Wouter Beke (CD&V): ‘De mensen betalen te veel belasting’

CD&V-voorzitter Wouter Beke erkent dat de schuldafbouw trager verloopt dan gepland. Hij looft de regering-Michel, maar steunt ook de kritiek in eigen rangen.

Zowat iedereen groet burgemeester Wouter Beke in het restaurant in Leopoldsburg waar hij de plannen van zijn nieuwe gemeentehuis ontplooit ( zie kader). Als CD&V-voorzitter kan hij echter moeilijk ontsnappen aan enkele prangende vragen over de Belgische politiek.

De begroting is niet in evenwicht in 2018 en zal volgend jaar niet anders zijn. Pijnlijk?

WOUTER BEKE. “Hoezo? We hebben een overschot. Bovendien hebben we de schuld de voorbije vier jaar met een derde afgebouwd. (g rijnst)”

We hebben het uiteraard niet over Leopoldsburg, maar over de schuld van de federale regering. Vanwaar die afwijking van het regeerakkoord?

BEKE. “Het regeerakkoord is afgesloten in 2014. Het klopt dat de begroting in evenwicht moest zijn in 2018, en dat is niet het geval. Het goede nieuws is dat de schuldgraad serieus gedaald is. Er stond in het regeerakkoord niets over de financiële weerslag van de taxshift, noch over de verlaging van de vennootschapsbelasting. De minderinkomsten door die maatregelen wegen nu op de begroting.

“Er speelden ook externe factoren mee. Het regeerakkoord voorzag in een besnoeiing in de departementen Asielbeleid en Binnenlandse Zaken. Na de vluchtelingencrisis in 2015 en de aanslagen van 2016 werd het budget van beide echter fors opgetrokken. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA, nvdr) kreeg elk jaar stelselmatig meer geld.”

Wellicht hadden de betrokken ministers zelf ook liever bespaard?

BEKE. “Ik beweer niet dat de schuldtoename aan hen te wijten is. De trage schuldafbouw is een gevolg van onvoorziene gebeurtenissen. Er was ook een interne factor. Een aantal afspraken bleven serieus steken, zoals de 750 miljoen euro besparingen die de hertekening van de federale overheid op kruissnelheid elk jaar had moeten opbrengen. Daar hebben we amper iets van gezien.”

Dat hertekening van de administratie is de taak van N-VA-minister Steven Vandeput. Heeft hij voor dit deel van zijn bevoegdhedenpakket het minst geleverd van de ministers van zijn partij?

BEKE. “Dat mag u gerust als uw eigen commentaar geven.”

De regering is in elk geval gebuisd op het vak begroting. Volgt een tweede zittijd na de verkiezingen?

BEKE. “Komt er met andere woorden een regering-Michel II? In 2014 zijn we in een regering gestapt om een belangrijk thema: werkgelegenheid. Dat is voor mij een persoonlijke kwestie. In mijn gemeente leden meer dan 70 gezinnen onder de sluiting van Ford Genk. In heel Limburg gingen 10.000 banen verloren. Deze regering heeft het tij doen keren. In 2017 daalde de werkloosheidsgraad in Limburg onder het niveau van 2008. Meer nog, de werkloosheidsgraad is met 6,3 procent voor het eerst sinds de sluiting van de steenkoolmijnen lager dan het Vlaamse gemiddelde.

“Het hele land heeft de omslag gemaakt. In ons verkiezingsprogramma gingen wij uit van 229.000 nieuwe banen. Wel, de Nationale Bank rekent tegen het einde van de legislatuur op 276.000 nieuwe banen. U spreekt over een buis, maar het werkgelegenheidsbeleid verdient geen 10 op 10, maar een 12 op 10. Ook met de financiering van de toekomstige pensioenlast – onze tweede zorg – wordt een fundamentele ommekeer gerealiseerd.

“De vraag is dus niet of de regering-Michel moet doorgaan, wel wat de focus zal zijn in 2019. Als Jan Jambon in De Zondag verklaart dat hij nog altijd separatist is en voor een grote communautaire ronde wil gaan, dan heb ik daar toch vragen bij. Als de uitvoering van het communautaire programma van de N-VA de voorwaarde wordt van de regeringsvorming, leidt dat tot oeverloze debatten. Het is te vroeg voor die discussie. Eerst de gemeenteraadsverkiezingen.”

