Met een biljoen dollar koop je niets meer

Heeft Cancellara de Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix gewonnen met een motortje in zijn fiets en heeft hij daarmee de grenzen en de ‘ingeniositeit’ van het dopinggebruik opnieuw verlegd en epo gedegradeerd tot niets meer dan een lapmiddeltje uit grootmoeders tijd? Die geruchten doen de ronde, maar bewijzen ontbreken.

Over epo gesproken, we kunnen niet anders dan vaststellen dat de Fed ondanks een paardendosis van het middel heel wat moeilijkheden heeft om de Amerikaanse economie opnieuw in het zadel te krijgen. De tewerkstelling in de privésector raakt maar moeilijk uit de startblokken en ook in de vastgoedmarkt zit er op zijn zachtst gezegd maar weinig schwung. De schuldgraad van de Amerikaanse economie is de laatste jaren schrikbarend gestegen en Ben Bernanke zou die fameuze fiets best kunnen gebruiken om het land uit het slop te helpen. Ondanks zijn biljoen dollar is het tempo waarmee Helikopter Ben de Verenigde Staten uit de recessie heeft gehaald, het langzaamste dat we in de afgelopen vijftig jaar hebben gezien.

Om de eurozone er weer bovenop te helpen, heeft ook de Europese Unie onlangs een steunpakket van een biljoen dollar (750 miljard euro) uitgewerkt. Dat is het laatste stadium van het bailoutproces. Niet alleen vergt die inspanning bijdragen van de staten die de steun zelf nodig hebben (bijvoorbeeld bijna 50 miljard euro van Spanje), maar bovendien zou ze indien nodig onrechtstreeks kunnen dienen voor de redding van de Franse en Duitse banken, die te veel zijn blootgesteld aan Zuid-Europees staatspapier en dus, bij uitbreiding, voor de redding van Frankrijk en Duitsland. De autobailout is geboren! Dat heeft niets geruststellends en het heeft de gemoederen van de markten dan ook niet lang kunnen bedaren. Kortom, “met een biljoen dollar koop je niets meer”, om het met de woorden uit een beroemde film te zeggen.

In het Westen zitten zowel de privésector als de overheidssector tot over hun oren in de schulden en helaas is het uur van de afrekening, gesymboliseerd door het faillissement van Lehman Brothers, twee jaar geleden al aangebroken. Terugbetalen zal niet eenvoudig zijn. De vaste wisselpariteiten en een te zwakke binnenlandse vraag in Duitsland en in China maken het voor talrijke landen met hoge schulden heel moeilijk om uit het dal te kruipen (via een groei van de export). Het afbouwen van de begrotingstekorten is meer dan ooit broodnodig, maar als dat niet voldoende gecompenseerd wordt door de export, dan moet die compensatie er komen via een stijging van de binnenlandse vraag teneinde het bbp op peil te houden. Dus ofwel wordt diezelfde privésector geconfronteerd met een hoge werkloosheid, ofwel nu al met de hoge schuldenlast. Het risico op een daling van het bbp is dus reëel, wat de terugbetalingscapaciteit beperkt en de schuldratio’s nog verder doet verslechteren: dat is de valkuil van de schuld, zoals beschreven door Irving Fisher tijdens de depressie in de jaren ’30.

Met een banksector die voor meer dan 400 miljard euro staatspapier heeft uit de PIGS-landen (Portugal, Ierland, Griekenland en Spanje), en met een catastrofale leeftijdspiramide, lijkt Duitsland, de grootste uitvoerder naar Zuid-Europa, er niettemin van overtuigd te zijn er gemakkelijk van af te komen. Maar is dat wel zo? Moeten we echt blij zijn om de rente op de Duitse Bund te zien flirten met de 2,5 %? Is dat ook geen teken dat we langzaam aan het afglijden zijn naar een deflatie? Dankzij Helikopter Ben en zijn geldpers zullen de Verenigde Staten ongetwijfeld nog lange tijd valse hoop wekken, maar fundamenteel is de diagnose dezelfde. Het is niet het einde van de wereld, zoals het geval van Japan aantoont, maar de situatie is ernstig. Het doet pijn om te moeten vaststellen dat het Westen erop achteruitgaat en dat we minder rijk zijn dan we dachten. Op mirakeloplossingen zullen we ook niet moeten rekenen: afslankkuren zijn nooit een pretje! We bevinden ons nog steeds in een baissemarkt voor de aandelen en sinds september 2008 zijn de spelregels veranderd: wanneer het moment aanbreekt om de schulden terug te betalen, is de natuurlijke tendens van de aandelenkoersen neerwaarts en niet opwaarts. Verzeker u tegen de nederlaag wanneer u niet zeker bent van de overwinning. Wijze woorden die Sun-Tzu vijfentwintig eeuwen geleden al uitsprak! (C)

DE AUTEUR IS CHIEF ECONOMIST BIJ BANQUE TRANSATLANTIQUE BELGIUM – GROUPE CIC

Bertrand Veraghaenne

We bevinden ons in een baissemarkt voor aandelen en sinds september 2008 zijn de spelregels veranderd: wanneer het moment aanbreekt om schulden terug te betalen, is de natuurlijke tendens van aandelenkoersen neerwaarts en niet opwaarts.