Waarom Nederland het economisch beter doet dan België

Ook Nederland kent politieke crisissen, maar de economische succesformule blijft al decennialang ongewijzigd, zegt de econoom Leo Sleuwaegen. “Nederland durft de markt te laten spelen, België wil iedereen tevreden houden.”

In Nederland is de regering gevallen, maar het huishouden is op orde. Volgens de Europese Commissie stevent de Nederlandse overheid dit jaar af op een begrotingstekort van 2,1 procent van het bbp en een schuldgraad van 49,3 procent.

Het Belgische huishouden ziet er heel anders uit, met een begrotingstekort van 4,4 procent en een schuldgraad 107,6 procent, telkens ruim het dubbele van de Nederlandse cijfers.

De kloof is geen toeval, maar symptomatisch, volgens Leo Sleuwaegen, hoogleraar emeritus industriële economie en strategie. Hij werkte jarenlang aan de universiteit van Leuven en van Rotterdam. “Nederland zoekt naar oplossingen, België zoekt naar compromissen, en die kosten veel meer geld.”

In de jaren 80 verschilde Nederland niet zo veel van België, aldus Sleuwaegen. “De sociale bescherming was zeer groot, het beleid was verstrengeld met allerlei belangen, vele sectoren waren afgeschermd van concurrentie. Nederland maakte toen een grote ommezwaai. De overheid werd een regisseur. Allerhande diensten werden verzelfstandigd of geprivatiseerd. Subsidies werden vervangen door slimme regulering en marktwerking. Het was een revolutie, die sindsdien door geen enkele regering ondergraven is geweest. België bleef zijn oude zelf. Tot op vandaag willen wij allerlei belangengroepen sussen, wat leidt tot een subsidieopbod, een berg aan regelgeving, en immobilisme.”

Wordt de overheid regisseur, dan vullen bedrijven de vrijgekomen speelruimte in. “De Nederlandse handels-, post- en telecombedrijven zijn internationaal actief, wij staan daar nog ver van af”, zegt Sleuwaegen. “We boeken hotelkamers bij het Nederlandse Booking.com en kopen spullen bij het Nederlandse Bol.com, maar onze e-commerce komt niet van de grond, omdat onze arbeidsmarkt geen 24 ureneconomie toelaat.”

Hokjesdenken

Dat alles wil niet zeggen dat Nederland een oase van maatschappelijke vrede is. “Het gaat er in Nederland vaak heftiger aan toe dan bij ons”, zegt Sleuwaegen. “Kijk naar de stikstofdiscussie in de landbouw, en het eclatante succes van de BoerBurgerBeweging. Maar Nederland durft over heikele thema’s een open discussie op te zetten, en laat die op het scherp van de snee verlopen. Uiteindelijk mondt het uit in een maatschappelijke consensus, waar iedereen zich ook aan houdt.”

Een maatschappelijke consensus kan niet ontstaan zonder een goede werking van de overheid, volgens Sleuwaegen. “Omdat in Nederland de overheidsinstellingen beter functioneren, kan er ook vertrouwen groeien tussen de burgers. In België daarentegen gebruiken allerlei belangengroepen de overheid om de regelgeving naar hun hand te zetten. Dat doet het wantrouwen tussen de burgers groeien, zodat de overheid moet tussenbeide komen met nog meer regelgeving en subsidies. België doet aan hokjesdenken, Nederland denkt vooruit en anticipeert op problemen. Neem onze jongste pensioenhervorming. Meer dan enkele maatregelen in de marge zijn het niet. Nederland zou het nooit zover hebben laten komen. Je kunt niet blijven verdedigen wat onverdedigbaar is.”