Meer inhoud, minder verpakking

Na het feestgedruis zetten de eerste weken van januari ons elk jaar opnieuw met beide voeten in de praktijk. Als geschenken hun mooie verpakking en feestelijke strikjes verliezen, blijven de inhoud en de essentie over.

2014 kondigt zich niet op elk vlak aan als een geschenk met een fraaie inhoud. Hoewel er vorig jaar veel is gedaan om alvast de verpakking mooi te maken, ontbrak het op vele domeinen aan substantie. En dat uitte zich niet alleen in het geklungel bij de benoemingen in overheidsbedrijven.

Vele ondernemingen zien de toekomst nog altijd met zorgen tegemoet. Het aantal faillissementen van kleine bedrijven is niet meer bij te houden en ook grotere groepen staat het water aan de lippen. Niet alleen wat ons nog rest van onze autoassemblage heeft het moeilijk, ook die andere sterkhouder, de basischemie, staat voor moeilijke tijden. In diverse domeinen die onze competitiviteit beïnvloeden, zoals de loon- en de energiekosten, blijven we hopeloos aanmodderen. Ondertussen is onze handelsbalans negatief en zien we een toenemende verarming en een stijgende criminaliteit. Ook al worden statistieken wat achtergehouden of bijgesteld, het aanvoelen is wijdverbreid dat we economisch en sociaal achteruitgaan.

De overheid zal het geld weer moeten halen waar het nog voorhanden is. De hoge staatsschuld en de oplopende uitgaven van de verzorgingsstaat laten blijkbaar geen andere keuze. Wie wat opzij heeft gezet, dreigt de dupe te worden van nog meer crisisbelastingen en confiscaties. Het voelt onrechtvaardig aan dat de noeste spaarder wordt aangesproken, niet alleen om de echt behoeftigen te helpen, maar ook om hen te ondersteunen die er te driest op los hebben geconsumeerd.

De aanpak van de liquidatiebonus, het spaarpotje van menige zelfstandige, heeft velen de ogen geopend. Met intelligente retoriek, wat leep verwijzend naar het sneuvelen van een uitzondering op de Europese fiscale consistentie, wou men een zoveelste belastingverhoging geruisloos invoeren. Over de vele uitzonderingen in omgekeerde richting wordt daarbij zedig gezwegen. Als de mist van die verpakkingen is verdwenen, blijft het nare gevoel inhoudelijk te zijn gerold en verdwijnt het vertrouwen.

In dit verkiezingsjaar zullen we opnieuw worden overrompeld met grootse programma’s en intenties die de simpele toets met de geleverde prestaties moeilijk kunnen doorstaan. Het wordt in 2014 vooral zaak man en paard te noemen en de focus te verleggen van loze aankondigingen naar concrete inhoud. Burgers en bedrijven hebben recht op duidelijkheid en rechtszekerheid. Hoe gaat het verder met de staatsschuld? Met de belastinggraad? Met de mank lopende migratie en integratie? Met onze concurrentiekracht? Met wat overblijft van onze maakindustrie? Met de veel te hoge jeugdwerkloosheid? Met onze sociale zekerheid? Met de pensioenen?

Moeilijkere antwoorden en boodschappen horen daarbij. En een plan van aanpak op korte en langere termijn. En out of the box denken. Over de effectiviteit en de efficiëntie van alle overheden. Over de staatsstructuren. Over confederalisme. Over solidariteit en eigen verantwoordelijkheid. Over wijdverspreide misbruiken als fiscale en sociale fraude.

Ook de media spelen daarin een cruciale rol. Het is verwonderlijk hoe behoudsgezind en oppervlakkig over staatkundige en sociaaleconomische dossiers wordt bericht, veelal zonder degelijke analyse van trends, zonder verbanden en zonder feiten en cijfers. Een blik in de cafetaria van de opiniebladzijden zegt dikwijls voldoende. Het gemis aan kritische onderzoeksjournalistiek, aan kennis en ervaring om gefundeerd te duiden en complex verpakte materie terug te brengen tot haar essentie is een verarming voor onze samenleving, en wellicht ook een oorzaak van het langzaam afkalven van de verkoopcijfers van de meeste kranten. Entertainment en gratuite info kun je vandaag overal vinden. Tegen de stroom ingaan met kwaliteit en heilige huisjes afbreken vraagt meer moed.

Kwaliteit en inhoud komen in de eerste plaats van mensen. Mensen met talenten, inzet, ambitie en passie. Mensen die de moed hebben het verschil te maken en zich daarin gesteund voelen. Mensen ook die zichzelf kunnen overstijgen en de ijdelheid van mooie verpakkingen inruilen voor de inhoud van echt maatschappelijk engagement.

De auteur is expert in bestuur van vennootschappen en gasthoogleraar aan de KU Leuven.

JOHN DEJAEGER

Het wordt in 2014 vooral zaak de focus te verleggen van loze aankondigingen naar concrete inhoud.