Google is sinds maandag 3 biljoen dollar waard. Het bedrijf sluit zich aan bij de beperkte club waar ook de bigtechbedrijven Nvidia, Microsoft en Apple al deel van uitmaken. De aanleiding voor die stijging is een milde sanctie van een Amerikaanse rechter eerder deze maand. Sindsdien is het Google-aandeel met 19 procent gestegen en staat het bedrijf sterker dan ooit.
Op 2 september kwam er duidelijkheid over maatregelen in de VS om het monopolie van Google op de markt voor zoekmachines terug te dringen. De uitspraak werd gezien als een overwinning voor het bigtechbedrijf, aangezien Google zijn populaire Chrome-browser niet hoeft te verkopen. Nochtans had het Amerikaanse ministerie van Justitie een opsplitsing geëist, nadat Google vorig jaar als monopolist werd veroordeeld. Een dag na de bewuste uitspraak steeg het Google-aandeel al met 8 procent, en de groei heeft zich de voorbije weken voortgezet.
“Dit is echt een tegenslag. Dit was de grootste rechtszaak die Google tot in het hart van zijn business had kunnen raken. Er werd veel van verwacht”, reageert Friso Bostoen, docent mededingingsrecht aan de Universiteit van Tilburg na het vonnis. Google is ontsnapt aan een existentiële crisis. In de plaats mag het geen exclusieve deals meer sluiten om zijn zoekmachine of zijn AI-dienst Gemini aan te bieden op platformen van derden. Er lopen wereldwijd nog verschillende rechtszaken over oneerlijke concurrentie tegen Google, maar die hebben niet het potentieel om het businessmodel van de zoekgigant dooreen te schudden.
Google heeft met zijn zoekmachine een marktaandeel van zo’n 90 procent. De reclame tussen de zoekresultaten bracht vorig jaar net geen 200 miljard dollar op. Chrome – de marktleider onder de browsers – duwt gebruikers in de richting van Google. Daardoor vond het Amerikaanse ministerie van Justitie dat een gedwongen verkoop van de browser voor meer evenwicht op de markt zou kunnen zorgen. De rechtbank volgde die redenering niet. “Dat zou ongelooflijk slordig en erg risicovol zijn”, schreef rechter Amit Mehta in zijn vonnis. Hij is niet overtuigd dat Chrome aan de basis van het monopolie van Google ligt en vreest dat Chrome-gebruikers de dupe zouden worden van een verkoop.
Invloed van derden
“Deze zaak kreeg wereldwijd aandacht nadat Google vorig jaar door een Amerikaanse rechter werd veroordeeld als monopolist. Dan zou je verwachten dat daar iets aan wordt gedaan. Dit bewijst de terughoudendheid van de rechter”, merkt Bostoen op, die moeite heeft in het vonnis punten te vinden die een betekenisvolle impact kunnen hebben op Google. “De enige ambitie die uit deze uitspraak blijkt, is als het gaat om artificiële intelligentie (AI). Oorspronkelijk ging de zaak enkel over het zoekmonopolie van Google, maar nu wordt bij elke maatregel van de rechter AI betrokken. De redenering is dat de zoekmarkt een beetje verouderd is, omdat mensen steeds vaker diensten zoals ChatGPT of Google Gemini gebruiken, terwijl ze vroeger op Google zochten.”
Eddy Cue, het hoofd diensten bij Apple, vertelde de rechter tijdens het proces dat het volume van Google-zoekopdrachten in de Safari-browser onlangs voor het eerst was afgenomen. “Dat betoog was heel strategisch, want de deal met Google is natuurlijk in het voordeel van Apple”, weet Bostoen. “Naast de 20 miljard die de dienstentak van Apple ontvangt, krijgt Apple een commissie van 36 procent op de reclame-inkomsten die Google binnenhaalt door de zoekopdrachten van iPhone-gebruikers. Het is bijzonder hoe zwaar de mening van een externe partij heeft gewogen op dit vonnis.”
AI-monopolist
Hoewel de rechter heeft geprobeerd zijn uitspraak futureproof te maken door AI erin te betrekken, heeft dat hem tegelijk ook tot voorzichtigheid genoopt. De AI-race tussen de techbedrijven is volop aan de gang en het is niet duidelijk wat de uitkomst is voor Google. “Google toestaan om betalingen te blijven doen (zoals de 20 miljard dollar aan Apple, nvdr) is nu aanvaardbaarder geworden”, is te lezen in het vonnis. “Bedrijven zijn in een betere positie – zowel financieel als technologisch – om met Google te concurreren dan elk traditioneel zoekbedrijf de voorbije decennia heeft gekund (behalve misschien Microsoft)”, aldus rechter Amit Mehta.
