MARSHALL-LES VOOR BILDT

De Zweedse gezant voor Bosnië van de Europese Unie, Carl Bildt, vraagt heel veel geld van de rijke westerse landen. Daarmee wil hij de wederopbouw van dit zwaar getroffen stuk ex-Joegoslavië bespoedigen en vooral te grote sociale spanningen voorkomen. Ondanks talrijke bewijzen van het tegendeel, bestaat dus nog altijd het diepgeworteld geloof dat problemen opgelost kunnen worden door er een smak geld tegenaan te gooien.

Als Bildt de Bosniërs écht wil helpen en daarover kan weinig twijfel bestaan zou hij eens moeten nagaan hoe het naoorlogse Marshall-plan het kreupel gevochten Europa het meeste baat heeft gebracht. Economisch onderzoek heeft aangetoond dat het positieve effect van het Marshall-plan zeker niet in de eerste plaats te danken was aan de directe financiële hulp die de Amerikanen verleenden aan de noodlijdende West-Europeanen.

Veel belangrijker voor de wederopbouw en het nieuwe economische elan was het feit dat de Amerikanen onmiddellijk, en vrijwel zonder belemmeringen, hun grenzen openstelden voor import vanuit onze contreien. Bovendien zagen ze er ook nauwlettend op toe, zeker in Duitsland, dat er een economische structuur tot stand kwam die voldoende steunde op de vitaliteit van het vrije ondernemerschap. Die twee elementen, vrijhandel en markteconomie, hebben Europa er snel bovenop geholpen ; niet de directe hulp in dollars.

Er is geen enkele reden om a priori aan te nemen dat de kaarten anders liggen voor Bosnië. Uiteraard heeft het zin op een verstandige manier hulp te verlenen, als die oordeelkundig gebruikt wordt (vaak vormt dit laatste al een structureel probleem). Er zijn evenwel andere en belangrijker dingen aan de orde maar op dit vlak schiet de Europese Unie schromelijk tekort, zoals te leren valt uit ons beleid tegenover alle vroegere Oostbloklanden.

In plaats van onze markten open te stellen, belemmeren we het vrije handelsverkeer en beletten daardoor de welvaartsgroei in die landen (en brengen we tevens de politieke democratisering in het gedrang). Niet toevallig doen we dat het meest uitgesproken in de sectoren waar die landen de meeste groeikansen hebben omdat daar hun comparatief voordeel het grootst is : landbouw, textiel en staal. Europa schermt deze sectoren af, onder druk van belangengroepen wier politieke impact totaal geen relatie meer heeft met hun reëel economisch belang.

Er is geen enkele reden om aan te nemen dat het voor Bosnië anders zal lopen dan voor de andere ex-communistische landen. Financiële hulp helpt, maar verandert niets fundamenteel.

J.V.O.