Meer executies betekent meer winst (en andere lucratieve praktijken)

Van merkenpiraterij en witwaspraktijken tot organenhandel en slavernij: Moisés Naím brengt de globalisering van de misdaad in kaart.

Waarschijnlijk is de winstgevende organenmarkt een doorslaggevende reden waarom China het aantal misdaden waarop de doodstraf staat, heeft uitgebreid. Meer executies betekent meer winst. Op het eiland Hainan bood een tussenpersoon een undercoveractivist een bulkovereenkomst aan: 50 organen van gevangenen per jaar, voor prijzen variërend van 4000 euro voor een paar hoornvliezen tot 20.000 euro voor een lever. Een arts meldde dat hij getuige was van de verwijdering van beide nieren uit een nog levende gevangene die de volgende ochtend geëxecuteerd zou worden.

Dergelijke vormen van de internationale illegale handel in organen en talloze andere gruwelen beschrijft Moisés Naím in zijn sombere onderzoeksboek Crimineel maar winstgevend. De auteur is geen onbekende op het politieke en economische wereldforum. Hij was professor, minister van Handel en Nijverheid in Venezuela en directeur bij de Wereldbank. Momenteel is hij hoofdredacteur van het tweemaandelijkse Amerikaanse tijdschrift Foreign Policy, dat zichzelf aanprijst als een eigenzinnig magazine dat de lezer aan het denken zet over de zaken die er echt toe doen.

Op de achterflap wordt Crimineel maar winstgevend aangeboden als het zwartboek van de globalisering. Dat klinkt wat misleidend. Naím schreef immers niet het zoveelste antiglobalistenevangelie in de voetsporen van Noreena Hertz en co. Hij toont wel aan – gewapend met opzienbarende voorbeelden, cijfers en tendensen – dat een massa illegale praktijken meesurfen op de almaar krachtiger golven van de globalisering. Allerhande zware illegale praktijken parasiteren op de internationale handel en dreigen het gastlichaam drastisch te verzwakken en mettertijd misschien wel een fatale klap toe te brengen. Naím schreeuwt, bidt en smeekt de overheden dat ze dringend actie moeten ondernemen – voor zover ze dat nog kunnen. De illegale netwerken maken immers niet alleen gebruik van dezelfde technologie en infrastructuur als de legale handel, ze imiteren ook het politieke lobbywerk. Vertaald naar de illegale schaduwwereld betekent dat samenzweren met politici, omkopen van ambtenaren en zelfs infiltreren in de wettelijke wereld – ook in banken en bedrijven.

Naím beschrijft een brede waaier van criminele feiten, van merkenpiraterij, via mensenhandel tot zelfs het verkopen van kernwapens. Vaak noemt hij namen, steevast concludeert hij dat de criminelen niet langer in de traditionele maffiaverbanden opereren, maar in even snelle als flexibele netwerken. De structuur lijkt wel een kopie van het terreurnetwerk Al Qaeda. En net als Al Qaeda, zijn die netwerken moeilijk te bestrijden en maken ze gebruik van de tegenstellingen in de wereld.

Moisés Naím, Crimineel maar winstgevend. Business Contact, 358 blz., 24,50 euro.

Luc De Decker