U verdedigt nu met verve de verwezenlijkingen van de federale regering, in tegenstelling tot sommigen van uw partijgenoten, die soms wat zuur uit de hoek komen over deze regering. Waarom gaat CD&V niet volop voor dat project, zeker in de aanloop van de verkiezingen?

BEKE. “Geen enkele regering is perfect. Ik heb deze mee gemaakt en ze altijd verdedigd. Natuurlijk moeten soms beslissingen worden genomen, waarover niets in het regeerakkoord staat. Dat leidt tot discussies. We staan ten volle achter het bijgestuurde asielbeleid, maar de communicatie erover van de bevoegde staatssecretaris heeft inderdaad een paar keer geleid tot zware spanningen tussen de N-VA en de rest van de regeringspartijen. Zijn stijl is de onze niet.”

Van Eric Van Rompuy kan men zich soms de vraag stellen of hij de regering steunt of in de oppositie zit.

BEKE. “Tja. Toen hij als commissievoorzitter Financiën vorig jaar kritisch was over de verwachte inkomsten van de kaaimantaks, werd hij door de N-VA de levieten gelezen. Intussen is gebleken dat hij het toch redelijk bij het rechte eind had.”

Is er dan een gat van 500 miljoen in de begroting door wanbeleid van minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) rond de kaaimantaks, zoals de sp.a beweert?

BEKE. “Het is het een of het ander. Ofwel zegt de minister van Financiën dat het effect van de kaaimantaks niet te berekenen is, omdat de inkomsten via verschillende posten binnenkomen. Dan geef je geen aparte lijn in je begrotingstabel. Ofwel is het effect wel te berekenen, en dan zet je het bedrag op een aparte lijn. Maar je kunt niet de twee doen: eerst in een apart bedrag voorzien, om dan het volgende jaar zeggen dat dat eigenlijk om te lachen was. Het is de taak van het parlement daarover kritische vragen te stellen.”

Ondertussen hebt u uw streefdoel van een vermogenswinstbelasting niet kunnen waarmaken.

BEKE. “Er zijn wat maatregelen genomen die inkomsten grote vermogens meer belasten, maar niet de maatregelen die wij hadden willen nemen. Wie geen volstrekte meerderheid heeft, kan zijn wil niet opleggen aan het parlement. De N-VA wil graag België splitsen, maar kan dat niet alleen doorvoeren. Met ons standpunt van een vermogenswinstbelasting, staan we ook alleen in de regering.”

Hoort een financiële tussenkomst voor de Arco-coöperanten thuis in hetzelfde rijtje van niet uit te voeren maatregelen?

BEKE. “Daar zijn afspraken over. Die moeten worden uitgevoerd. Dat is trouwens in het belang van de overheid. Als er geen oplossing komt in dat dossier, hangt Belfius een schadeclaim van 1,4 miljard euro boven het hoofd. Dus kan de regering proberen een dading te organiseren met de coöperanten om grotere financiële schade te vermijden. Bovendien kan zo’n oplossing ervoor zorgen dat Belfius weer vleugels krijgt en met zijn beursgang kan starten. Maar ik wil daarover liever niet te veel zeggen, om de onderhandelingen niet te bemoeilijken.

“Tenslotte zie ik dat de verzekeraar Ageas aan zijn aandeelhouders een schadevergoeding zal uitkeren van 1,2 miljard euro. Daarover bestaat geen maatschappelijke verontwaardiging. Waarom is een schadevergoeding voor gedupeerde Arco-coöperanten dan wel zo schandalig, zoals sommigen beweren?”

De Belgen betalen de hoogste inkomstenbelastingen van alle OESO-leden. Is dat nog te verdedigen?

BEKE. “De mensen betalen inderdaad te veel belasting. Daarom werkten we ook de taxshift uit, die ook dit en volgend jaar weer tot een belastingverlaging zal leiden, vooral voor de bescheiden inkomens. De nettokoopkracht van de gezinnen is er de jongste jaren op vooruitgegaan, berekende de Nationale Bank. En er is meer. In heel wat landen met lage belastingen, moeten de mensen zelf financieel opdraaien voor de schoolfactuur en een hoge ziekteverzekering betalen. De Vlaming krijgt iets terug voor die hoge belastingen: meer dan betaalbaar onderwijs en gezondheidszorg.”

