Marianne Thyssen heeft geen pretoriaanse wacht

Ze ging advies vragen aan Jean-Luc Dehaene alvorens ‘ja’ te zeggen tegen het CD&V-voorzitterschap. En toen ze dat had gedaan, ging ze lunchen met Wivina Demeester. Marianne Thyssen viel pardoes vanuit Europa in het centrum van de binnenlandse politiek. Het verklaart hoe haar netwerk eruitziet.

De Katholieke Universiteit Leuven, de werkgeversorganisatie Unizo en de Vlaamse en Europese christendemocratie. Dat zijn de pijlers waarop Marianne Thyssens netwerk rust. Rondom haar vind je geen pretoriaanse wacht waarmee menig politicus zich in de loop der jaren op weg naar de top omringt. Vertrouwelingen waar ze dag en nacht een beroep op kan doen, heeft ze niet. Maar er zijn weinig dossiers, waarvoor ze in haar gsm-bestand niet het nummer heeft van een deskundige die haar kan helpen.

Europa

Thyssen is een vrouw van dossiers. Dat is logisch, want in Europa moet je dossiers vreten en er alle details van kennen. Anders heb je geen recht van spreken. Zeker niet als je uit een klein land komt. De CD&V-voorzitter, die al zestien jaar zitting heeft in het Europees parlement, houdt van dossiers, van het weken en maanden technisch uitbenen van een thema. De economische en sociale kwesties zijn haar ding.

Haar lange parcours in de Europese assemblee en haar wil om telkens opnieuw de onderste steen om te keren, maken dat er in het Europese parlement naar haar wordt geluisterd. Ze kan bovendien, als eerste ondervoorzitter van de EVP-fractie, gemakkelijk terecht bij de ‘bevriende’ eurocommissarissen, voorzitter José-Manuel Barroso op kop. De fractieleider en de acht ondervoorzitters vergaderen trouwens maandelijks met ‘hun’ commissarissen. Europese kabinetten en administratie waren tot voor kort Thyssens biotoop.

Universiteit

Dossiers onder de knie krijgen, veronderstelt deskundigen raadplegen. Thyssen is er in haar lange beroepsloopbaan in de luwte heel wat tegengekomen. Het begon aan de universiteit in Leuven. Voor sociale kwesties klopt ze aan bij voormalig rector Roger Dillemans. Wanneer economische thema’s zoals de Europese dienstenrichtlijn – de Bolkesteinrichtlijn – aan bod komen, gaat Thyssen te rade bij econoom Dirk Heremans van de KULeuven.

Bellen kan ze ook naar een kransje assistenten uit haar tijd aan de rechtsfaculteit. De grondwetspecialist en huidige decaan van de faculteit Paul Van Orshoven. Koen Lenaerts, professor Europees recht en rechter in het Europees Hof van Justitie. Koen Geens, die ruim een jaar geleden kabinetschef werd van minister-president Kris Peeters (CD&V).

Unizo

Zij haalde Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) destijds binnen bij Unizo. Thyssen werkte er elf jaar alvorens in 1991 haar intrede te doen in het Europees parlement. Ze was bij de Unie van Zelfstandige Ondernemers achtereenvolgens juridisch adviseur, directeur van de studiedienst en waarnemend secreteraris-generaal. Haar periode bij Unizo onderbrak ze twee jaar (1986-1988) om te gaan werken op het kabinet van CD&V-staatssecretaris voor Volksgezondheid Wivina Demeester. Thyssen heeft grote achting voor de voormalige bewindsvrouw. Net zoals voor minister van Staat Miet Smet.

Bij Unizo werken er nog veel mensen die Thyssens collega’s waren. Ze is er dus nog altijd kind aan huis. Met fiscaal adviseur Kris Peeters werkte ze er drie jaar samen. Het laat zich gemakkelijk raden dat de banden van toen blijven spelen nu beiden aan de top van de Vlaamse christendemocratie staan. En als er al iemand is – buiten haar private vriendenkring – met wie ze persoonlijke beslissingen bespreekt, dan is dat Ronny Lannoo van Unizo. De man werd adviseur-generaal van de werkgeversorganisatie nadat hij er eerder de functie van directeur communicatie had bekleed.

De CD&V-voorzitter kan ook een beroep doen op een andere oudgediende van Unizo: Pieter Kerremans, de administrateur-generaal van de Sociaaleconomische Raad van Vlaanderen (SERV). De man was in de jaren negentig een tijdlang werkzaam op het kabinet van Vlaams CD&V-minister van Werk, Theo Kelchtermans.

