Op bladzijde 181. Pas dan is in de biografie die Johan Op de Beeck over Leopold II schreef voor het eerst sprake van Congo. De ondertitel van het boek – ‘het hele verhaal’ – is goed gekozen. De regeerperiode van de tweede koning der Belgen, die liep van 1865 tot 1907, wordt al te vaak herleid tot de verwerving van Congo als een soort privéstaat, de ontginning van de vele rijkdommen in het gebied en de uitbuiting van de lokale bevolking. Maar Leopold II was veel meer dan dat.
Op de Beeck haalt cruciale, maar bijna vergeten episodes uit onze geschiedenis van onder het stof. In de tweede helft van de negentiende eeuw was België een jonge staat, die met een bezorgd oog naar Frankrijk keek. De Franse keizer Napoleon III stak zijn territoriale ambitie niet onder stoelen of banken. Als vorst van een neutrale staat speelde Leopold II tijdens de Frans-Duitse oorlog van 1870 behendig zijn diplomatieke troeven uit. België bleef buiten het conflict en kon door de grootmachten niet als pasmunt worden gebruikt. Zijn goede relatie met de Britse koningin Victoria en zijn huwelijk met een Oostenrijkse aartshertogin was voor Leopold een bonus op het internationale schaakbord.
In eigen land hield hij de machtige katholieke en liberale partijen in evenwicht. Meer moeite had Leopold II met het opkomende socialisme. Eind negentiende eeuw vielen er doden tijdens betogingen voor meer sociale rechten en algemeen stemrecht. Socialistische kranten als Le Peuple en Vooruit spuwden Leopold II uit. Ze deinsden er niet voor terug te spotten met de seksuele escapades van de vorst.
Maar uiteraard besteedt Op de Beeck ook aandacht aan de donkere periode in Congo. Het is een pijnlijke passage in de Belgische geschiedenis. De wandaden tegen de lokale bevolking waren hallucinant. Al kon je niet spreken van een genocide en wijst de auteur op de internationale hetze tegen Leopold II, die vooral vanuit het Verenigd Koninkrijk werd gevoerd, toen bleek dat de Britten naast de vele bodemrijkdommen in Congo zouden grijpen. De auteur gaat ook in tegen de wijdverbreide stelling dat Leopold II van alle misbruiken op de hoogte was en er niets aan deed. Als soeverein van Congo-Vrijstaat wilde hij wel degelijk optreden, maar de economische belangen haalden de overhand.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier