Dat het chemiebedrijf BASF zijn plannen voor een nieuwe, grote gascentrale in Antwerpen opbergt, hoeft geen ramp te zijn voor onze energiebevoorrading. Het maakt wel duidelijk dat de vervanging van ons nucleair productiepark geen wandeling in het park wordt.
Sowieso gaan tegen 2025 minstens vijf van de zeven kernreactoren dicht. Om die te vervangen, moeten er nieuwe gascentrales bij komen. De hoogspanningsnetbeheerder Elia berekende in een studie van midden 2019 dat vanaf 2025 nood is aan 3900 megawatt (MW) vervangingscapaciteit. Bovendien zijn in de periode 2022-2025 extra maatregelen nodig, doordat onder andere in Duitsland en Nederland de kolencentrales versneld dichtgaan.
Daarom werkt de overheid aan een ondersteuningssysteem voor de bouw van nieuwe productiecapaciteit. Aan dat CRM-systeem (capacity remuneration mechanism) hangt volgens een studie van PwC een kostprijs van 351 miljoen euro per jaar. Volgens berekeningen van de federale energieregulator CREG zou het zelfs om 614 tot 940 miljoen euro per jaar gaan. Het federale parlement vroeg deze zomer een nieuwe inschatting van de kosten.
Zonder BASF
Om op die CRM-steun te kunnen rekenen, zullen bedrijven een offerte moeten indienen. De overheid, die in maart moet bepalen hoeveel extra productiecapaciteit nodig is en dus hoeveel centrales ze eigenlijk wil, kiest er vervolgens de goedkoopste aanbieders uit. Maar BASF gooit nu al de handdoek in de ring.
Samen met het energiebedrijf Engie zou het Duitse chemiebedrijf 400 miljoen euro investeren in de bouw van een gascentrale van 850 megawatt (MW), ongeveer evenveel als de kerncentrales Doel 1 en Doel 2 samen. Die plannen bergen ze nu op. Naar verluidt, wil het bedrijf “voorkomen dat de groei van onze productie tegen 2030 tot extra CO2-uitstoot leidt”. Voorts acht de hoofdzetel in Ludwigshafen het economische kader te onzeker, en wil het bedrijf ook inzetten op hernieuwbare energie.
Veel ijzers in het vuur
Nochtans is een van de hoofdproblemen van de energietransitie de stroombevoorrading te verzekeren van de energie-intensieve industrie. Mede daarom sloot federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) vorige week een politiek akkoord met haar Deense collega, om tegen 2030 stroom te kunnen afnemen van een kunstmatig eiland waar op termijn 10 gigawatt aan productiecapaciteit in offshorewindenergie wordt gebouwd. De Deense en de Belgische hoogspanningsnetbeheerder ondertekenen daarover donderdag een letter of intent. Ze hebben ook een werkgroep opgericht, die tegen eind dit jaar de economisch en de technische haalbaarheid moet bestuderen.
Het afhaken van BASF hoeft echter geen ramp te zijn voor de Belgische energiebevoorrading. Volgens Van der Straeten doet aan de veiling drie tot vier keer zoveel capaciteit mee als nodig is. “Het is logisch dat projecten en cours de route afhaken, er nieuwe projecten bij komen of bestaande projecten bijgesteld worden”, zegt ze.
Zo heeft Engie Electrabel ijzers in het vuur in Vilvoorde (870 MW), Amercoeur (300 tot 500 MW) en Les Awirs (870 MW). Andere gegadigden zijn EDF Luminus (Seraing, 870 MW), Eneco (Manage, 850 MW), T-Power (Tessenderlo, 900 MW) en Dils-Energie (Dilsen-Stokkem, 920 MW).
Tijdsdruk
Het grootste pijnpunt wordt wellicht de tijdsdruk om die centrales op tijd klaar te hebben. In het verleden sneuvelde meer dan één project door aangehouden buurtprotest. Ook Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) formuleerde haar twijfels over de haalbaarheid van de plannen, en voegde eraan toe dat de betaalbaarheid en bevoorradingszekerheid voor Vlaanderen essentieel zijn.
Tegelijk is er niet echt veel keus meer. Engie Electrabel heeft de projecten die uitsluitend te maken hebben met een levensduurverlenging van de twee jongste kerncentrales, Doel 4 en Tihange 3, stilgelegd.
“Het punt is dat we niet kunnen kiezen voor kerncentrales of voor gascentrales”, preciseerde professor Ronnie Belmans, de CEO van Energyville, dat onderzoek doet naar duurzame energie en intelligente energiesystemen, al eerder in Trends. “Zonder nieuwe gascentrales rijden we altijd het decor in, of we nu twee kerncentrales langer openhouden of niet.”
