Mens en mythe

Niet Napoleon, Stalin of Hitler deden al de meeste historici, politicologen en biografen in de pen kruipen, maar Alexander de Grote (356-323 v.C.). Zowat 2300 jaar na zijn dood verschijnen nog altijd nieuwe boeken over de beruchte koning van Macedonië.

Hebt u een prototype nodig van de paranoïde tiran die steden liet brandschatten om het volk een lesje te leren en zelfs zijn trouwste vrienden liet vermoorden? Een icoon van de charismatische leider die erin slaagt een versnipperd levend volk te verenigen en voor hem bijna letterlijk door het vuur te doen gaan? Een portret van een onverbeterlijke machiavellist avant la lettre? Een politieke blauwdruk om een multiculturele samenleving tot stand te brengen? Een beeld van een arrogante streber? Een synoniem voor een gruwelijk geniale psychopaat?

Alexander de Grote verenigt al deze karaktertrekken. Het mag dan ook niet verbazen dat hij nog voor zijn dood (hij werd nauwelijks 33 jaar) al een legende was. Auteurs van allerhande pluimage hebben boeken aan hem gewijd. Niet zelden ging de historische waarheid de mist in. In de Middeleeuwen vormden de Alexanderverhalen zelfs de meest populaire literatuur. Alleen de bijbel was beter gekend. Niet zelden treedt Alexander dan op als een bovenmenselijke ridder of een mythische vorst in taferelen die uit een schilderij van Jeroen Bosch lijken te stappen.

Vele legendarische verhalen vinden hun oorsprong in de Alexanderroman, die pas nu in het Nederlands vertaald werd onder de titel Avonturen van Alexander de Grote. Dit anonieme Griekse werk ontstond waarschijnlijk al kort na de dood van de koning. Dezer dagen wordt het bestempeld als de Hollywood-versie van het leven van Alexander. Spektakel en fantasie, aapmensen, driekoppige slangen en kannibalen ontbreken niet.

Heel recent is de trilogie Alexander de Grote van de nu 54-jarige Italiaanse archeoloog en romancier Valerio Massimo Manfredi. In Italië scoort hij een immens succes met zijn biografisch drieluik. De vertaling van het eerste deel, De zoon van de droom, ligt al in de Vlaamse boekhandel. Later volgen Het zand van Amon en De grens van de wereld. Wellicht spreekt Manfredi veeleer zeer jonge lezers aan. Niets mis mee, al lijken zijn ambities verder te reiken dan zijn jongensboekachtige avontuurlijke versie van Alexanders leven vermag.

Geef ons maar de historisch verantwoorde biografie Alexander de Grote van de Britse historicus Robin Lane Fox (1946). De turf dateert uit 1973, werd in 1993 vertaald en nu heruitgebracht. Vakwerk.

Patrick De Rynck (vert), Avonturen van Alexander de Grote – De Alexanderroman. Athenaeum/P&VG, 207 blz., 1150 fr.

luc de decker