Dat neemt niet weg dat defensie, justitie en infrastructuur in internationale vergelijkingen structureel achteroplopen, ondanks de hoge belastingen.

BEKE. “Dat klopt. Er moet meer geïnvesteerd worden in justitie en defensie. Door de gebrekkige infrastructuur mist Vlaanderen – en bij uitstek Limburg – kansen. Maar met onderwijs en gezondheidszorg zijn we bij de besten van de wereld.”

Dat laatste trekt de sp.a in twijfel. De partij wil het Vlaamse overschot volledig gebruiken voor de gezondheidszorg. Is dat een goed idee?

BEKE. “Een deel van dat overschot gaat naar de zorg en dat is volledig terecht. Maar er gaan ook extra middelen naar het basisonderwijs en naar het asbestvrij maken van gebouwen. De sp.a vindt die zaken blijkbaar niet belangrijk. Dat is genoteerd.”

Voor de werkzaamheidsgraad scoort België dan weer erg laag in internationale tabellen.

BEKE. “Klopt. Er zijn kritische factoren, zoals de jeugdwerkeloosheid en de tewerkstelling van oudere werknemers. In dat laatste segment is er wel een sterkere stijging van de werkzaamheidsgraad dan in andere landen. Ik wil er ook op wijzen dat Vlaanderen het veel beter doet als aparte regio dan België als geheel.”

De regionale verschillen vallen op. In bepaalde streken in Vlaanderen, zoals de Westhoek en Vlaams-Brabant, is er een schrijnend tekort aan beschikbare werknemers, terwijl over de taalgrens hoge werkloosheid heerst.

BEKE. “De gewesten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de regels over de werkloosheidsuitkering. In Wallonië zijn er relatief meer sancties wanneer iemand weigert geschikt werk te aanvaarden, dan in Vlaanderen. De regionalisering heeft dus een positief effect. De jongerenwerkloosheid in Brussel is nu lager dan in Antwerpen, bijvoorbeeld.

Ondertussen haalt CD&V volgens een peiling nog 2 procent van de stemmen in Antwerpen. Moet u stilaan een buitenlandse job zoeken voor Kris Peeters?

BEKE. “Kris is vicepremier en kandidaat-burgemeester. Ik ben partijvoorzitter, geen CEO van een internationaal headhuntingkantoor. Dus neen, daar is geen sprake van. Die peiling is trouwens flauwekul. Ze verliep via het internet op een moment dat er geen tekst en uitleg was over de opname van Aron Berger op de CD&V-lijst. Net alsof dat het thema wordt op 14 oktober.”

Maakt u het Kris Peeters niet moeilijk, omdat hij het linkse geweten moet zijn in deze regering, terwijl hij in se een Unizo-man is?

BEKE. “Kris Peeters en onze partij staan voor het Rijnlandmodel. Overleg tussen werknemers en werkgevers en een correcte herverdeling van middelen zijn de beste garantie voor duurzame economische groei. Wie dat verdedigt, botst met mensen die denken dat enkel linkse recepten helpen. Vandaag botst het met de aanhangers van de zuivere neoliberale aanpak. Zoals de N-VA.”

Duurzaam en lokaal

Wouter Beke is behalve CD&V-voorzitter ook burgemeester van Leopoldsburg. Zijn gemeente krijgt als eerste in Vlaanderen een nieuw gemeentehuis met een Breeam-duurzaamheidscertificaat. “Om de ecologische voetafdruk te verkleinen moet het vervoer van de arbeiders en de producten zo veel mogelijk beperkt worden”, zegt Beke. “De duurzame aanpak heeft het plezierige neveneffect dat vooral arbeiders uit de streek worden ingeschakeld voor de bouw en de productie van het materiaal.”

Aan het bijna energieneutrale gebouw hangt een prijskaartje van 6,9 miljoen euro. Dat geld komt deels uit een spaarpot die de voorbije vier jaar is aangelegd doordat de gemeenteschuld met een derde werd verkleind. De rest komt van de verkoop van zes gebouwen waarin het gemeentepersoneel vandaag huist.

Het nieuwe complex, gebouwd door het Kempense Van Roey, wordt geïntegreerd in het vernieuwde gemeentehuis van Leopoldsburg. De bouw verloopt via een strak tijdsschema. De eerste betonconstructie werd in augustus 2017 geplaatst, het complex moet in september van dit jaar in gebruik worden genomen.