MARSHALLPLAN VOOR BRUSSEL ?

“De migrantenrellen in Vorst in 1991, in Anderlecht nu hebben een sociaal-economische basis. Brussel heeft nood aan een radicaal Marshallplan. Ter vergelijking : Antwerpen, dat 45 achtergestelde buurten kent, krijgt 1 miljard frank van de Vlaamse overheid ; Brussel, dat er 178 telt, ontvangt 80 miljoen frank van Vlaanderen. Buurtopbouwwerk blijft bovendien nog te vaak beperkt tot sociaal welzijnswerk. Er moet meer gebeuren : de economische capaciteit van de achtergestelde buurten moet via harde investeringen worden opgevoerd.” Schaarbekenaar Christian Kesteloot (44 j.), sociaal geograaf aan de KU Leuven en de Brusselse ULB, legde zopas het eindrapport van zijn onderzoek voor : De geografische dimensie van de dualisering in de maatschappij. Hij analyseerde de overlevingsstrategieën in twee Brusselse wijken : enerzijds in de voornamelijk Turkse buurt rond de Haachtsesteenweg in Schaarbeek, anderzijds in het overwegend Marokkaanse Kuregem in Anderlecht. Precies daar woedde de voorbije dagen de oorlog tussen migrantenjongeren en rijkswachters. Niet echt een toeval, meent Kesteloot : “De hele heisa is begonnen toen een drugsdealer werd doodgeschoten. Dealen is niet goed te praten, maar wel te verklaren : er is een markt voor drugs, én het is makkelijk verdiend geld.”

TRENDS. Criminaliteit en migrantenjongeren gaan in Brussel blijkbaar hand in hand. Of is dat een foutieve veronderstelling ? Commissaris Paul Jacobs, docent aan de Intercommunale Brusselse Politieschool, formuleert het als volgt : “60 % van de straatcriminaliteit in Sint-Joost-ten-Node zou in handen zijn van allochtone jongeren. Het merendeel van de jongeren in die gemeente is echter allochtoon : 85 %. Met andere woorden : de resterende 15 % Belgische jongeren tekent voor 40 % van de criminaliteit.”

CHRISTIAN KESTELOOT (KU LEUVEN). Criminaliteit heeft nochtans niets te maken met nationaliteit. “Dealen” is een onderdeel van een parallelle economie, het maakt deel uit van een overlevingsstrategie. De sociaal-economische toestand in Kuregem is dramatisch : 28 % van de bevolking zoekt er werk. Rond het Lemmensplein, waar de rellen uitbraken, is dat zelfs 34 %. De helft van de migrantenpopulatie is bovendien jonger dan 25 jaar. En 40 % van het totale aantal gezinnen is alleenstaand. In 1994 bedroeg het gemiddeld belastbaar inkomen per inwoner er 150.732 frank ; rond het Lemmensplein was dat zelfs minder dan 125.000 frank.

Door molotovs te gooien naar rijkswachters zal het belastbaar inkomen nochtans niet verhogen… ?

Neen. Maar de cijfers tonen wel aan dat er iets moet gebeuren. Zo moet de Belgische politieke klasse het denken in termen als wij en zij achterwege laten. Migrantenjongeren voelen zich vandaag geen deel van de Belgische maatschappij. Wat ze nochtans wel zijn. Precies de “relschoppers” zijn de blijvers, ze raken niet uit de grootstseden weg. De financieel sterkeren daarentegen vertrekken makkelijker naar de periferie.

Toch zal stemrecht hun economische situatie niet verbeteren. Trouwens, wanneer ze willen stemmen, kunnen ze dat doen, als ze maar Belg worden.

In een democratie komt de samenstelling van de politieke klasse overeen met die van de bevolking. En dat heeft met nationaliteit niets van doen. Waarom de eurocraten straks wel, de Marokkanen niet ? Italianen, Spanjaarden, Grieken, Turken en Marokkanen werden aangetrokken in een golf van arbeidsmigratie : ze kregen de jobs die de Belgen niet langer wilden. Maar de gastarbeiders van toen zijn een wezenlijk onderdeel van de bevolking vandaag. Alleen, hun politieke en sociale migratie lijkt aardig moeilijk. Iedereen roept dat ze zich moeten “integreren”, maar er worden steeds hogere muren opgetrokken. Toch moeten ook migranten doorstoten in de Belgische politiek evenals in het overheidsapparaat. Ze moeten mee kunnen beslissen. Al in de jaren ’60 wilde België trouwens tot een versnelde gezinsvereniging van gastarbeiders overgaan. Aanleiding was een rapport van de Franse demograaf Alfred Sauvy in opdracht van de Belgische overheid, waarin hij bewees dat België én vooral Wallonië zonder migranten een demografische catastrofe tegemoetgingen. Maar die Nieuwe Belgen tellen cijfermatig alleen maar mee voor de statistieken van de rijkswacht. Uitgedrukt in aantal stemgerechtigden geeft dat een ander beeld : stemrecht is verbonden met nationaliteit en dat betekent dat minder dan 40 % van de bevolking in Kuregem stemplichtig is ; rond het Lemmensplein is dat nog geen 15 %. Gevolg : deze buurten tellen niet mee.

Stemrecht voor migranten bestaat nu niet. Maar toch moeten we voort. Hoe ziet de toestand eruit voor Kuregem ?

Slechter dan voor Schaarbeek. De zekerheid dat economische groei automatisch leidt tot een stijgend aantal jobs een erfenis uit de jaren zestig is weggeëbd. En daar is de Turkse gemeenschap in Schaarbeek beter tegen bestand dan de Marokkaanse in Kuregem. Dat heeft een historische grond : de Marokkanen werden ooit individueel gerekruteerd in Marokkaanse steden ; de Schaarbeekse Turken daarentegen zijn in hoofdzaak afkomstig uit de dorpen rond Emirdag. Ze trekken zich beter uit de slag, omdat ze overlevingsstrategieën hebben uitgebouwd. En omdat ze op een sociaal netwerk kunnen bogen dat etnisch ondernemerschap stimuleert. De wederkerigheid de geldloze economie waarbij je een dienst met een wederdienst betaalt functioneert er goed. De familie zorgt vaak voor het nodige startkapitaal om een zaakje te beginnen. Turken die het gemaakt hebben, blijven trouwens in de buurt wonen. In Kuregem is dat helemaal anders. Sociale netwerken zijn er niet, een lokale economie evenmin. Wie het maakt, stapt op. Wie blijft, doet dat omdat hij niet anders kan. De overheid moet ingrijpen, en dringend. Er moet werk worden gecreëerd. Zo eenvoudig is dat, werk is immers voor iedereen hét middel om zich te integreren. Onderwijs zou daartoe de hefboom kunnen vormen. Maar helaas haken de meeste jongeren af op hun vijftiende. Vroeger kon je een leercontract aangaan op je veertiende. Nu moet je tot je achttiende naar school, ook al helpt dat je op de arbeidsmarkt geen stap vooruit. De jongeren uit Kuregem, zowel Belgen als migranten, moeten arbeidservaring opdoen, desnoods via beschermde tewerkstelling. Laat het onderwijs dan maar optreden als een bedrijf in onderaanneming. In de hoop dan wel dat men niet gaat schermen met “concurrentievervalsing”. Een probleem als dat vraagt om gedurfde oplossingen.

RON HERMANS

CHRISTIAAN KESTELOOT (KU LEUVEN) Alleen harde investeringen kunnen migrantenrellen counteren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content