Met zijn hoofd in de wolken

Het werk van Alfred Sisley vind je amper terug op koekendozen of T-shirts. Hij is de moeilijkste impressionist. Maar ook de puurste. Het Von der Heydt-Museum in Wuppertal brengt een retrospectieve van zijn omvangrijke oeuvre.

Alfred Sisley heeft nagenoeg uitsluitend landschappen geschilderd. “Ik begin bij elk schilderij met de hemel”, schreef hij in een brief in 1892. “De hemel is veel meer dan achtergrond. Hij geeft het schilderij diepte, want de hemel heeft net zoveel lagen als het landschap. De hemel brengt ook beweging in het beeld, door zijn vorm en zijn verschijning in verhouding tot de lichtinval en de compositie.”

Sisley wordt in één adem genoemd met Claude Monet, Auguste Renoir, Edgar Degas of Camille Pissarro. Hij behoort tot de fine fleur van het Franse impressionisme. Toch is de Brit minder bekend dan zijn Franse kompanen. Ten onrechte, vindt het Von der Heydt-Museum in Wuppertal. “Sisley is de fijnste, meest intense en puurste impressionist”, zegt museumdirecteur Gerhard Finckh.

Muzikale lyriek

Het Von der Heydt-museum ontstond aan het einde van de negentiende eeuw als permanente tentoonstelling in het raadhuis van Elberfeld. Door schenkingen van de bankiersfamilie Von der Heydt – de financiers van Bismarck – en andere weldoeners groeide de collectie uit tot een volwaardig museum met duizend schilder- en beeldhouwwerken van de zestiende eeuw tot nu.

“August en Eduard Von der Heydt verzamelden een aanzienlijke collectie impressionistische schilderijen. Dat was het uitgangspunt voor grote tentoonstellingen over de school van Barbizon (2006), Auguste Renoir (2008) en Claude Monet (2010)”, legt Finckh uit. “Sisley is een logische opvolger. We presenteren meer dan tachtig werken, van zijn vroege werk in de bossen van Barbizon rond 1865 tot kustlandschappen in Wales in 1897.”

Uit Sisleys werk spreekt een enorme muzikale lyriek. “Los van het onderwerp, is het interessantste van een landschap de beweging, het leven. Dat is ook het moeilijkste. De illusie van leven opwekken is het belangrijkste in een kunstwerk. Alles moet daaraan bijdragen: de vorm, de kleur, de penseeltoets”, verklaarde hij in een zeldzaam interview.

Geen salesman

Het oeuvre van Sisley bevat 884 schilderijen. Het zijn bijna allemaal betoverend mooie landschappen. Toch kreeg hij tijdens zijn leven amper de erkenning die hij verdiende. Ook financieel zat de artiest bijna zijn hele professionele leven aan de grond, hoewel hij uit een welstellende Britse koopmans-familie kwam.

Sisley werd in 1839 in Parijs geboren. “De Sisleys maakten fortuin met smokkelwaar. Vader Sisley legaliseerde die handel en leidde een burgerlijk leven in de Franse hoofdstad”, vertelt Finckh. “Alfred voltooide een opleiding tot koopman in Londen. Daar leerde hij ook het werk van William Turner en John Constable bewonderen en besloot hij dat koopmanschap niets voor hem was.”

Sisley keerde in 1860 terug naar Parijs om kunstschilder te worden. Zijn familie stuurde hem naar de Ecole des Beaux- Arts. Daar leerde hij onder meer Monet en Renoir kennen, met wie hij en plein air ging schilderen. Toen vader Sisley zijn hele fortuin kwijtraakte tijdens de Frans-Duitse oorlog van 1870 moest Alfred van zijn penseel leven.

“Het werk van Sisley bracht geen stuiver op, ook omdat hij amper aan zelfpromotie deed, in tegenstelling tot pakweg Monet. Toch gaf hij niet op en bleef zijn hele leven bedelen om verf te kunnen kopen”, zegt Finckh. De artiest bleef het ‘klassieke’ impressionisme trouw: de waarneming van de natuur en haar zo waarheidsgetrouw weergeven in al haar verschijningen.

Ondertussen had Sisley een relatie en twee kinderen. Het gezin woonde in de goedkope rand rond Parijs, maar verhuisde wegens geldgebrek van dorp tot dorp. Het grootste deel van zijn oeuvre zijn landschappen uit de buurt van Parijs. Heel bijzonder is zijn serie van de kerk van Moret-sur-Loing, analoog met Monets talrijke kathedralen van Rouen.

De tentoonstelling ‘Alfred Sisley, der wahre Impressionist’ loopt nog tot 29 januari in het Von der Heydt-Museum in Wuppertal. www.sisley-ausstellung.de

FREDERIC EELBODE IN WUPPERTAL