Met volle teugen

Tien jaar na zijn overweldigende Victoriaanse roman ‘De Quincunx’ keert Charles Palliser terug naar de vorige eeuw met uitlopers in nog vroegere tijden. Verhaal, psychologie, historisch kader en literair spel – de Britse Umberto Eco levert het allemaal.

Even nog hebben we eraan gedacht het deksel niet te lichten, maar de pot stond al open en we konden er echt niet meer omheen: met zijn nieuwe historische roman Dolende geesten doet de in de Verenigde Staten geboren, maar al decennialang in Groot-Brittannië wonende Charles Palliser onvermijdelijk denken aan De naam van de roos van Umberto Eco. Dat was ook al het geval voor Pallisers tien jaar oude megaseller De Quincunx, waarin de literatuurprofessor (aan de Strathclyde University in Glasgow) het macabere machtsspel opvoert van enkele aristocratische families uit de eerste helft van de 19de eeuw. Hoofdpersonage is Jeoffrey Huffam, een nauwelijks verhulde verwijzing naar de 19de-eeuwse romancier par excellence Charles Dickens, die voluit Charles John Huffam Dickens heette. Naast verhalend en stilistisch vakmanschap, stopte de literatuurprofessor ook wel een rist ingenieuze referenties en knipogen in zijn turf, zonder dat de spanning daardoor verwelkte. Genieten van het verhaal én het literaire spel leverde hem dan ook het etiket als de Britse Umberto Eco op.

Met zijn volgende romans The Sensationist (1991) en Betrayals (1994) kon Palliser niet of nauwelijks overtuigen. Het spel en het kunstmatige haalden het. Het plezier en de ziel waren grotendeels uit zijn boeken verdwenen. Palliser leek te zeer academicus en te weinig verteller. Daar komt nu evenwel verandering in. Dolende geesten neemt de lezer opnieuw vakkundig op sleeptouw.

Een wat vereenzaamde geschiedenisdocent uit Cambridge, de midveertig voorbij, gaat in op de uitnodiging van een oude vriend in het (fictieve, maar erg overtuigend beschreven) kathedraalstadje Thurchester. Het is bijna Kerstmis, 1881. In het ghosty, nevelige stadje wordt hij onzacht met zijn verleden geconfronteerd. Bovendien geraakt hij verstrikt in een complot, waarvan de sleutel ligt in een moord die al in de 16de eeuw gepleegd werd. Er wordt nog een derde tijdstrap ingevoerd via het onderzoek van de historicus naar een manuscript over de negende-eeuwse legendarische koning Alfred de Grote.

Andermaal stopt Palliser zijn historische whodunit vol met verwijzingen. Romantiek, een vleugje gothic story en een stevige portie detective worden verkend. Een snuifje romantische ironie blijft niet uit, maar het blijft een neutje, nooit wordt een glas gevuld en nooit worden persiflage of andere denigrerende kunstgrepen uitgehaald. Palliser monkelt, maar spot niet. Bovendien neemt hij het verhaal au sérieux. Spanning, sfeer en psychologie (overtuigender dan in De Quincunx) worden – op enkele hiaten en zwakke passages na – meesterlijk opgebouwd. Dolende geesten is eindelijk weer zo’n boek waar je met volle teugen kan van genieten, zonder dat het melig, leeg of soapy wordt. Prometheus, 325 blz., 795 fr. ISBN 9053337172.

LUC DE DECKER