van technische uitrusting (waarvan de produktie vandaag perfekt mogelijk is) en videosimulaties uitgewerkt die een werkomgeving voorstellen. Een ware omwenteling van wat we momenteel gewoon zijn. Met behulp van spitstechnologie worden vormen gecreëerd, ten dienste van de behoefte van de mens, zijn expressiemiddelen en zijn persoonlijke en professionele ontplooiing. “Door samen het kantooruniversum te exploreren, kwamen we tot de slotsom dat de konceptuele gedachte eerder door de creërende intuïtie dan door de technologie moet worden geleid. “

Het kantooruniversum dat De Lucchi en Marzano ontworpen hebben, bestaat uit een Survival Kit, een Docking Office en een Empty Room. De Survival Kit kan worden gebruikt om waar dan ook te schrijven, te kommuniceren of iets te organizeren. Het Docking Office is een ‘werkstation’ of onthaalbureau voor een groep mensen. Het omvat een Group Tool, een soort werkbank, uitgerust met fax, fotokopieerapparaat, enzoverder, waarrond men zelfs besprekingen kan voeren, en een Toolbox om het kantoormateriaal dat men uit het Tool Panel heeft geleend, in op te bergen. Tenslotte is er de Empty Room, een lege ruimte die uitgerust is met een Wall Video, die toegang geeft tot beeld- en tekstmateriaal, of tot de buitenwereld.

In het domein van de technologie wordt aan de ontwerpers meestal gevraagd om vorm te geven aan een nieuw produkt. Maar hier zijn het de ontwerpers die op basis van de technologische mogelijkheden, een koncept voorstellen en aan de technici vragen om het te creëren.

“De studie van de werkruimte biedt een venster op de toekomst”, zegt De Lucchi. “Omwille van tewerkstellingsproblemen zullen we allicht meer vrije tijd krijgen. Maar ik geloof sterk in de ambitie van de mens om te tonen wat hij kan. De jaren ’80 heb ik gewijd aan de woning, de jaren ’90 aan het kantoor. Misschien hou ik mij in een volgend decennium bezig met het design van diensten. Ik werk veel voor banken, zoals bijvoorbeeld de Deutsche Bank. Banken zijn een rijk gebied voor designers of architekten. Een bankfiliaal is zowel een gesofistikeerd bureau, waar heel wat technologie bij komt kijken, als een winkel waar geld wordt ‘verkocht’, als een ontmoetingsplaats. Veel andere sektoren zijn afgestemd op de banken. Het persoonlijke aspekt van elke ‘dienstverlening’ komt tot uiting. Daarbij gaat het niet alleen om het produkt en de manier waarop het aan de man gebracht wordt, maar ook om het uitstallen van een know-how. Dit stimuleert kreatieve koncepten bij de architekt. Welk design geeft men aan know-how ? Dat is een tema voor de architekt van het jaar 2000. Wat dan weer aanleunt bij het boeiende domein van de virtuele realiteit. De architekt moet niet langer alleen maar gebouwen en voorwerpen ontwerpen. Hij moet ook virtuele omgevingen scheppen en de multimedia-tools gebruiken. “

De filozofie

van De Lucchi getuigt van een humanistische zienswijze, waarin zowel de intellektuele als artistieke bagage van de mensheid, de technologische wereld en de industriële en commerciële aktiviteiten vervat zitten.

“De industrie heeft haar reden van bestaan”, betoogt hij. “Het is de enige tak die de mensheid kan voortstuwen. Er bestaan geen politiek aanvaardbare alternatieven die in staat zijn haar plaats in te nemen. Zelfs niet de universiteiten die wel onderzoek doen, maar niet de middelen hebben om te investeren. Daarenboven gaat het heel vaak om ideologische onderzoeken die niet tot konkrete realizaties leiden. De enige instellingen in onze maatschappij die in de vooruitgang investeren en de ideeën in werkelijkheid kunnen omzetten, zijn de industriële bedrijven. De industrie kan de grootste rampen uitlokken dat gebeurt ook maar ze kan ook voor de grootste vooruitgang zorgen. “

“Om deze vooruitgang verder te stimuleren, moet de industrie ook in kulturele aspekten investeren. Het kulturele kan ook in het verlengde van het industriële liggen. Dat is waarom ik vandaag blij ben dat ik een architekt een designer ben. Een architekt die geen goede relatie heeft met de industrie, mag zich geen architekt noemen. Men kruipt niet in een hoekje om ontwerpen te maken, met als enige maatstaf het estetische. Ik doe dat ook, hoor. Want ik hou van ontwerpen en ik hou van de schoonheid, maar ik weet dat dit niet meer dan een persoonlijk plezier is. “

“Vroeger was een kunstenaar iemand die een brug kon slaan tussen de natuur en de mens. De designer is vandaag iemand die een brug tussen industrie en mensheid slaat. De industrie, dat is de echte wereld die we moeten ontdekken. Het artistieke aspekt hoeft daardoor niet in het gedrang te komen. Met de produkties van Memphis hebben we meer geïnnoveerd op het vlak van vormen en kleur dan alle schilders uit de jaren ’80 samen. En Memphis was een designbeweging, geen artistieke beweging. Design is een kreatieve discipline die op de persoonlijke expressie gebaseerd is. In het industriële design streven we ernaar om de persoonlijke expressie zo universeel mogelijk te maken. “

Tool Panel (1994 met Stefano Marzano).

Wall Video (1994 met Marzano).

Tolomeo (1986 voor Artimede).

Modulaire keuken 214 Rossana (1983-84).