Matiging van loonlasten is niet langer een keuze

De auteur is decaan van de faculteit Economie en Bedrijfsweten-schappen aan de KU Leuven .

De regering-Di Rupo wil tegen 2018 onze loonkosthandicap goeddeels wegwerken. Het voorgestelde pad van geleidelijkheid is tegelijk onwaarschijnlijk en riskant. Onwaarschijnlijk omdat we meteen weer buitenspel gezet worden zodra een van de buurlanden de loonlasten verlaagt. Riskant omdat we ons collectief verschuilen achter de zelfgenoegzame gedachte dat het tegen 2018 wel weer goed komt. Wellicht komt die houding op de korte termijn de behoefte aan stabiliteit en zekerheid ten goede. Maar ze verdraagt zich niet met een verbetering van de competitiviteit en dus met een injectie van extra sociaaleconomische horsepower.

Ik heb dat merkwaardige debat over de precieze omvang van de loonkostenhandicap niet nodig om een structurele ingreep in de loonkosten te legitimeren. Die ingreep is simpelweg hoogst noodzakelijk om onze werkzaamheid op te krikken. Tenzij u het vindt kunnen dat er van elke 100 Belgen op arbeidsleeftijd slechts 67 aan de slag zijn. En tenzij u ermee kan leven dat de werkloosheid in Wallonië al jaren rond 17 procent schommelt en in Brussel niet onder 20 procent geraakt.

Ook Vlaanderen is nog een eind verwijderd van zijn ambities. Met 71,8 procent werkzame 20- tot 64-jarigen stelt Vlaanderen het beter dan Wallonië (62 %) en Brussel (58 %). Maar de 2020-doelstelling van 76 procent is nog ver weg. Vooral het lage aandeel werkende 55-plussers (38,8 %) drukt de pret. Onze projecties leren dat de federale hervormingen in tijdskrediet, brug- en vervroegd pensioen dat aandeel tegen 2020 naar zo’n 48 procent kunnen helpen te stuwen.

Why bother? Is de toekomst dan gered zodra de teller overslaat van 75,99 naar 76,00? Neen, maar significante vooruitgang is wel cruciaal omdat we niet voorbereid zijn op de snel oplopende vergrijzingskosten. Als u een haarfijne analyse in mensentaal wilt en bestand bent tegen een slapeloze nacht, lees er dan de laatste hoofdstukken uit ‘De perfecte storm’ van mijn Gentse collega’s Gert Peersman en Koen Schoors eens op na. Zij geven onder meer aan dat de meerkosten die de Studiecommissie voor de Vergrijzing in 2002 voorspelde, voor 2030 al bereikt zijn in 2012. We hebben de vergrijzingsdynamiek dus níét onder controle.

Waar staan we voor? Neem 100 Vlaamse werkenden. Zij staan momenteel in voor liefst 133 niet-werkenden (jongeren, 65-plussers, werklozen, inactieven). Voor België in zijn geheel is dat zelfs 148 ‘afhankelijken’ per 100 werkenden. Zelfs als we rekening houden met de verwachte vooruitgang in de Vlaamse werkzaamheid, zal het aantal afhankelijken tegen 2020 verder oplopen van 133 naar 138 per 100 werkenden. Omgerekend betekent dat dat we dan per 100 Vlaamse burgers amper 42 werkenden hebben, van wie slechts een dertigtal in waarde creërende privésectoren. Zij zullen instaan voor 22 jongeren, 21 65-plussers, 2 werklozen en 13 inactieven. Pas als we de 76 procent-doelstelling halen, gaat die economische afhankelijkheid wat omlaag. Maar de uitdaging wordt er na 2020 niet kleiner op. Want voor elke 100 65-plussers die we in 2020 tellen, zullen we er 122 hebben in 2030 en 138 in 2050.

Meer werkenden betekent meer bijdrageplichtigen en minder (uitkerings)afhankelijken. We zullen dus geleidelijk werk moeten maken van een verder uitstel van uittreding uit de arbeidsmarkt. Twijfel daar niet aan. Maar die inspanning kan maar renderen als tegelijk de lasten op arbeid verlagen. Dat is simpelweg nodig om werkgevers aan te zetten tot extra aanwervingen en zo te komen tot meer insiders en minder out-siders, meer werkenden en minder afhankelijken.

Hopelijk vinden degenen die de loonkostenhandicap bagatelliseren in deze diagnose wél de moed om het debat aan te gaan over een fundamentele bijstelling van de automatische loonindexering en over een drastische verlaging van de werkgeversbijdragen op lonen in combinatie met een verhoging in de btw. De schreeuw naar loonlastenverlaging is immers niet zomaar een patronale mantra. Het is een noodzakelijke stap naar sociale inclusie, behoud van welvaart én welzijn. Een doel dat links en rechts zou moeten verenigen.

LUC SELS

Meer mensen aan het werk krijgen, is de olie die de grijze golf kan helpen te bedwingen.