Maurizio Zanella

De gangmaker van Franciacorta

Zeg nooit meer spumante tegen een franciacorta. Sedert eind 1995 heeft de Franciacorta-regio een beschermd statuut gekregen voor zijn schuimwijnen, zoals Champagne in Frankrijk en Cava in Spanje. De normen die er gehanteerd worden om de kwaliteit te garanderen, zijn de strengste ter wereld. Gangmaker in deze evolutie is (ex-)enfant terrible, Maurizio Zanella, de sprankelende baas van Ca’ del Bosco.

TEKST : HENK VAN NIEUWENHOVE / FOTO’S : JAN VERLINDE

Maurizio Zanella is van grotere betekenis voor de uitstraling van de Italiaanse wijn dan ‘paus’ Angelo Gaja ! Je moet in de culturele hoofdstad Kopenhagen zijn om dit te horen. Meer bepaald bij Elvio Milleri, chef van het schitterende ristorante Era Ora, dat in 1995 uitgeroepen werd tot nummer één van Denemarken. Milleri is een vriend van Maurizio Zanella. De hele wereldtop van de gastronomie niet alleen de Italiaanse keuken kent Zanella. Zelfs Gérard Boyer van het beroemde driesterrenrestaurant Les Crayères in Reims, het bedevaartsoord van de Champagne, heeft de Ca’ del Bosco-wijnen op zijn kaart, naast alle grote ‘echte’ champagnes. Een mooier compliment kon Maurizio Zanella zich niet inbeelden.

Franciacorta

strekt zich uit ten zuiden van het romantische Iseomeer en ten westen van de stad Brescia, in de provincie Lombardije, zowat halfweg tussen Milaan en Verona. Het landschap wordt bepaald door vele valleien die omzoomd worden door lage heuvels. De vruchtbare grond leent zich tot landbouwactiviteiten, de zonnige hellingen zijn uitermate geschikt voor wijnbouw. Berlucchi is het oudste wijnhuis, Bellavista, Gatti, Cavaleri zijn bekende namen, Ca’ del Bosco is het uithangbord. Toeristen razen meestal door deze weinig gekende streek, op weg naar de riviera’s of de Toscaanse kunststeden. Ten onrechte, want Franciacorta heeft heel wat verborgen schoonheid te bieden : oude abdijen en typische dorpjes waar de tijd is blijven stilstaan, gezellige en smakelijke osteria’s en warempel de culinaire tempel van Gualtiero Marchesi, de oerklassieke Italiaanse driesterrenkok. Zijn ristorante is gesitueerd in Erbusco, in een majestatische villa, met luxueuze kamers waar men ook kan logeren. Het decor is adembenemend, het romantische terras nodigt uit voor een zwoele tête-à-tête, waarvan de betovering alleen verbroken wordt door de rekening, in Italië piëteitsvol la dolorosa genoemd. Erbusco zou een godvergeten gat zijn, ware het niet dat Marchesi, net als Zanella, hier neergestreken is. Het dorp telt 6431 zielen en geniet van een beschermd klimaat, tussen de valleien van de Po en de Oglio en door gletsjerpuin gevormde ketens. Erbusco betekent zoveel als ‘het bos’, en hiermee komen we dicht in de buurt van Maurizio Zanella, die in zijn jonge jaren door zijn ouders ten einde raad het bos werd ingestuurd, omdat met hem in de stad geen huis te houden viel.

Ca’ del Bosco

is de afkorting van Casa del Bosco. Vader Albano Zanella, die een transportbedrijf had in Milaan, kocht het ‘boshuis’ met een lap grond van 2,5 hectare om er zich later ver van het stadsgewoel terug te trekken en zijn eigen groenten, kippen en konijnen te kweken. Terug naar de natuur kwam toen in de mode. Maar ook de barricades waren aan de orde van de dag eind jaren ’60. Maurizio genoot met volle teugen van de verworven vrijheden en ging liever op straat demonstreren dan op de schoolbanken te zitten. Op zijn veertiende stuurde zijn vader de opstandige Maurizio als een banneling het bos in en liet hem in Iseo school lopen en tot bezinning komen. Maar Maurizio was meer geïnteresseerd in zware motoren. Hij nam deel aan internationale motorcross- en enduroraces en werd een gevierd kampioen in Italië. Tot een paar wijnboeren uit het dorp hem konden overhalen deel te nemen aan een ‘studiereis’ naar Frankrijk. “Ik ging mee omdat er twee dagen Parijs op het programma stonden en dat leek me leuker dan de schoolbanken,” lacht Maurizio Zanella. “Romanée-Conti was de eerste wijnkelder die ik ooit bezocht. Toen onze bus halt hield, wou ik aanvankelijk zelfs niet uitstappen omdat ik van wijn geen kaas gegeten had. De eerste kennismaking was voor mij een schok. Die dag wist ik dat ik wijnmaker wou worden. Ik herinner me nog heel goed dat mijn medereizigers niet begrepen dat de productie van deze grote wijn zo beperkt was. Toen ik drie flessen kocht voor in die tijd 500 Franse frank, vonden ze dat heel dom omdat ik voor datzelfde geld 200 flessen van hun wijn had kunnen kopen. Het stemde mij tot nadenken. Dat éne bezoek aan de kelder van Romanée-Conti heeft mijn leven getekend.”