Christendemocratie

Omdat ze uit werkgeverskringen komt, is de wereld van de sociale partners haar niet vreemd. Ze kan bellen naar Pieter Timmermans van het VBO, ooit nog kabinetsmedewerker van federaal minister van Begroting Herman Van Rompuy (CD&V), de huidige Kamervoorzitter. Voor landbouwerskwesties kan ze terecht bij Boerenbondvoorzitter Piet Vanthemsche en diens voorganger Noël Devisch, die meer dan twaalf jaar aan het hoofd stond van de landbouwersorganisatie. Vanthemsche leidde einde jaren negentig het kabinet van CD&V-minister van Landbouw Karel Pinxten.

Thyssen wendt zich tot Eddy Bruyninckx, sinds 1992 aan het hoofd van de Antwerpse haven, als ze informatie nodig heeft over de maritieme sector. Bruyninckx was ooit secretaris-generaal van de SERV en kabinetschef van de eerste Vlaamse minister-president, Gaston Geens (CD&V). En als ze een vraag heeft over de zorgsector zoekt de CD&V-voorzittter naar het gsm-nummer van Marc Justaert, sinds meer dan tien jaar baas van de Landsbond van Christelijke Mutualiteiten (CM). Hij was in een vorig leven kabinetschef van Jean-Luc Dehaene (CD&V), toen minister van Sociale Zaken.

Premier Yves Leterme (CD&V) kent ze sinds hij in 1989 adjunct-partijsecretaris werd en van de tijd dat ze allebei werkten op het Europese niveau. Van 1992 tot 1997 was zij er parlementslid en hij ambtenaar. Met vicepremier Jo Vandeurzen (CD&V) heeft Thyssen al twintig jaar zitting in het partijbestuur. En bij de jonge garde kan ze het goed vinden met ondervoorzitter Wouter Beke, die even in de politieke storm kwam te staan nadat partijleider Etienne Schouppe naar de federale regering was overgestapt.

Uitzonderlijke tijden

Marianne Thyssen nam het roer een half jaar geleden over. “Ik wil de partij klaarmaken voor de wereld”, zei ze toen. Maar het inhoudelijke congres dat ze op 27 september gepland had, moest plaats ruimen voor de hete actualiteit: het einde van het kartel met de N-VA. “Ik heb het gevoel dat ik als partijvoorzitter nog geen normale tijd heb meegemaakt”, zegt de politica vandaag. Daarmee doelt ze op de politieke roetsjbaan waarop ze terechtkwam; de angstaanjagende loopings kwamen van de staatshervorming, het uiteenvallen van het verbond met de N-VA, de begroting en de economische crisis.

Voor het communautaire geschillen-dossier – niet meteen haar ding – overlegde ze met Yves Leterme, Jo Vandeurzen en Herman Van Rompuy, die haar destijds overtuigde om in de politiek te stappen. Maar ze ging ook raad vragen bij voormalig minister-president Luc Van den Brande (CD&V). Koen Geens en Paul Van Orshoven hielpen eveneens.

Wanneer de begroting op tafel komt, doet ze onder meer een beroep op Jan Smets, directeur van de Nationale Bank. Zijn naam doet de ronde als opvolger voor gouverneur Guy Quaden van de Nationale Bank. Ook Smets werkte ooit op CD&V-kabinetten; bij de premiers Wilfried Martens en Jean-Luc Dehaene.

De waslijst namen geeft aan dat Ma-rianne Thyssen gepokt en gemazeld is in de vele tentakels van de Vlaamse christendemocratie. Trouwens, tussen 1996 en 2001 was ze ondervoorzitter van CD&V, die toen nog CVP heette. Al die mensen zullen haar zeker helpen om inhoudelijk helemaal beslagen op het ijs te komen. Vraag is echter of de politica, van wie partijgenoten zeggen dat ze verstandig is en meer dan haar mannetje staat, bestand zal zijn tegen het politieke straatgevecht dat in de Wet-straat permanent woedt.

De macht die Thyssen wordt toegedicht, gaat uit van de functie die ze bekleedt. En omdat een CD&V-voorzitter per definitie in het centrum van de macht werkt, staat de politica in de lijst machtigste vrouwen meteen op nummer drie. Hoge bomen vangen veel wind en het zal van nabij worden gadegeslagen wat Thyssen met haar macht doet. Hoe ze haar rol van partijvoorzitter invult, zowel buiten als binnen haar politieke formatie. Want vroeg of laat dreigt ze te moeten scheidsrechteren tussen haar regeringsleiders, de federale Yves Leterme en de Vlaamse Kris Peeters. Of haar Unizo-verleden samen met Kris Peeters daar een beletsel voor kan zijn, zal dan moeten blijken.

CD&V-bonzen trokken jarenlang aan Thyssens mouw om de overstap van de Europese naar de binnenlandse politiek te doen. Het europarlementslid wees die vragen altijd beleefd doch kordaat van de hand. Ze deed de stap zes maanden geleden dan toch. Is ze een blijver? Of wil ze zo snel mogelijk weer weg? Wordt hoe dan ook vervolgd. (T)

Door Boudewijn Vanpeteghem/Foto’s Belga