Maestro en manager, molto vivace

Zijn medewerkers zuchten geregeld over zijn hoge tempo. Want volgens sommige waarnemers spurt Paul Dujardin met 200 kilometer per uur door het leven.

Tijdens het gesprek met Trends bevestigt de directeur-generaal van de NV Paleis voor Schone Kunsten, openbare instelling met een sociaal oogmerk, alvast dat cliché. Het spraakwater ratelt er drie uur op los, tijdens het daaropvolgende blitse bezoek raast hij de ontelbare wenteltrappen op en af van het gebouw van architect Victor Horta.

Hij werkt met een weinig geëvenaarde drift, koppigheid. Volgens zijn felste critici met alle mogelijke middelen. Als dat doel maar bereikt wordt. Bij het Festival van Vlaanderen herinneren ze zich Paul Dujardin nog als die laaiend enthousiaste jobstudent, die programmaboekjes verkocht. Nooit een betere verkoper over de vloer gehad. Die hardnekkigheid ontlaadt zich bij sommigen in pure ergernis. Een secretaresse van een potentiële sponsor verhaalt hoe ze op een zondagochtend op haar privé-nummer werd gebeld. Met de vraag of dat sponsordossier nu eindelijk in orde was.

Het zijn hooguit schaarse zure oprispingen die wijzen op wat intermenselijke zwakheden.Want in het milieu staat Paul Dujardin genoteerd met torenhoge stip. “Mijn rolmodel is Martijn Sanders, directeur van het Concertgebouw in Amsterdam. Hij is niet de specialist in één discipline. Hij maakte van het Concertgebouw een kunstenhuis met diverse disciplines. Sanders is daarnaast een grote kenner van kunst. En Sanders weet hoe je een zeer goed team moet managen.”

In een kranteninterview verklaarde Paul Dujardin ooit dat hij geen kaas had gegeten van beeldende kunsten. Dat is wellicht het enige verschil met Martijn Sanders. Want ook Dujardin wil van het Paleis voor Schone Kunsten – de activiteiten worden stilaan beter bekend onder de merknaam Bozar – een breed kunstenhuis maken. Tot rond de eeuwwende stond het PSK geboekstaafd als een Franstalig, conservatief bastion waar de Belgische haute finance haar netwerken lijmde. De aanstelling van de nieuwe directeur- generaal in juli 2001 leidde tot een herpositionering van het wat ingedommelde huis. Met voortaan ook aandacht voor een jong publiek, met een breder cultureel aanbod. Met 750.000 bezoekers in 2003 is Bozar de belangrijkste cultuurtempel van het land. “We hebben gemiddeld 5000 bezoekers per dag, op basis van 200 werkdagen. We zijn dus nog in volle ontwikkeling. Een realistisch cijfer voor 2007 is één miljoen bezoekers. We hebben nog geen boekenwinkel, geen museumshop, geen restaurant en café. Eén op twee bezoekers in de grote musea komt voor die dingen.”

De omzet van ‘het bedrijf’ moet evenzeer vooruit. Van 14,4 miljoen euro in boekjaar 2002, naar een geconsolideerd budget van 32 miljoen (inclusief de coproducties) in 2005. Koele, zakelijke managementtaal dus. Maar in een merkwaardige symbiose met dienstbaarheid voor het betere culturele werk.

Vooral muziek staat centraal in het leven van de 41-jarige zoon van een Brussels middenstandsgezin. Begin jaren tachtig studeerde hij kunstgeschiedenis en archeologie aan de VUB. Gevolgd door een postgraduaat bedrijfswetenschappen aan de Vlekho. Na een opstapje als assistent van de secretaris-generaal van de Fédération Internationale des Jeunesses Musicales, volgt in 1988 het serieuze werk. Paul Dujardin is medeoprichter van het festival voor hedendaagse muziek Ars Musica, dat hij tot 1993 coördineerde. In 1992 promoveerde hij tot directeur van de vzw Filharmonische Vereniging van Brussel. Die organiseert in het PSK concerten. Onder de leiding van Dujardin werd de Filharmonische de toonaangevende muziekinstelling in Brussel. Niet alleen muzikaal scheerde de instelling hoge toppen. Van het jaarbudget in 2000 van zeven miljoen euro, kwam amper 843.000 euro via subsidies. Grote kleppers uit het bedrijfsleven zorgden voor de inkomsten.

Dat fraaie werk leidde in juli 2001 tot het hoogste schavotje in het paleis. Of struikelt Paul Dujardin vandaag over zijn budgetten? Het boekjaar 2002 toonde een bedrijfsverlies van 1,7 miljoen euro. In 2003 liep dat op tot boven drie miljoen. Alleen een kapitaalverhoging via de Federale Participatiemaatschappij ter waarde van vijf miljoen euro bracht soelaas.

“We kregen de voorbije jaren een federale subsidie van 4,2 miljoen euro, terwijl de vaste kosten 10,8 miljoen euro bedragen. De opbrengsten uit de artistieke activiteiten dekken de onkosten. Maar die meerinkomsten gaan uitsluitend naar de realisatie van artistieke projecten. Die vaste kosten moet de overheid betalen. In oktober vorig jaar kregen we al een verhoging van 3,4 miljoen euro. We zitten nu dus op 7,6 miljoen euro.”

Hoe wordt de resterende 3,2 miljoen euro overbrugd? Onder meer door een sterker doorgedreven verhuring van het gebouw, en een hogere opbrengst uit winkel en horeca. En voorts is er het indrukwekkende lijstje captains of industry in het adressenboekje van Paul Dujardin. Een sleutelfiguur is Etienne Davignon, voorzitter van de raad van bestuur. Zijn politieke netwerk is vaak bepalend bij het losweken van subsidies. “Ik doe de voorbereiding met de technici op de ministeries en de kabinetten. Daarna onderhandelt Davignon met de ministers, al dan niet in mijn aanwezigheid.”

In dat adressenboekje steekt nog meer fraais. Anton van Rossum, voorzitter van het directiecomité van Fortis, of Philippe de Spoelberch, een van de familiale aandeelhouders van Interbrew. En enkele sleutelfiguren van de uiterst discrete investeerders achter Artal, zoals Leo Goldschmidt of Pascal Minne.

“Veel bedrijven inspireren zich voor hun management op de culturele sector, op dirigenten. Die kruisbestuiving is interessant. Neem nu in Vlaanderen mensen als Luc Vansteenkiste, Luc Bertrand, of Karel Vinck. Bedrijfsleiders die meer doen dat het eigen bedrijf. Bedrijfsleiders met een sociaal engagement, een visie, zij participeren in het politieke debat.”Wolfgang Riepl

PAUL DUJARDIN (41) – Directeur-generaal van het Paleis voor Schone Kunsten (Bozar) in Brussel.

Wolfgang Riepl

Paul Dujardin is driftig en koppig. Maar in het culturele milieu staat hij genoteerd met torenhoge stip.