Tegen de verwachtingen van Bostoen in mag Google zijn zoekmachine nog altijd tegen betaling als ‘standaardzoekmachine’ blijven aanbieden in Safari. “Standaarddiensten en exclusiviteit zijn bijna hetzelfde”, stelt Bostoen, “want als Google de standaardzoekmachine in Safari is, zal 99 procent van de gebruikers die instelling niet aanpassen.”
Doordat AI bij het vonnis werd betrokken, heeft Google zelfs groen licht om straks met Apple ook een deal rond Gemini af te sluiten. Zulke deals kunnen grote gevolgen hebben voor de concurrentiekracht van AI-start-ups als Perplexity en Anthropic, zeker omdat Google ook al sinds mei Gemini als enige AI-dienst heeft geïntegreerd in zijn zoekmachine.
Lege doos
De rechter verplichtte Google wel bepaalde data die te maken hebben met zijn zoekmachine en zijn AI-diensten te delen met concurrenten, maar ook die maatregel zou een lege doos kunnen zijn. “Er zijn beperkingen, zowel voor de data als de partners”, weet Friso Bostoen. “Google hoeft enkel data te delen met ‘bevoegde concurrenten’. Daarnaast zal Google minder soorten data hoeven te delen dan het ministerie van Justitie had gevraagd, en sommige data hoeft het ook enkel eenmalig te delen. De kracht zal moeten zitten in de concrete uitvoering van die maatregelen, en dit is echt moeilijk in praktijk te brengen.”
Friso Bostoen verwacht dat Google bij het Hooggerechtshof in beroep zal gaan tegen zijn veroordeling als monopolist, in een poging nog zoveel mogelijk van de maatregelen van zich af te schudden. Een andere mogelijkheid is dat het bedrijf de zaak meteen schikt met het ministerie van Justitie, zoals Microsoft eind 2001 deed in de antitrustzaak over zijn dominante positie op de pc-markt.
Er is ook een kans dat het Amerikaanse ministerie van Justitie zelf beroep aantekent, omdat het de uitspraak van de rechter te licht vindt. De vraag is wel hoever het ministerie wil gaan om big tech bij te sturen.
‘Europese extremen’
De volgens Bostoen “milde” uitspraak van rechter Amit Mehta over Google kan ook negatieve gevolgen hebben voor de concurrentie in Europa. Met de ambitieuze digitalemarktenwet (DMA) legt Europa de Amerikaanse bigtechbedrijven regels op om Europese spelers te helpen concurreren. Google, Apple en Meta zijn het voorwerp van een onderzoek van de Europese Commissie, omdat ze mogelijk de DMA omzeilen. “De Verenigde Staten zullen nu minder als paraplu fungeren tegen toekomstige interventies in Europa”, vreest Bostoen. “Nu dreigen wij plots gezien te worden als de extremen.”
Enkele dagen na de uitspraak over Google legde de Europese Commissie Google een monsterboete op van 2,95 miljard euro. Google heeft volgens de Commissie misbruik gemaakt van zijn dominante positie om zijn eigen onlinereclamediensten te bevoordelen. Het Europese onderzoek liep al sinds 2021.
De Amerikaanse president Donald Trump dreigde vrijdag met vergeldingsmaatregelen. Hij spreekt van “geld dat anders naar Amerikaanse investeringen en banen zou vloeien” en van “boetes en belastingen aan het adres van Google en andere Amerikaanse techbedrijven”. Welke maatregelen hij zou treffen, is niet duidelijk. De Europese Unie en de Verenigde Staten bereikten in juli nog een akkoord dat leidde tot een heffing van 15 procent op de invoer van Europese producten in de Verenigde Staten. “Als de Europese Commissie verder gaat dan de Verenigde Staten in haar regelgeving voor big tech, dreigen de gemoederen in het handelsconflict nog hoger op te lopen”, vreest Friso Bostoen.
Lees ook: Is er echt een AI-zeepbel, zoals bij de dotcomcrash?
