‘Wie heeft de brexit vermoord?’

Het Verenigd Koninkrijk gaat op zoek naar een schuldige voor het brexit-debacle. En komt tot een pijnlijke ontdekking. Dat zegt Tom Wainwright, redacteur verenigd Koninkrijk van The Economist.

Voorstanders van de brexit zeiden dat 29 maart 2019 gevierd zou worden als het begin van de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië. Na 46 jaar zou het land eindelijk onder het juk van Europa uit zijn. De voorwaarden van de scheiding zouden grotendeels in het voordeel van Groot-Brittannië zijn, want tijdens de onderhandelingen zou het VK “alle troeven in handen hebben”, zoals een kabinetslid het verwoordde. Er zouden “geen nadelen zijn, enkel aanzienlijke voordelen”, beweerde iemand anders.

Maar wanneer de dag van de brexit aanbreekt, zal Groot-Brittannië niet vieren, maar mokken. Zelfs de mensen die gestemd hebben om te vertrekken, zullen zich bekocht voelen. De versie van de brexit die hen voorgehouden is, waarbij Groot-Brittannië de meeste voordelen van het EU-lidmaatschap zou behouden zonder op te draaien voor de kosten, zal weinig gelijkenissen vertonen met het pijnlijke compromis dat ze uiteindelijk krijgen. 29 maart wordt het begin van de zoektocht naar iemand die ze de schuld kunnen geven.

Zoals in elk moordmysterie zal de verdenking eerst op een buitenstaander vallen, in dit geval de EU-onderhandelaars. De Britse regering maakt zich klaar om tegen hen van leer te trekken. Ze roept herinneringen op aan de wereldoorlogen, waarbij de EU vergeleken wordt met de Sovjet-Unie. Maar Groot-Brittannië kan moeilijk beweren dat het in een hinderlaag gelokt is.

De verdenking zal dus naar een vijand in de eigen gelederen gaan: de gevestigde orde die tegen de brexit gestemd heeft. Het merendeel van de parlementsleden steunde het remain-kamp. De minister van Financiën en de gouverneur van de Bank Of England stoppen niet onder stoelen of banken dat ze sceptisch staan tegenover de brexit. De meeste ambtenaren vinden het een vergissing. Maar mocht de gevestigde orde al een plan smeden om de brexit tegen te houden, dan is dat tot nu toe met weinig succes. Het Hooggerechtshof besliste dat de brexit pas in gang gezet kon worden met de toestemming van het parlement, maar de parlementsleden stemden bijna unaniem voor. De Bank Of England suste de beurzen na het referendum. De recente, povere brexit-regeling was meer het gevolg van ministeriële besluiteloosheid dan van bureaucratisch verzet.

De woede zal zich tegen de regering keren. Theresa May heeft een rampzalige flater geslagen toen ze over de uittreding begon te praten voor ze besloten had welk akkoord ze zou aanvaarden. Ze heeft haar eerste uitgebreide voorstel pas in juli 2018 voorgelegd, toen driekwart van de onderhandeltijd al opgebruikt was. Ze heeft de meerderheid van de Conservatieven verkwanseld bij nutteloze, mislukte verkiezingen.

Inconsequent

Het is verleidelijk te besluiten dat, net als in Murder on the Orient Express, alle verdachten een rol hebben gespeeld bij de dood van de brexit-droom: een onbuigzame EU, een verdeeld Groot-Brittannië en een zwakke eerste minister met weinig verbeeldingskracht. Dat zou de verkeerde conclusie zijn. Hoewel er een beter akkoord mogelijk was, is er nooit sprake geweest van een brexit zoals die voor het referendum aan de kiezers voorgesteld werd. Sommige beloften waren leugens, andere waren onrealistisch.

En de doelstellingen waren onderling inconsequent. Een land kan niet zijn eigen regels opstellen zonder handelsbelemmeringen te creëren tegenover landen met andere regels. Het kan de rechtspraak van buitenlandse rechtbanken niet verwerpen zonder het lidmaatschap te verliezen van die instellingen. ‘ Taking back control‘ betekent invloed en welvaart opgeven. Dat is de pijnlijke les van de voorbije twee jaar en het antwoord op het moordmysterie van 2019. Niemand heeft de brexit vermoord. Hij heeft nooit geleefd.