Zijn besluit

stond vast. Pas vijftien, vroeg hij zijn vader wat geld om een kleine wijngaard te kopen en begon alles over wijn te studeren. Albano Zanella herkende zijn zoon nauwelijks en gaf hem carte blanche. In 1972 werden de eerste druiven geoogst, in 1978 kwam de eerste franciacorta van het huis Ca’ del Bosco op de markt. Het was meteen een schot in de roos. “Ik heb natuurlijk het nodige geluk gehad,” bekent Zanella. “Ten eerste ben ik niet zomaar ergens begonnen. Deze streek, Franciacorta, heeft specifieke eigenschappen die de wijn ten goede komen. We liggen in een kom, omringd door bergen, sudderen in de zon, hebben de juiste vochtigheid en een interessante bodemstructuur, gevormd door vulkanisch puin. Ten tweede ben ik op het juiste tijdstip kunnen beginnen. Na een zwarte periode, waarin van enige kwaliteit geen sprake was, was de Italiaanse wijn aan zijn restauratie begonnen. Er bleek een markt te zijn voor Italiaanse kwaliteitswijnen. Ik kende niets van die markt, maar kon profiteren van mijn onbezoedeld imago om meteen door te stoten in het segment van hoge kwaliteitswijnen. Toegegeven, het was een kamikazesprong.”

Intuïtie

voor marketing en de keuze van zijn medewerkers hebben mee de steile groei van Ca’ del Bosco bepaald. Maurizio Zanella engageerde de befaamde Franse oenoloog André Dubois, die bij Moët Chandon 30 jaar het mooie weer gemaakt had, om een wijn te maken “zonder compromis”. Hij voerde Californische technologie in door twee Amerikanen aan te werven : André Tsjellitsjev en Brian Larky. “Uit deze mix van Franse traditie, Amerikaanse technologie en Italiaanse sensibiliteit komt een wijn met een heel eigen stijl : elegant, drinkbaar, met karakter. Dit is de wijn die ik wil. Ik maak geen champagne, ik maak geen spumante, ik maak franciacorta.” En we proeven een Franciacorta Dosage Zéro van het jaar 1991. Franciacorta heeft de elegantie van de Italiaanse vrouw en het karakter van de Italiaanse voetballer. Verleiding en verovering in één glas verenigd. Geen wonder dat men bij AC Milan gek is op Ca’ del Bosco. In het riante hoofdgebouw van Ca’ del Bosco hangen foto’s van Franco Baresi en andere sterren van het Italiaanse calcio die een titel of een beker vieren met reusachtige flessen Ca’ del Bosco. De smaak van de overwinning, gevolgd door de roes van het succes. Maurizio Zanella is zelf amper 39 (“maar ik zit al 25 jaar in de wijnbouw”) en stuwt zijn bedrijf vooruit met een flitsend, jong, elegant en stijlvol imago. Hij reist de wereld rond, van Tokyo (via België) tot New York, om zijn wijn te promoten. Maar af en toe haalt hij zijn motor weer van stal om met wapperende manen door zijn domein te crossen. Het verhaal van Ca’ del Bosco is een succesverhaal. De enorme investeringen (geschat op meer dan 35 miljoen dollar) zijn mogelijk geweest door de inbreng van Industria Zignago, die een meerderheidsparticipatie heeft genomen, terwijl Zanella de leiding over het bedrijf behoudt.

Een poort

in gouden kleur, Cancello solare, ontworpen door sculpteur Arnaldo Pomodoro, geeft toegang tot het domein. Een weg kronkelt heuvelopwaarts tussen de wijngaarden, 96 hectare in totaal, uitgestrekt over acht gemeenten. Hoofdbrok is Chardonnay (23 hectare), daarnaast zijn er Pinot Blanc, Sauvignon Blanc, Cabernet Sauvignon en Cabernet Franc, Merlot, Nebbiolo, Barbera en Pinot Noir. Geen Pinot Meunier. “Ik verkies Pinot Blanc boven Pinot Meunier,” zegt Zanella. “Dat geeft een typisch Italiaanse smaak aan de franciacorta.” De totale productie bedraagt ca. 500.000 flessen per jaar. Voor het hoofdgebouw hangen ter gelegenheid van ons bezoek de Italiaanse naast de Belgische vlag te wapperen. Er is een landingsplaats voor helicopters. In de tuin staan reusachtige kunstwerken, o.a. “Heroes of Light” van de Pool Igor Mitoraj. Het licht en de zon staan symbool voor het huis. Het grote complex is voorzien van enorme kelders, die tot 17 meter diep gaan, waar miljoenen flessen liggen te rusten in de pupitres. Ca’ del Bosco is vooral bekend voor zijn franciacorta, maar maakt ook voortreffelijke witte en rode wijn. De rode Maurizio Zanella, gemaakt van Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc en Merlot, is een paradepaardje van de hand van de meester zelf. We proeven de krachtige en tegelijk soepele Maurizio Zanella in diens privé-huis, met zicht op de hele vallei. Aan de muren kunstwerken van Tiziana De Baj, assemblages die verwijzen naar conceptual en minimal art : een beetje Marcel Broodthaers, een beetje Luciano Fontana. Tiziana De Baj is mevrouw Zanella. Zij exposeert in galerijen in Milaan en Monaco. Wijn en kunst vormen vaker een goed huwelijk.

Invoerder in België : Selezione Vini Italiani, Minderbroederstraat 27, 3500 Hasselt. Tel : (011) 24.22.80. Fax : (011) 23.27.77.

Links : het domein van Zanella omvat 96 hectare wijngaarden. Boven : miljoenen flessen rusten 17 meter onder de grond. Onder : verleiding en verovering in één glas verenigd.

Maurizio Zanella, ex-enfant terrible en -motorcrosskampioen, met zijn motor in de wijngaarden van Erbusco.

De imposante toegangspoort van het domein : Cancello solare, ontworpen door sculpteur Arnaldo Pomodoro, een ode aan de zon.

‘Heroes of Light van de Poolse kunstenaar Igor Mitoraj, met op de achtergrond Zanella’s ‘boshuis’.